چرا اسماعیل قربانی نشد؟

به گزارش ایرنا، سید محسن میرباقری روز چهارشنبه به مناسبت عید قربان اظهار داشت: عید به معنای جشن و چیزی است که موجب خوشایندی می شود. این عید گاهی همراه با یک نعمت مادی است ولی اصل عید یک مراسم عبادی است. یعنی عبادتی که خوشایند باشد.

وی افزود: در آیه ۱۱۳ سوره مائده بعد از این که حواریون از حضرت عیسی درخواست می کنند که مائده ای از آسمان برای آنان نازل کند، حضرت عیسی دست به دعا برمی دارد که ای پرودگار برای ما مائده یعنی سفره غذایی از آسمان نازل بگردان که برای ما عید باشد. مثلا آیندگان ما هر سال چنین روزی را جشن بگیرند و نشانه ای باشد که من پیام آور تو هستم و به دعای من چنین کردی که همه مطمئن شوند و به ما روزی بده یا خوردن این غذا را روزی ما کن که تو بهترین روزی دهندگان هستی.

ارتباط عید با بندگی خدا

این خادم برگزیده قرآنی گفت: در اسلام چند عید داریم. یکی جمعه است که عید هفتگی است. چون گفته اند که شب و روز جمعه برای عبادت، بیداری و توجه است. دومین عید بعد از یک ماه روزه داری ماه رمضان یعنی عید فطر است که مردم در اول شوال از صیام خارج شده و پایان یک عبادت به عنوان عید مطرح می شود و بندگان خدا پس از تقرب، روز اول شوال را عید می گیرند.

میرباقری ادامه داد: عید سوم عید قربان است که در خلال مناسک حج است. حاجیان روز نهم به عرفات می روند و محرم می شوند و تا غروب باید آنجا بمانند. احرام اولین عبادت حج و وقوف در عرفات دومین عبادت است که رکن محسوب می شود.

وی افزود: حاجیان در شب دهم یعنی شب عید قربان به مشعر الحرام می روند و باید از اذان صبح تا طلوع آفتاب بیتوته کنند. این عبادت نیز رکن است. یعنی اگر انجام نشود مناسک حج باطل می شود.

این پژوهشگر قرآنی اضافه کرد: حاجیان صبح روز دهم بعد از طلوع آفتاب از مشعر الحرام عازم منا می شوند که در آنجا چند عبادت انجام می شود. عبادت اول عبارت از رمی جمره آخر در روز عید قربان است. عبادت دوم قربانی کردن و عبادت سوم سر تراشیدن یا کوتاه کردن مو است. عبادت های دیگر شامل بیتوته کردن در منا در شب های یازدهم و دوازدهم است و پس از رمی روز دوازدهم و سیزدهم به مکه بر می گردند و سایر عبادات را انجام می دهند.

وی تاکید کرد: عید قربان در وسط اعمال عبادی حج قرار گرفته است. یعنی عید با عبادت و بندگی خدا ارتباط دارد. حضرت علی (ع) فرمود هر روزی که در آن معصیت خدا را نکنید، آن روز عید است. به هر حال عید یک مفهوم معنوی دارد و فقط یک جشن ظاهری نیست و عید قربان اینگونه است.

میرباقری اضافه کرد: البته در احادیث یک عید بزرگتر از این سه عید مطرح شده که عید غدیر خم است و آن نیز بالاترین عبادت است. یعنی اقرار به ولایت امیرمومنان از بزرگترین عبادات است. بنابر این عید با عبادت گره می خورد.

مدیرعامل موسسه نورالمجتبی (ع) گفت: درباره قربانی کردن چهار آیه در سوره حج آمده است که در آیات ۳۴ و ۳۵ می فرماید ما برای هر امتی روش عبادی و قربانگاهی قرار دادیم تا نام خدا را هنگام قربانی بر چهارپایانی که به آنان روزی داده ایم، ببرند.

وی افزود: یکی از عباداتی که باید در عید قربان توسط حاجیان انجام شود، قربانی کردن است و هنگام ذبح باید نام خدا بر آن برده شود و این جزو شرایط ذبح در همه مواردی است که حیوانی برای خوردن ذبح می شود.

