آزمونی بی‌خطا برای نوجوانان فیلمساز

پنجمین دوره از «المپیاد فیلمسازی نوجوانان» از ۱۶ تا ۲۱ مهرماه، همزمان با سی‌و‌چهارمین دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان برگزار خواهد شد. به همین بهانه، در این گزارش، رویدادها و اتفاقات چهار دوره پیشین «المپیاد فیلمسازی نوجوانان» مرور و بررسی شده است.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های جشنواره بین‌المللی کودکان و نوجوانان، بدون شک «المپیاد فیلمسازی نوجوانان» است که بستری برای کشف استعدادهای ناشناخته و تریبونی برای ارائه آثار هنرمندان نوجوان به حساب می‌آید.

هدف از برگزاری المپیاد فیلمسازی جدا از روحیه‌بخشی و ایجاد اشتیاق و تکاپو، شکوفایی خلاقیت نوجوانان، کمک به ارتقای سطح بینش سینمایی و مهارت فیلم‌سازی و زمینه‌سازی برای پرورش نسلی نو در حوزه سینمای کودک و نوجوان است.

المپیاد فیلمسازی عمر درازی ندارد و فراخوان پنجمین دوره‌اش، مرداد ماه منتشر شده است. اما با وجود سابقه کم، به سبب برگزاری باکیفیت، رویکرد ویژه و نگاه روانشناسانه و کمک گرفتن از هنرمندان و چهره‌های صاحب‌نام و پرآوازه در حوزه سینمای کودکان، از همان دوره اول توجه همگان را به خود معطوف کرد و توانست به یکی از مهم‌ترین رویدادها در عرصه فیلمسازی نوجوانان بدل شود.

به بهانه برگزاری پنجمین دوره از «المپیاد فیلمسازی نوجوانان» همزمان با سی‌و‌چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان، در این گزارش به مرور چهار دوره نخست این رویداد می‌پردازیم.

دوره اول؛ استقبالی بی‌بدیل و پرشور

نخستین دوره «المپیاد فیلمسازی نوجوانان ایران»، به عنوان اولین گام برای آشنایی نوجوانان با فیلمسازی و ایجاد فرصتی عادلانه در اقصی نقاط کشور و به منظور بروز استعدادهای ناشناخته و نمایش توانمندی‌های نوجوانان توسط بنیاد سینمایی فارابی با همکاری انجمن سینمای جوانان ایران از ۳ تا ۸ مهر ۹۴، همزمان با بیست و نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های نوجوانان به دبیری علیرضا شجاع‌نوری در شهر همدان برگزار شد. در این دوره برای اولین‌بار و تنها بار، جشنواره نوجوانان مستقل از جشنواره کودکان، به صورت تفکیک شده برگزار شد.

طبق فراخوان منتشر شده، نوجوانان می‌بایست آثار خود را در چهار قالب داستانی، مستند، پویانمایی و تجربه‌گرا ارسال می‌کردند. درنهایت، حدود هزار نفر از سراسر کشور آثار خود را برای دبیرخانه فرستادند که برای اولین دوره استقبال پرشوری به حساب می‌آمد. لازم به ذکر است که بیشترین آمار شرکت‌کنندگان نیز از میان نوجوانان همدانی و اصفهانی بود. از میان این هزار اثر، ۴۷۳ فیلم کوتاه و ۱۵۰ فیلمنامه برای شرکت در دور بعدی رقابت پذیرفته شدندو درنهایت ۹۰ فیلم برای داوری انتخاب شد.

نیما عباس‌پور، داریوش غریب‌زاده و امیرشهاب رضویان اعضای هیئت داوران اولین دوره المپیاد فیلمسازی بودند.

دوره دوم؛ از حضور نماینده یونیسف تا دختران روستای شین‌آباد

پس از یکسال وقفه، دومین المپیاد فیلمسازی نوجوانان از تاریخ یازده تا ۱۶ شهریور ۹۷ همزمان با سی و یکمین جشواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان (به دبیری علیرضا رضاداد) برگزار شد. این دوره از المپیاد در دو بخش «فیلم» و «فیلمنامه» و با پذیرش فیلم‌های سه دقیقه‌ای با موضوع آزاد در گروه سنی ۹ تا ۱۶ برپا شد.

