ملکی: طراحی دوره تحصیلی یک ضرورت بی‌بدیل است
تهران (پانا) - رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، برنامه‌ریزی درسی را به منزله یک سفر دانست و گفت برنامه‌ریزی درسی یک مسافرت است لذا از زمانی که ما برنامه‌ریزی برای درس معینی را آغاز می‌کنیم، وارد این سفر می‌شویم.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، بخش دوم گزارش دفاتر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با حضور ریاست سازمان و مدیران، به ارائه گزارش دفتر تالیف فنی و حرفه‌ای سازمان اختصاص یافت.
در ابتدای این جلسه، حسن ملکی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به حدیثی از امام علی (ع) اشاره کرد و گفت: مولا علی(ع) در نهج البلاغه به قاعده مهمی اشاره کرده است که در آن فرد هر کاری که انجام می‌دهد، باید بداند که منشاء کجاست، در کجا قرار داریم و به کجا می‌رویم؟ این بیان یک ریشه فلسفی و هستی شناختی دارد که به خلقت انسان مربوط است اما ما در این نشست بعد اجتماعی این حدیث را مد نظر داریم. در زندگی هر فرد و گروهی ضروری است که این سه سوال مقدس را مد نظر داشته باشد زیرا پاسخ اینگونه سوالات انسان را به سمت تعالی و پیشرفت سوق می‌دهد.
برنامه ریزی درسی یک کار گروهی است
وی افزود: ما در این جلسه به دنبال پاسخ به این سه سوال هستیم تا بدانیم که در کجای کار هستیم، به کجا می‌رویم و قرار بود که به چه نقطه‌ای دست پیدا کنیم زیرا این امر به پیشرفت ما در مسیر کمک شایانی می‌کند و باعث رفع نقاط ضعف خواهد شد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی از همکاران دفتر تالیف فنی و حرفه‌ای تشکر کرد و گفت: تلاش‌های صادقانه و خالصانه همکاران در این دفتر بر ما پوشیده نیست و بابت این امر نیز از یکایک همکاران سپاسگذارم.
ملکی ادامه داد: برخی در ادبیات برنامه درسی، برنامه ریزی درسی را یک سفر می‌دانند زیرا انسان در یک سفر به دنبال هدفی هست و راهی را برای دستیابی به هدف انتخاب می‌کند و در راه نیز منزلگاه‌هایی را بر اتراق انتخاب می‌کند. یک مسافر باید توشه راه نیز داشته و نیازمند پیش بینی‌هایی نیز برای جلوگیری از صدمه راهزنان و یک راه بلد در راستای نرفتن به کوره راه‌ها نیز هست. یک مسافر باید به زمان نیز توجه کند زیرا دیر رسیدن یا خسته رسیدن هر دو مخرب است و متعادل و به موقع رسیدن، مهم است لذا می‌توان گفت که برنامه ریزی درسی یک مسافرت است و ما از زمانی که برنامه ریزی برای درس معینی را آغاز می‌کنیم، وارد این سفر می‌شویم.
وی تاکید کرد: همانطور که در مسافرت مقصد معین می‌شود، در برنامه ریزی درسی باید اهداف مشخص شود. همانگونه که راه را در سفر دقیق انتخاب می‌کنیم، در برنامه ریزی درسی باید فرایند مشخص شود. همانگونه که در سفر راه بلد انتخاب می‌شود، در برنامه ریزی درسی نیز نیازمند متخصصان و اهل نظر هستیم زیرا قرار دادن برنامه درسی به دست افراد غیر متخصص و نااهل به معنای باختن است. همانگونه که در سفر از راهزنان دور می‌شویم باید در برنامه ریزی درسی نیز از راهزن‌های برنامه درسی دور شویم و از فریب کوره راه‌ها نیز دوری کنیم و راه را به درستی بشناسیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بر لزوم توجه به کار گروهی تاکید کرد و گفت: در برنامه ریزی درسی نیازمند کار گروهی هستیم و کار تک نفره و فردی راه به جایی نخواهد برد. ما در این جلسه به دنبال مواخذه، یا نمره دهی نیست بلکه به دنبال فهم موقعیت در راستای رفع موانع و ایجاد موقعیت پیشرفت هستیم لذا با نگاه تحلیلی به گزارش‌های این جلسه خواهیم پرداخت و به دنبال چراها هستیم و بدانیم که مشکلات در کدام نقاط قرار دارند و نیازمند اصلاح در چه بخش‌هایی هستیم.
