مرد شماره یک علم ایران

محمود خان میرزا حسابی، مشهور به پروفسور حسابی که از او با عنوان پدر علم فیزیک ایران یاد می کنند، زاده سوم اسفند ۱۲۸۱خورشیدی از دیار تفرش است. در ۴ سالگی به همراه اهل خانه به سوریه می رود و تحصیلات پایه را با غم فراق وطن در مدرسه کشیش‌های فرانسوی بیروت آغاز می کند.

همزمان، مادرش ادبیات و تعلیمات دینی هم به او آموزش می‌دهد. قرآن و دیوان حافظ را از بر می‌کند و گوش هوشش از همان زمان با علم و ادب آشنا می‌شود. دوران تحصیل متوسطه او با جنگ نخست جهانی هماهنگ می‌شود و به همین سبب ۲ سال در خانه ادامه می‌دهد چرا که آشوب جنگ به تعطیلی مدارس منجر شده بود.

بعد از آن به کالج آمریکایی می‌رود و در ۱۷ سالگی لیسانس ادبیات و ۲ سال بعد لیسانس بیولوژی را کسب می‌کند. پس از آن به رشته مهندسی راه و ساختمان رفته و بعد از کسب مدارک لازم به جهت دستگیری از خانواده در شرکت راه سازی فرانسه مشغول به کار می‌شود.

این شرکت بعد از مدتی به پاس زحمات و قدردانی از او با اعزامش به فرانسه، امکان تحصیل را در آن شهر برایش فراهم می‌آورد. در آنجا به مدرسه عالی برق پاریس می‌رود و یک سال بعد فارغ التحصیل می‌شود. مدتی در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ «سار» مشغول می‌شود، اما به جهت روحیه علمی و دل‌مشغولی به تحصیل بر می‌گردد و به دانشگاه سوربن راه می‌یابد.

محمود حسابی در ۲۵ سالگی دانشنامه دکتری فیزیکش را با ارائه رساله ای با عنوان «حساسیت سلول‌های فتو الکتریک» با نمره عالی دریافت می‌کند. او علاوه بر علم به هنر نیز تا حدودی مسلط بود. ویولن و پیانو را خوب می‌نواخت و با موسیقی کلاسیک شرقی و غربی آشنا بود. ۲ نشان معتبر هم داشت.

کسب مدارک تحصیلی فراوانی به او نسبت داده‌اند، از جمله؛ لیسانس ادبیات، ریاضیات، ستاره شناسی، زیست شناسی، مهندسی برق، مهندسی معدن و دکتری فیزیک از دانشگاه‌های معتبری چون سوربن، پرینستون، شیکاگو و تهران. در دوران پهلوی، هم وزیر آموزش و پرورش بود هم سناتور. بعد از انقلاب عشق به وطن او را بر آن داشت تا در تعهدی خستگی ناپذیر فرزندان ایران زمین را با علوم نوین آشنا کند که به همین جهت او را پدر علوم نوین ایران می‌نامند. از دیگر خدمات بی دریغش تاسیس دارالمعلمین و دانشسرای عالی، دانشکده‌های فنی و علوم دانشگاه تهران، نگارش ده ها کتاب و جزوه و راه‌اندازی و پایه‌گذاری فیزیک و مهندسی نوین است.

فرزند این اندیشمند درباره آخرین خواسته‌های پدر خویش گفت: این استاد اعتقاد عمیقی داشت که ایران جزیره هوش و ذکاوت است. می گفت من در بسیاری از کشورها درس دادم، اما برای مردم این نواحی چندین بار باید توضیح می‌دادم تا متوجه شوند ولی ایرانیان تنها افرادی بودند که با یکبار توضیح دادن درس را درک می‌کردند.

سرانجام محمود حسابی در ۱۲ شهریور ۱۳۷۱ خورشیدی به دلیل بیماری قلبی در بیمارستان دانشگاه ژنو، چشم از جهان فروبست و به دیار حق شتافت.