کدام مخاطرات سبب مهاجرت می‌شود؟

علی بیت‌اللهی در آستانه ۱۳ اکتبر (روز جهانی کاهش خطر سوانح) در گفت‌وگو با پانا با اشاره به تقسیم‌بندی جهانی مخاطرات طبیعی اظهار کرد: «در تقسیم‌بندی جهانی مخاطرات طبیعی حدود ۴۵ مخاطره طبیعی تعریف شده است که امکان وقوع،‌ بروز و رخداد بالغ بر ۳۸ مخاطره در کشور وجود دارد و از این نظر ایران در زمره مناطق با خطر بالا در مخاطرات طبیعی قرار دارد.»

دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی افزود:‌ «در تقسیم‌بندی جهانی، مخاطرات در دسته‌های خاصی تقسیم‌بندی شده است. آن دسته از مخاطراتی که منشا زمین‌شناسی دارد تحت عنوان مخاطرات زمین‌‌شناختی نامبرده شده است از جمله فرونشست زمین، زلزله، زمین لغزش، روان گرایی و مواردی از این دست که با زمین، خاک و لایه‌های زمین‌شناسی سر و کار دارد جزو این دسته به شمار می‌رود.»

وی ادامه داد:‌ «یکی از بزرگترین مخاطراتی که در بخش زمین‌شناختی وجود دارد و در کشور خیلی به آن پرداخته نمی‌شود فرسایش خاک است که طی آن خاک‌های مغزی از بین می‌رود.»

بیت‌اللهی بخش دیگر مخاطرات طبیعی را مربوط به مخاطرات جوی عنوان کرد و گفت: «این مخاطرات شامل رعد و برق، بارندگی‌های سیل‌آسا، خورشیدگرفتگی، جزر و مد و طوفان است که البته تغییرات اقلیمی نیز از مخاطراتی است که در این دسته قرار می‌گیرد و اتفاقاتی همچون گرم شدن هوا، خشکسالی و ریزگردها نمونه‌های آن محسوب می‌شود.»

رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود: «بخش دیگری از مخاطرات، مخاطرات هیدرولوژیکی یا آب‌شناسی نامگذاری شده و هر اتفاقی که مربوط به آب باشد در این دسته جای می‌گیرد از جمله سیل، آبگرفتگی، ماندابی و تغییر رنگ آب که به عنوان مخاطرات آب‌شناسی شناخته می‌شود و مهم‌ترین آن سیل است که در ایران کاملا شناخته شده است.»

وی خاطرنشان کرد: «یکی از مخاطراتی که در ایران کمتر به آن توجه شده است، مخاطرات زیست‌شناسی بوده که مربوط به گونه‌های جانوری است یعنی از بین رفتن گونه‌های جانوری، هجوم ملخ‌ها و هر رخدادی که مربوط به جانداران است را شامل می‌شود. البته مخاطرات دیگری هم مربوط به آلودگی‌های شیمیایی است و مخاطرات انسان ساخت است که در رده مخاطرات طبیعی نیست اما تقسیم بندی شده است.»

تغییرات اقلیمی مهم‌ترین مخاطره طبیعی امروز دنیا

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تاکید کرد: «در کشور، مخاطراتی همچون سیل و زلزله کاملا شناخته شده است اما اکنون یکی از مهم‌ترین مخاطراتی که تهدید کننده است و با آن مواجه هستیم تغییرات اقلیمی و فرسایش خاک است که باعث شده در برخی استان‌ها مهاجرت شکل بگیرد. در عین حال سازمان‌های جهانی نیز مهم‌ترین خطر را تغییرات اقلیمی می‌دانند. زیرا تغییرات اقلیمی مثل زلزله به صورت نقطه‌ای رخ نمی‌دهد که فقط یک منطقه را تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری تحت تاثیر قرار دهد بلکه تغییرات اقلیمی نه تنها یک کشور را بلکه بخشی از قاره را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اقتصاد کشاورزی و امنیت غذایی را بهم می‌ریزد. بنابراین تغییرات اقلیمی یکی از مهم‌ترین چالش‌ها خواهد بود که امروز جدیت آن بیش از گذشته احساس می‌شود.»

جایگاه مدیریت بحران کشور برای کاهش اثر مخاطرات طبیعی

بیت‌اللهی همچنین درباره جایگاه مدیریت بحران کشور برای کاهش اثر مخاطرات طبیعی گفت: اهمیت و جایگاه مدیریت بحران بر کسی پوشیده نیست اما امروز اهمیت مدیریت بحران به این مساله وابسته است که چقدر بودجه برای کاهش بحران‌های آتی و کاهش مخاطرات با اقدامات پیشگیرانه تخصیص داده می‌شود. همانطور که یکی از بندهای اساسی سند (سندای) است که از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۳۰ به کل کشورهای دنیا برای سرمایه‌گذاری و تخصیص بودجه به منظور کاهش اثر مخاطرات توصیه و تاکید کرده است و هدف آن کاهش اثر مخاطرات است اما در کشور ما خیلی جدی گرفته نمی‌شود و بودجه‌ای هم که تخصیص داده می‌شود فقط برای جبران خسارت‌های بعد از وقوع بحران است.»

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اضافه کرد: «اقدامات پیشگیرانه در برابر مخاطرات طبیعی اعم از زلزله و سایر رخدادها، می‌تواند ابعاد بحران را کاهش دهد اما اینکه اقدامی از پیش برای قبل رخداد صورت گرفته باشد که ابعاد بحران را کم کند، صورت نگرفته است در حالی که در قانون جدید بحران تخصیص بودجه نیز مطرح شده اما با اینکه قانون هم وجود دارد، اعتباری تخصیص داده نمی‌شود و اعتباراتی هم که تخصیص داده می‌شود برای جبران خسارت است نه برای مدیریت بحران.»