در بخش طرح یا فیلم‌نامه دومین المپیاد فیلم‌سازی نوجوانان ایران، تعداد ۱۹۰ طرح توسط علاقمندان نوجوان ثبت و به دبیرخانه ارسال شد که بعد از بازخوانی تعداد ۳۳ طرح و فیلمنامه انتخاب شدند. در بخش آثار تولیدی هم ۲۴۰ فیلم (۱۶۰ فیلم داستانی، ۲۴ فیلم مستند، ۴۸ فیلم پویانمایی و ۸ فیلم تجربی) به دبیرخانه المپیاد فیلمسازی نوجوانان ایران رسید که پس از بازبینی آثار، ۶۴ فیلم جهت شرکت در دومین المپیاد فیلمسازی نوجوانان ایران انتخاب شدند.

یکی از رویدادهای جالبی که در این دوره از المپیاد فیلمسازی رخ داد، کمپ شرکت‌کنندگان در اردوگاه شهید بهشتی شهر ابریشم اصفهان بود. نوجوانان پذیرفته شده در دومین المپیاد فیلمسازی، به همراه مربیان یا والدین خود در این اردوگاه اسکان یافتند. مراسم افتتاحیه المپیاد نیز در همین کمپ با حضور علیرضا رضاداد، حبیب ایل‌بیگی و فیلمسازان و مربیان آن‌ها برگزار شد. حسین شیخ‌الاسلامی، محمدرضا خردمندان، علیرضا شجاع‌نوری هیات داوران این دوره را تشکیل می‌دادند.

اکران فیلم‌های بخش مسابقه، جلسات نقد و بررسی فیلم‌ها، کارگاه‌های آموزشی با موضوع «از ایده تا فیلمنامه» و «کارگاه فیلمسازی آسان»، نمایش فیلم‌های تولید شده توسط نوجوانان عضو کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، گشت شهری، حضور نوجوانان در جلسات بزرگداشت فیلمسازان کودک و پرسش و پاسخ با آن‌ها از برنامه‌های دومین المپیاد فیلمسازی بود.

در این دوره از المپیاد بیشترین آمار حضور فیلم متعلق به شهرهای آباده، رفسنجان و لاهیجان بود که هرکدام با چهار فیلم بیشترین فراوانی حضور را به خود اختصاص دادند. پس از آن شهرهای کرج، همدان، قم، تبریز، اصفهان و سمنان هرکدام با سه فیلم در رتبه دوم قرار گرفتند.

در آغاز برنامه‌های اجرایی المپیاد با هماهنگی به عمل آمده از سوی دفتر جشنواره‌های انجمن سینمای جوان ایران با نماینده یونیسف در ایران نشستی برگزار شد که این جلسه درنهایت، منجر به همکاری میان این دو سازمان شد. همچنین نشستی با حضور نمایندگان یونیسف، دکتر ویل پارکس، مهتاب کرامتی و کارشناسان یونیسف با فیلمسازان نوجوان با محوریت «فیلمسازی در ایران»، «برنامه‌های اجرایی المپیاد» و «ایجاد انگیزه‌های آموزشی برای نوجوانان» برگزار شد.

در این دوره از المپیاد، دختران روستای شین‌آباد و همچنین تعدادی از نوجوانان زلزله‌زده سرپل ذهاب مهمان ویژه بودند.

دوره سوم؛ پیشتازی دختران در ارسال آثار

سومین دوره از المپیاد فیلمسازی نوجوانان از ۲۶ تا ۳۰ مرداد ۹۸ در دو بخش «ایده» و «فیلم کوتاه» با هدف ترویج فضائل اخلاقی و نگاه امیدوارانه به زندگی در بین نوجوانان، همزمان با سی‌و‌دومین دوره از جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان در شهر اصفهان برگزار شد.