میرباقری ادامه داد: در ادامه آیه می فرماید خدای شما یکتاست؛ تسلیم او باشید و ای پیامبر به کسانی که در پیشگاه خدا متواضع و تسلیم هستند، بشارت بده. همان کسانی که هنگام یاد خدا دل هایشان به وجد و شور می افتد و کسانی که بر آنچه به آنان اصابت می کند، صبر پیشه می کنند و اقامه کنندگان نماز و همچنین آنها که از آنچه به آنان روزی می دهیم انفاق می کنند.

بندگی خدا با قربانی کردن

وی افزود: در آیات ۳۶ و ۳۷ مصداق هایی درباره قربانی مطرح می شود. بُدن که در آیه ۳۶ آمده به معنای شتر چاق است و می فرماید این شتر را برای شما از شعائر الهی قرار دادیم. شعائر جمع شعیره به معنای نشانه است. یعنی این شتر نشانه بندگی و عبادت خداست.

این پژوهشگر قرآنی اضافه کرد: قربانی می تواند گاو یا گوسفند یا بز باشد و شتر بالاترین قربانی است. شتر چاق ارزش مالی زیادی دارد و اگر کسی در مناسک حج یک شتر چاق قربانی کند، در واقع از نشانه های بندگی خداست.صفا و مروه نیز در قرآن به عنوان شعائر الهی مطرح شده است. چون این علامت بندگی مردم است و حاجیان فقط برای اجرای فرمان الهی بین صفا و مروه حرکت می کنند.

میرباقری اضافه کرد: بنابراین قربانی کردن شتر قیمتی، نشانه بندگی است. چون خدا گفته است. در ادامه آیه می فرماید برای شما در این قربانی خیر است. پس نام خدا را هنگام قربانی کردن ببرید. صواف یعنی شترها را ایستاده نحر می کنند. پس هنگامی که قربانی روی زمین افتاد از او بخورید و به انسان قانع و معتر اطعام کنید. قانع کسی است که وضع مالی خوبی ندارد ولی دست خود را نیز در مقابل کسی دراز نمی کند و معتر کسی است که فقیر و اهل سوال است. به اینها اطعام کنید و ما این حیوان به این بزرگی و کل چهارپایان را مسخر شما کردیم و در جایی دیگر می فرماید این حیوانات رام شما هستند و وقتی آنها را به قربانگاه می برید، به دنبال شما می آیند. باشد که شما سپاسگزاری کنید.

تقوا و گذشت از مال

وی افزود: نکته ای که در اینجا تذکر داده می شود این است که نه گوشت این حیوانات به خدا می رسد و نه خون آنها و آن چیزی که به خدا می رسد تقوای شماست. یعنی وقتی به دستور خدا از مال خود گذشت می کنی تقواست.

میرباقری افزود: خدا می فرماید ما به این شکل این حیوانات را مسخر کردیم که شما قربانی کنید برای این که خدا را تکبیر بگویید که شما را هدایت کرد و می فرماید به نیکوکاران بشارت ده.

وی ادامه داد: در عید قربان می گویند تکبیر بگویید. یعنی پس از سه بار گفتن الله اکبر، می گوییم حمد مخصوص خداست که ما را هدایت کرد و از چهارپایان روزی ما کرد. لله الحمد الحمدلله علی ما هدانا الحمدلله علی ما رزقنا من بهیمه الانعام.

چرا اسماعیل قربانی نشد؟

ابراهیم چگونه مناسک حج را انجام داد؟

میرباقری گفت: یک قربانی دیگر داریم که گویا در روز عید قربان به دست ابراهیم خلیل بنیانگذار خانه خدا واقع شده است. در آیه ۱۲۷ سوره بقره آمده است حضرت ابراهیم به همراه اسماعیل پس از بنای خانه کعبه به درگاه الهی دست به دعا بلند کردند که خدایا از ما قبول کن و ما دو نفر را تسلیم خود قرار بده و از ذریه ما امتی را مسلم خود قرار بده و خدایا مناسک ما را به ما نشان بده.

وی درباره این که خدا چگونه مناسک حج را به آنها نشان داد، گفت: در این زمینه دو نظر وجود دارد یکی این که جبرئیل عمل کرد و ابراهیم و اسماعیل دیدند که چگونه محرم شوند و چگونه طواف کنند اما نظر دوم این است که در خواب می بینند که طواف می کنند و محرم شده و به عرفات می روند و شبانگاه به مشعر رفته و در آنجا ماندند و روز دهم به سمت منا رفتند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: خواب نبوت در واقع وحی محسوب می شود و حضرت ابراهیم نحوه انجام دادن مناسک حج را در خواب دید و یک بار دیگر در منا خوابی دید و حضرت اسماعیل نیز می دانسته که این خواب فرمان الهی است.