بهنام نیک نژاد، مدیر طرح و برنامه نیز در ادامه جلسه به ارائه گزارش تحلیلی این دفتر پرداخت و گفت: به لطف خداوند، اقدامات این دفتر در برخی از موارد بسیار بیشتر از حد انتظار بوده است البته آنچه که امروز ما در این برنامه ارائه خواهیم کرد کاملا بر مبنای مستندات و مواردی است که به صورت ریز داده‌ها، ما ارائه شده است.
وی در ادامه به ارائه گزارش جزئیات اقدامات انجام شده در دفتر تالیف فنی و حرفه‌ای و میزان انتظارات در بخش‌های پژوهش و تحقیق پرداخت. موضوعاتی چون تحلیل حرف و مشاغل بازار کار و رشته‌های فنی و حرفه‌ای، مطالعه تطبیقی الگوهای برنامه ریزی درسی، آسیب شناسی و طراحی نظام ارزشیابی فنی و حرفه‌ای و کاردانش، شناسایی مسائل اساسی گروه‌های درسی فنی و حرفه‌ای از جمله این موضوعات این بخش بود.
در ادامه، اقدامات اجرایی در بخش طراحی و تدوین، اجرا و ارزشیابی، غنی سازی کتاب‌های درسی و جزئیات مربوط به قراردادها، بودجه بندی و پروژه‌های برون سپاری، از جمله مباحثی بود که در این گزارش ارائه شد.
تولید ۶ هزار دقیقه محتوا در بخش رمزینه‌های سریع پاسخ
افشار بهمنی، مدیرکل دفتر تالیف فنی و حرفه‌ای و کاردانش نیز در بخش دیگری از این جلسه به ارائه گزارش این بخش پرداخت و گفت: ماهیت این جلسات به کیفیت بخشی و حل مسائل و مشکلات بسیار کمک می‌کند و در این عرصه موثر است.
وی ادامه داد: ۱۱ مورد از پژوهش‌هایی که برون سپاری شده بود در کمیته پژوهش به پروپزال رسید اما هنوز برای شورای پژوهشی ارسال نشده است زیرا دارای چند اصلاحیه است.
مدیرکل دفتر تالیف فنی و حرفه‌ای و کاردانش تصریح کرد: چالش جدی ما در این عرصه پژوهشگرانی هستند که در حوزه فنی و حرفه‌ای، بتوانند دارای فهم موقعیتی باشند. بر همین مبنا نیز، ما با دانشگاه شهید رجایی و دانشگاه فنی و حرفه‌ای مکاتباتی داشتیم که متعاقب آن پژوهشگران محدودی آماده همکاری با ما شدند که البته در میانه راه رفت و برگشت‌هایی نیز داشت البته ده مورد از پژوهش‌هایی که به گروه ها واگذار شد، به لطف خداوند انجام شد و مستندات آن نیز، قابل بهره برداری است.
وی گفت: به کارگیری بازنشسته‌ها و کارشناسان پاره وقت اندکی در این بخش به ما کمک کرد تا بتوانیم بخشی از کمبود نیرو را پوشش دهیم اما متاسفانه تعطیلی‌های مربوط به کرونا و درگیری کارشناسان با این بیماری، در برخی موارد واقعا ما را با مضیقه رو به رو کرد.
بهمنی ادامه داد: حجم بسیار بالای رمزینه‌های سریع پاسخ بخش مهمی از اقدامات ما در این مدت بود و بیش از ۶ هزار دقیقه محتوا، در این بخش، تولید شد که کاری عظیم به شمار می‌رود. در این فرایند تلاش‌های بی دریغی بر عهده همکاران من قرار گرفت که جای تشکر دارد.
در ادامه عبدالله زاده، به ارائه گزارشی از روند اجرای رمزینه‌های سریع پاسخ پرداخت و گفت: تولید فیلم‌ها جزء برنامه‌های اصلی ما بوده است و طی ۵ ماه، تنها دو مورد، وجود دارد که هنوز به تولید نهایی نرسیده است و احتمالا تا پایان هفته به اتمام خواهد رسید.