مرضیه برومند، پوران درخشنده، وحید نیکخواه آزاد، علی‌اکبر قاضی‌نظام، کامبوزیا پرتوی، ایرج تهماسب، ابوالفضل جلیلی و عبدالله علیمراد به عنوان مربیان کارگاه‌های بخش ایده سومین دوره المپیاد فیلمسازی فعالیت کردند. این استادان، کار مربی‌گری ۶۵ نفر از نوجوانانی را که ایده‌های آن‌ها در این رویداد پذیرفته شد، در قالب کارگروه‌های نه‌گانه برعهده گرفتند و به مدت ده ساعت آن را آموزش دادند.

در سومین المپیاد فیلمسازی ایده به قصه‌ای گفته شد که پس از پذیرش توسط هیات انتخاب المپیاد، با کمک استاد مشاور و گروه خلاق به طرح کلی فیلمنامه دارای ابتدا، میانه و پایان داستان تبدیل می‌شود.

در بین پذیرفته‌شدگان در بخش ایده سومین المپیاد فیلمسازی نوجوانان، اصفهان با هفت نفر، ملایر با شش نفر و خمینی‌شهر با پنج نفر دارای بیشترین تعداد پذیرفته‌شدگان بودند. همچنین از بین نفرات پذیرفته شده در بخش فیلم بندرعباس، تبریز، تهران، همدان و یزد با دو نفر بیشترین تعداد آثار پذیرفته شده را به خود اختصاص دادند.

در مجموع ۳۴۶ ایده و ۱۸۹ فیلم در سومین المپیاد فیلم‌سازی نوجوانان ثبت‌نام کردند که از تعداد کل ایده‌های ثبت‌نام شده در سایت، ۱۹۶ اثر متعلق به دختران و ۱۵۰ اثر متعلق به پسران بود. از میان ایده‌های راه‌یافته نیز ۲۰ اثر متعلق به دختران و ۲۰ اثر متعلق به پسران بود.

دوره چهارم؛ بحران کرونا و برگزاری برخط

چهارمین دوره از المپیاد فیلم‌سازی نوجوانان، ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۹۹، همزمان با سی‌و‌سومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان با هدف کشف و معرفی استدادهای هنری جوانان از طریق ایده‌پردازی و یافتن ایده‌های نو در سینمای کودکان و نوجوانان، افزایش حس امید نسبت به آینده در بین نوجوانان، ایجاد شرایط مناسب برای مشارکت در تولید فیلم در حوزه تخصصی سینمای کودکان و نوجوانان و زمینه‌سازی برای گسترش فعالیت در دو بخش «ایده» و «فیلم کوتاه» برگزار شد.

در این دوره از المپیاد فیلم‌سازی ۴۰۳ اثر به دبیرخانه رسید که از میان آن‌ها ۳۶ اثر برای شرکت در رقابت انتخاب شدند و همچنین ۴ اثر و یک ایده به صورت مهمان در المپیاد شرکت کردند.

با شیوع ویروس کرونا، این دوره از المپیاد به صورت برخط و آنلاین برگزار شد. این شیوه برگزاری برای اولین بار در المپیاد فیلمسازی اجرا شد که مزایا و معایب خاص خود را در بر داشت. از مزایای آن می‌توان به امکان شرکت نوجوانان از سراسر کشور در کارگاه‌ها اشاره کرد و از معایب آن نیز می‌توان عدم امکان برقراری ارتباط فیزیکی میان منتورها و شرکت‌کنندگان را برشمرد.

در آستانه گام پنجم

اکنون پس از برگزاری موفقیت‌آمیز چهار دوره قبلی، از ۱۶ تا ۲۱ مهرماه، پنجمین دوره از المپیاد فیلم‌سازی نوجوانان ایران با هدف کشف و معرفی استعدادهای موجود، شکوفایی خلاقیت نوجوانان به سوی باروری و رشد فردی و اجتماعی، کمک به ارتقای بینش سینمایی، تامین شرایط مناسب برای حمایت از تولید فیلم‌های انسان‌دوستانه نوجوانان مستعد و زمینه‌سازی برای پرورش نسلی نو در حوزه سینمای کودکان و نوجوانان برگزار خواهد شد.