«فوق ماراتن» روایتی که از یک خبر در شبکه فارس شکل گرفت

سعید کشاورز کارگردان سینمای کوتاه و مستند درگفت‌وگو با خبرنگار پانا درباره فیلم مستند «فوق ماراتن» که در سینماهای «هنر و تجربه» روی پرده است، بیان کرد: مستند بلند «فوق ماراتن» را از مرداد سال ۱۳۹۴ کلید زدیم و تولید آن تا اردیبهشت ۱۳۹۵ طول کشید. اولین حضورهای جشنواره‌ای این فیلم در جشنواره سینماحقیقت و جشنواره ملی فیلم فجر سال ۱۳۹۵ بود. این فیلم روایت دونده‌ای است که در یکی از روستاهای اطرف شیراز در یک کشتارگاه کار می‌کند و می‌خواهد رکوردی را ثبت کند تا با انگیزه‌ای که دارد وارد مسابقات جهانی شود و طبقه اجتماعی خود را بالا ببرد. قبل از «فوق ماراتن» حدود ۸ فیلم مستند تلویزیونی و دو فیلم داستانی ساخته بودم اما این فیلم دومین کار جدی من به حساب می‌آید.

وی درباره اینکه آیا این فیلم، یک مستند پرتره به حساب می‌آید یا خیر، اظهار کرد: این مستند را شاید بتوان تقریباً مستند پرتره برشمرد چراکه ترکیبی از مستند پرتره و انواع دیگر مستندها مثل مستند ورزشی است. در برخی صحنه‌ها نیز فاز قوم شناسی و مردم شناسی پیدا می‌کند اما قالب فیلم، مستند پرتره است.

کشاورز در توضیح بیشتر مستند پرتره از منظر درجه شهرت یک شخص برای ساخت یک فیلم از او، گفت: وقتی که در مورد یک شخص مشهور فیلمی ساخته می‌شود، قضیه متفاوت است و به آن مستند شخصیت‌نگار می‌گویند شخصیتی که جامعه او را می‌شناسد، برای مثال وقتی فیلمی درباره احمدرضا احمدی می‌سازیم گونه مستند آن، شخصیت‌شناسی می‌شود اما وقتی درباره یک آدم معمولی فیلمی می‌سازیم و به واسطه آن فیلم، به جامعه معرفی می‌شود، مستند پرتره به حساب می‌آید.

روایت مستندی که از یک خبر در شبکه فارس شکل گرفت

وی درباره شکل‌گیری ایده ساخت این مستند و پیدا کردن سوژه مستند توضیح داد: یک خبر از بخش خبری شبکه استان فارس پخش شد که بخشی از این خبر در مستند نیز نمایش داده شده است. اولین بار با این خبر مواجه شدم و این موضوع و پارادوکسی که در آن حس کرد، برایم جذاب شد و با جستجو توانستم محل سکونت این شخص را پیدا کنم و دیدم کارگر یک کشتارگاه است. با او شروع به صحبت کردم و اتفاقا خیلی زود نیز تولید فیلم آغاز شد. حدود ۸ ماه نیز مشغول تولید بودیم که بعد ازآن به سرانجام رسید.

چرا از نمایش فیلم در جشنواره فجر و سینماحقیقت تا اکران فاصله افتاد؟

کشاورز درباره اکران این فیلم و اینکه چرا سال‌ها طول کشیده تا فیلم به اکران برسد، بیان کرد: قرارداد این فیلم که جزء فیلم‌های موفق زمان خودش بود، خیلی زود و بعد از بهمن ماه ۱۳۹۵ و اکران در جشنواره فجر با «هنر و تجربه» بسته شد. هنروتجربه این اکران را به دلایلی که من نمی‌دانم، عقب انداخت و تا زمانی که ابتدای دوران کرونا بود به من اعلام کردند که فیلمم برای اکران برود اما من نخواستم که اکران داشته باشد چون فکر می‌کردم که شرایط ثبات بیشتری پیدا می‌کند و سینماها پذیرای مردم می‌شود که متاسفانه نشد. در نهایت به این دلیل که ممکن بود این وضعیت طول بکشد و من هم فیلم‌های دیگری در نوبت اکران داشتم و می‌خواستم زمان مناسبی برای اکران آنها نیز در اختیار داشته باشم، قبول کردم که «فوق ماراتن» در این زمان اکران شود.

معایت و مزایای فیلمبردار بودن کارگردان فیلم مستند

وی که فیلمبرداری این مستند را خودش انجام داده است، در مورد تاثیر آن بر پیشبرد فیلم گفت: ما یک گروه عمدتاً ۲ نفره بودیم به همراه یک راننده که با بودجه بسیار پایین شاخته شد. با توجه به اینکه تولید فیلم در شهرستان انجام شد، خیلی گروه کوچکی بودیم اما مابقی مراحل و پست پروداکت نیز در تهران انجام شد. وقتی فیلمبرداری کار توسط کارگردان انجام می‌شود با یکسری مزیت‌ها و یکسری معایب مواجه خواهیم بود؛ طبیعتاً وقتی کارگردانی، هدایت سوژه و فیلمبرداری برعهده یک نفر باشد، کمی از کیفیت فیلمبرداری کم می‌شود اما مزیتش این است که ایده و مفهوم مدنظر کارگردان بیشتر متبلور می‌شود.

این مستندساز تصریح کرد: در مستندسازی اتفاقی که باید بیفتد این است که سریع‌تر باید با سوژه خودمانی شد تا دوربین را کمتر حس کند یا اصلا در کنارش حس نکند؛ معمولاً هر فیلم مستندی که شروع می‌کنم روال کارم بر این است که چند روزی با سوژه تعامل داشته باشم بدون اینکه ضبط کنیم تا سوژه راحت‌تر با گروه صحبت کند و از خودسانسوری‌هایش به مرور زمان کاسته شود. بنابراین یکی از مزیت‌های مهمی که برای کارگردانی که خودش فیلمبرداری می‌کند این است که این روند زودتر و سریع‌تر رخ می‌دهد.

اکران آنلاین گزینه خوبی در شرایط کرونا است

وی درباره وضعیت اکران فیلمش نیز بیان کرد: بعد از حدود ۵ سال، هدف اصلی من این است که یفلم دیده شود و خیلی به تعداد و کمیّت ماجرای اکران و فروش فکر نمی‌کنم اما من برنامه‌های تبلیغاتی برای اکران فیلم دارم و نمی‌دانم شرایط چطور رقم می‌خورد چون هر چقدر تبلیغات کنیم به اندازه یک فیلم سینمایی که در بدنه سینما ساخته می‌شود، قدرت مانور نداریم. از طرف دیگر سینمای مستند قبلاً هم بازتاب ویژه‌ای در سینماها نداشت و الان شرایط به گونه‌ای است که با تعدادی مخاطب از وضعیت راضی هستم.

کشاورز در پایان درباره اینکه آیا به اکران آنلاین فکر می‌کند یا خیر، گفت: احتمالاً بله، وقتی اکران فیزیکی در سینماها تمام شد به این موضوع فکر خواهم کرد. در این شرایط کرونا و نیمه تعطیل بودن سینماها، فکر می‌کنم اکران آنلاین جواب بهتری می‌دهد البته به شرط اینکه فیلم ابتدا در سینماها به نمایش درآید.