وی افزود: در بخش رمزینه‌های سریع پاسخ، کار به صورت صد در صد به اتمام رسیده است زیرا در بحث تولید، طی هیچ سالی سازمان بیش از ۲۰ فیلم تولید نکرده است اما ما طی ۵ ماه، بالغ بر ۵۳ فیلم تولید کرده‌ایم که ۴۰ اثر بارگزاری شده و مابقی در حال بررسی هستند. این در حالی است که ما به دلیل کرونا، امکان جلسات و حتی سفر را نداشتیم لذا باید محدودیت‌ها را نیز در مسیر مد نظر قرار دهیم.
آریانژاد نیز در این بخش به توضیح درباره پژوهش در طراحی دوره تحصیلی فنی و حرفه‌ای و الگوی نیاز سنجی، تجزیه و تحلیل حرف و مشاغل پیشنهادی، پرداخت و گفت: ما طی این مدت جلسات متعددی با اساتید و صاحب نظران در بخش نیازسنجی داشتیم البته اسنادی نیز، در گذشته وجود داشت، لذا ما سعی کردیم که با نگاهی موشکافانه پیش برویم و تمامی این اسناد را مورد تحلیل قرار دهیم. در این مسیر پس از مطالعه سه عنوان منابع نیاز سنجی، تکنیک‌های نیاز سنجی و امکان سنجی داشتیم که هر کدام در مقطع و مبانی مختلفی مورد بررسی قرار گرفت و کارگروه موضوعات مختلفی را برای آن پیش بینی کرد و ما سعی کردیم که با خرد جمعی به نیازسنجی و مباحثی دست پیدا کنیم که در گذر زمان نیز بتواند پاسخگوی ما باشد. در نهایت ما به جدولی رسیدیم که با دادن امتیاز به تکنیک‌های مختلف به یک یا چند تکنیک برای برنامه ریزی درسی دست پیدا کردیم که باعث انعطاف این الگو نیز می‌شود. سعی ما این است که طی سه ماهه سوم سال به جمع بندی دست پیدا کنیم و در رشته معماری داخلی به عنوان نخستین بخش از این الگو استفاده کنیم.
گل بخش نیز به توضیح فعالیت‌های راهبری زمینه هنر و ویژگی‌های رشته صنایع دستی در دو شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش پرداخت و گفت: جلسات متعددی با شورای پژوهشی صنایع دستی در این راستا برگزار شد ضمن اینکه در فضای مجازی نیز مداوم اساتید و صاحب نظران در حال تبادل نظرات هستند.
وی ادامه داد: همانطور که می‌دانید صنایع دستی به دلیل تنوع و هویت فرهنگی و استراتژیک و سهولت اشتغال، مواد اولیه بومی و ارزان قیمت بودن آن به اشتغالزایی، بسیار شاخه خاصی است زیرا این بخش می‌تواند ارز آور باشد لذا سعی ما این بوده که به شکل مناسبتری مشاغل مرتبط به این شاخه را ارائه کنیم. ما در حال تلاش هستیم که بتوانیم طی سه ماه آینده الگوی مربوط به این بخش را ارائه دهیم.
خانم رضوانفر، به ارائه گزارشی در راستای چالش‌های موجود در کاردانش پرداخت و گفت: یکی از چالش‌ها در این بخش، مربوط به رشته‌های جدید است زیرا گاهی استانداردهای تعریف شده، فاقد اصول و نیازسنجی بوده است. در این مسیر دو رشته حمل و نقل ریلی و خط و سازه‌های فنی را، مورد بررسی قرار دادیم و راهنمای برنامه درسی آن نیز در دست تکمیل است.
