نحوه شناسایی کودکان دارای آسیب شنوایی و مداخلات بهنگام

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان آموزش و پرورش استثنایی، امیر عباس ابراهیمی دکترای تخصصی شنوایی شناسی در تعریف آسیب شنوایی گفت: آسیب شنوایی اصطلاحی فراگیر است که به تمام انواع و درجات افت شنوایی گفته می شود.

وی با بیان اینکه عموماً افراد با آسیب شنوایی برحسب شیوه ارتباط به دو گروه کم شنوا و ناشنوا دسته‌بندی می شوند، گفت: کم‌شنوا به فردی گفته می شود که از باقیمانده شنوایی و سمعک به عنوان روش اولیه برقراری ارتباط استفاده می کند، اگرچه بیشتر کودکان کم‌شنوا گفتار و زبان را به درجاتی می آموزند اما بسیاری زبان اشاره را نیز فرا می گیرند تا به آن ها کمک کند با ناشنوایان و فرهنگ ناشنوایان ارتباط برقرار کنند.

ابراهیمی با بیان اینکه ناشنوایی را می توان به لحاظ شنوایی سنجی و کارکردی تعریف کرد، گفت: به لحاظ شنوایی سنجی به فردی که دچار کم‌شنوایی عمیق باشد ناشنوا می گویند و در تعریف ناشنوایی به‌لحاظ کارکردی که مستقل از نتایج شنوایی سنجی است، ناشنوایی مانع از استفاده کودک از شنوایی به عنوان روش اولیه برقراری ارتباط می شود و کودک برای ادراک زبان باید عمدتاً یا کاملاً بر گفتارخوانی یا دیگر رویکردهای ارتباط دیداری تکیه کند.

کارشناس سازمان در زمینه شیوع آسیب شنوایی گفت: مطابق آمار جهانی شیوع افت شنوایی ۳ تا ۴ مورد در ۱۰۰۰ زایمان زنده است. تقریباً ۲۵ درصد این تعداد کم‌شنوایی شدید و عمیق بوده و هستند و سایر درجات کمتر کم‌شنوایی را شامل می‌شوند.

ابراهیمی به علائم آسیب شنوایی در نوزادان اشاره کرد و گفت: اگر والدین گزارش کنند که کودکشان تا ۱۱ ماهگی تلاشی برای دوگان‌سازی هجاها مانند «ماماما» یا «بابابا» نمی کند، تمام متخصصان باید مشکوک شوند ممکن است شیرخوار ناشنوا بوده یا آسیب شنوایی چشمگیری داشته باشد.

وی افزود: در خردسالان حساس‌ترین و معتبرترین نشانه افت شنوایی می‌تواند تأخیر در رشد گفتار و زبان باشد و والدین باید به پزشک گوش و حلق و بینی و شنوایی‌شناس مراجعه کنند.

کارشناس توانبخشی سازمان در خصوص اقدامات پس از تشخیص گفت: برای مداخله زودهنگام برای رشد مطلوب زبان و گفتار تجویز شنیدافزار مناسب و توانبخشی مورد تاکید است. پس از این که ارزیاب تشخیصی کم‌شنوایی دائمی را تأیید کرد، شنوایی‌شناس با مشورت با خانواده باید سمعکی را انتخاب کند که بتواند برای کودک بهترین دسترسی شنیداری را فراهم کند. شنوایی‌شناس باید سمعکی برای شیرخوار انتخاب کند که بتواند با نیازهای کودک تا ۵ سال سازگاری داشته باشد. اگرچه با رشد کودک قالب سمعک بارها و بارها عوض خواهد شد.

ابراهیمی در ادامه گفت: پژوهش نشان‌داده است تقویت زودهنگام اثر مثبتی بر رشد هجاگویی متعارف شیرخواران دچار آسیب شنوایی دارد و بدون شنیدافزار مناسب (سمعک یا کاشتینه حلزونی) توانبخشی شنوایی خیلی سودمند نخواهد بود و کودک شانس تفسیر اطلاعات شنیداری برای اهداف ارتباطی را نخواهد داشت.

وی تاکید کرد: هرچه کودک شنیدافزار (سمعک یا کاشتینه حلزونی) را زودتر دریافت کند احتمال بیشتری دارد تا مهارت‌های بازشناسی گفتار در او رشد کند.

کارشناس سازمان در خصوص بهترین زمان برای کاشت حلزون گفت: تازه‌ترین پژوهش‌ها نشان می‌دهند پنجره بحرانی برای بیشترین موفقیت با کاشت نزدیک ۱۲ ماهگی است بویژه اگرچه ممکن است کودکانی که پیش و پس از ۱۳ ماهگی کاشت ‌شده باشند توانایی‌های ادراک گفتار مشابهی داشته باشند اما مهارت‌های دیگر زبان همچون گنجینه واژگان و دستور زبان ممکن است به‌طور معناداری برای گروه دیرتر کاشت‌شده ضعیف‌تر باشد.

وی ادامه داد: درحقیقت کودکانی که در ۱۲ ماهگی یا کمتر کاشت شده باشند تا ۲۴ ماهگی و کودکانی که بین ۱۳ تا ۲۴ ماهگی کاشت شده باشند تا ۴۰ ماهگی به مهارت‌های گفتار و زبان مناسب سن خود می‌رسند. بر این اساس، هر روز، هر هفته، و هر ماه که کودک از گفتار شنیدپذیر محروم باشد زمان ازدست‌رفته‌ای است و موجب آسیب به کودک می شود.

وی با بیان اینکه امروزه کاشت حلزونی در کودکان به‌کوچکی ۱۲ ماهه پذیرفته شده است و در برخی مراکز شیرخوارن ۴ تا ۶ ماهه نیز کاشت می‌شوند، گفت: محدود شدن کمینه سن توصیه‌شده به ۱۲ ماه به دلیل ملاحظات جراحی نیست بلکه به‌دلیل اختصاص زمان کافی برای تشخیص ناشنوایی با اطلاعات کامل شنوایی‌شناختی و ارزیابی عملکرد سمعک است.

ابراهیمی تصریح کرد: درک شنیداری نقشی حیاتی در ارتباط گفتاری بازی می‌کند، آگاهی و فراگیری زبان گفتاری در کودک به توانایی شنیدن پیام دیگران و درک تلاش‌هایش برای تقلید زبان وابسته است و افت شنوایی در خردسالان این روند را محدود کرده و ممکن است مانع از تحول طبیعی زبان و گفتار شود.

وی افزود: جلسات توانبخشی به کودک با کم‌شنوایی کمک می‌کند توانایی‌اش را در تفسیر، پردازش، همگون‌سازی درون‌داد شنیداری بهبود بخشد و جلسات تربیت شنوایی و گفتاردرمانی نیز بسیار با اهمیت است.