ضرورت توجه به ظرفیت‌های دفاتر در تدوین برنامه‌های مصوب
علی محبی در ادامه از اقدامات انجام شده تشکر کرد و گفت: با توجه به حجم بالای کار در بخش تولید رمزینه‌های سریع پاسخ تدبیری اندیشیده شده که قرار شد برای هر کتاب یک محتوا بارگزاری شود. نکته دیگر این بود که در فنی و حرفه‌ای از ابتدای آبان ماه محدودیت هر کتاب یک رمزینه برداشته می شود و انشاالله تمام محتواها بارگذاری خواهد شد که طی مدت باقیمانده انجام خواهد شد. ضروری است که بر روی زمانبندی کارها برای طراحی دوره نیز بیاندیشیم زیرا خروجی کارها زمانی مفید است که بتوانیم در بدنه برنامه ریزی آن را اعمال کنیم.
وی افزود: پذیرش برنامه‌های بیش از ظرفیت در این دفتر نیز نمود دارد البته همه این موارد پیشنهاد خود دفاتر است اما ضروری است که به ظرفیت نیز توجه کنند. ضعف ساختاری نیز نکته دیگری است که باید به آن توجه شود زیرا گروه پژوهش و تربیت معلم، نادیده گرفته شده‌اند و متاسفانه گروه منحل شده است لذا لازم است که یک برش عملیاتی در این بخش داشته باشیم. استفاده از ظرفیت‌های برون سازمانی در این دفتر نیز باید مد نظر قرار گیرد و باید با رعایت فرایندها از پتانسیل‌های بیرونی نیز بهره مند شویم.
محمد علوی تبار معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان نیز در این بخش، به روند بررسی عملکرد دفاتر اشاره کرد و گفت: قطعا زمان بیشتری برای بررسی موارد مختلف کارهای هر دفتر شامل برون سپاری، قراردادها و .... بررسی داشته باشیم و سپس بتوانیم درباره درصدهای کار بتوانیم قضاوت کنیم و این امر می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در مفاهمه دو طرف داشته باشد. انشاالله در دوره بعدی و با تصمیمات پیش رو بتوانیم در بازه زمانی وسیعتری به مباحث بپردازیم.
وی افزود: ضروری است که دفاتر برنامه‌ها را متناسب با ظرفیت‌های اجرایی خود ارائه دهند زیرا در میانه سال با این مساله مواجه می‌شویم که درصد میانگین دفتر با کاهش رو به رو خواهد شد و این اساسا خوشایند نیست. در این مسیر باید پتانسیل نیروهای بیرونی را مد نظر قرار دهیم تا در پایان سال با عملکردی متناسب رو به رو شویم.
طراحی دوره تحصیلی یک ضرورت بی بدیل است
در بخش پایانی این جلسه، حسن ملکی به جمع بندی مباحث مطرح شده پرداخت و گفت: در بخش فنی و حرفه‌ای، نخستین آسیب مربوط به نبودن نقشه کلی یا طراحی دوره تحصیلی فنی وحرفه‌ای و کاردانش است البته این دغدغه مدتهاست که احساس می‌شود و جلساتی نیز در این راستا تشکیل شد اما هنوز حاصل نشده است.
وی افزود: طراحی دوره تحصیلی یک ضرورت بی بدیل است که جایگزینی ندارد. در ادامه ما باید به نقص ساختاری و تشکیلاتی نیز توجه کنیم البته ما نباید برون فکنی کنیم زیرا برخی اشکالات ربطی به تشکیلات ندارد بر همین مبنا نیازمند ساختار نوین سازمان و دفاتر هستیم تا بتوانیم این بخش را نیز، به تصویب برسانیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تصریح کرد: سومین خلاء و آسیب در این بخش، مربوط به فقدان الگوی برنامه ریزی درسی فنی و حرفه‌ای و کاردانش است. بدیهی است که فنی و حرفه‌ای با بخش نظری متفاوت است اما قطعا تشابهاتی نیز بین این دو بخش وجود دارد. به نظر من این تفاوت و تشابه در الگوی برنامه ریزی درسی، خود را نشان می‌دهد لذا ضروری است که در این مسیر گام برداریم و بر روی آن تمرکز کنیم.
ملکی ادامه داد: در اسناد تحولی راجع به فنی و حرفه‌ای و کاردانش دلالت‌‌های شفاف وجود ندارد و تنها اشاراتی به این بخش شده که کافی نیست لذا ما باید طراحی دوره داشته باشیم تا این خلاء را پوشش دهیم. نکته دیگر این است که نسبت فنی و حرفه‌ای با دنیای کار به باز تعریف نیاز داریم البته طرح تحلیل حرف و مشاغل می‌تواند به این نیاز پاسخ دهد بنابراین لازم است که این الگو پخته شود و رشته‌ها به زمینه‌های شغلی متصل شود زیرا مشاغل دائم در حال تغییر هستند.
سازمان پژوهش یک درخت کهنسال است
رئیس سازمان پژوهش به ضرورت‌های بخش فنی و حرفه‌ای اشاره کرد و گفت: ضروری است که طراحی دوره تا پایان آبان ماه به اتمام برسد. نکته دیگر طراحی الگوی برنامه ریزی فنی و حرفه‌ای و کاردانش است که باید در مرکز توجه قرار گیرد و کار ویژه شامل مطالعات خاص ادبیات فنی و حرفه‌ای را می‌طلبد. الگوی نیازسنجی و سایر الگوهای ارائه شده، که در دست انجام است، باید در اسرع وقت به اتمام برسد.
ملکی تاکید کرد: ما نیازمند خوشه‌ای از مشاغل، و نه یک شغل هستیم زیرا در این صورت شایستگی‌های مشترک را می‌توان تدوین کرد. امروز در شرایطی است که مشاغل در حال تغییر هستند و گاهی یک شغل زود می‌میرد، اما زمینه‌ها عمری طولانی دارند. در این عرصه باید مهارت آموزی دانش آموزان را جدی‌تر بگیریم و به این سوال پاسخ دهیم که دانش آموز هنگام فارغ التحصیلی در انجام یک مهارت، قابلیت داشته باشد؟ البته این مساله صرفا مختص به فنی و حرفه‌ای نیست و در بخش نظری نیز کاربرد دارد لذا ضروری است که باید در این باره فکر کنیم.
وی عدم توجه به مهارت را عامل مهمی در مشکلات دانست و گفت: متاسفانه ما امروز، در سیستم آموزشی حجم بالایی از دانایی را، اما بدون مهارت شاهد هستیم. به این معنا که دانشجویان یا دانش آموزان دارای تحلیل خوبی هستند اما در کار ناتوان ظاهر می‌شوند و این امر گاهی در مسابقات بین المللی نیز نمود پیدا می‌کند لذا کمیته‌های پژوهشی در دفاتر باید جدی گرفته شود و به شورای پژوهشی سازمان متصل شود.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی بیان کرد: بدیهی است که اگر سازمان ما به پژوهش نپردازد، اقداماتش سست خواهد بود لذا باید به این مساله کاملا جدی نگاه کنیم و چاره اندیشی داشته باشیم. در این مسیر باید دفاتر موضوعات را در کمیته پژوهشی مطرح کنند و سپس به شورای پژوهشی سازمان ارائه دهند تا مصوب شود. سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، ریشه در سالیان بسیار دور دارد و یک درخت کهنسال است بنابراین درست نیست که پژوهش در این سازمان، دیده نشود زیرا اگر در بدنه برنامه ریزی پژوهش نباشد، کار، فاقد ارزش است.
ملکی گفت: بسیاری از افراد خارج سازمان کار انجام داده‌اند بنابراین ما باید بتوانیم از این مباحث نیز استفاده کنیم و به نوعی تتبع داشته باشیم و منابع اصلی را در عرصه پژوهش‌ها به دست آوریم. تتبع در این بخش، به معنای جستجوی منابع است لذا ما باید یک بانک اطلاعاتی داشته باشیم و بتوانیم پژوهش‌های مربوط به کار خود را جمع آوری کنیم و پژوهشگران را بشناسیم.
وی افزود: ما نیازمند الگوی بهره وری از ظرفیت‌های بیرون از سازمان هستیم تا بدانیم که با چه قاعده و روشی می‌توانیم از پتانسیل‌های خارج از سازمان بهره‌مند شویم زیرا تلاش ما این نیست که کاری را به دیگران بسپاریم بلکه مساله استفاده از اندیشه سایر افراد و در بیرون سازمان است لذا باید بر روی نکات موجود در این بخش توجه ویژه داشته باشیم.
ارسال دیدگاه