جایگاه مقام بندگی

وی با اشاره به آیات ۱۰۱ تا ۱۰۹ سوره صافات اظهار داشت: حضرت ابراهیم گفت پسرم در خواب دیدم که تو را ذبح می کنم. دقت کن این مساله را چگونه می بینی. پاسخ اسماعیل خیلی عجیب است. می گوید ای پدر فرمان الهی را اجرا کن. یعنی تلقی حضرت اسماعیل نیز اینگونه است و سابقه نیز داشته که مناسک حج را در خواب دیده بودند. اسماعیل می گوید ان شاء الله به زودی مرا از صبرپیشگان خواهی دید.

میرباقری افزود: در ادامه آیه می خوانیم پدر و پسر در برابر این امر الهی تسلیم شدند. معنای دین همین بندگی است. مثلا حضرت ابراهیم نمی گوید خدایا این فرزند من چه گناهی کرده است که باید قربانی شود. ابراهیم می داند که در فرمان خدا حکمتی وجود دارد. حضرت اسماعیل نیز نمی گوید که ای پدر من چه گناهی کرده ام در حالی که خانه کعبه را در کنار شما ساختم. گاهی که سخن از حج می شود برخی می گویند چرا پول های خودتان را به عرب ها می دهید.

وی اضافه کرد: حضرت ابراهیم پسرش را قربانی کرد و اسماعیل خوابید که ذبح شود. کسی که بنده است در برابر حکم خدا اظهار نظر نمی کند. تسلیم یعنی این که به سخن خدا اعتماد و به آن عمل کنیم و اگر فلسفه حکم الهی را نفهمیدیم آیا نباید به آن عمل کنیم. بالاترین فلسفه آن این است که حکم خداست و بالاترین اجر در اطاعت از خداست و خدا می خواهد در برابر آن بهشت را به انسان بدهد. احکام الهی که نباید فلسفه دنیایی داشته باشد که البته دارد ولی بندگی این است که انسان تسلیم حکم الهی باشد.

کار ابراهیم سخت تر بود یا اسماعیل؟

این استاد دانشگاه افزود: حضرت ابراهیم و فرزندش در برابر حکم الهی تسلیم شدند. حال سوال این است که کدام سخت تر است. اسماعیل باید دراز بکشد و ذبح شود و حضرت ابراهیم باید کارد به دست بگیرد و پسرش را ذبح کند؟ به نظرم کار حضرت ابراهیم سخت تر بوده است.

وی افزود: امام حسین (ع) بالاتر از اینها را انجام داد. در یک روز ۷۲ قربانی داد. یعنی در جلوی چشمانش اصحاب و عزیزانش و حتی کودک شش ماهه قربانی شدند و این نهایت مقام بندگی است.

این خادم برگزیده قرآنی افزود: ابراهیم پیشانی فرزند را بر خاک نهاد و هنگامی که کارد کشید دید که کارد نمی بُرد. کارد را به سنگ زد و سنگ شکست. ابراهیم خطاب به کارد گفت سنگ را می شکنی ولی گلوی نازک اسماعیل را نمی بری که در آن هنگام اسماعیل ۱۳ سال داشت. کارد به صدا آمد الخلیل یامرنی و الجلیل ینهانی تو مرا امر می کنی ولی خدا مرا نهی می کند.

وی افزود: در پایان این ماجرا خدا می فرماید ای ابراهیم رویای تو را تحقق بخشیدیم و ما نیکوکاران را اینگونه پاداش می دهیم. این یک امتحان بزرگی بود و ما ذبح بزرگی را فدای اسماعیل کردیم و با این کاری که ابراهیم انجام داد، برای آیندگان این ندا را باقی گذاشتیم که بر ابراهیم و همه آیندگان باید سلام کنند. به همین دلیل خدا هر کاری را که خالصانه برای او انجام شود، گران می خرد.

میرباقری با طرح این سوال که چرا خدا اجازه نداد ابراهیم فرزندش را قربانی کند در حالی که او آماده بود، اظهار داشت: شاید این کار به خاطر آیندگان بود که طاقت این کار را ندارند. یعنی اگر آن روز ابراهیم فرزند خود را ذبح می کرد، علی القاعده جزو مناسک قرار می گرفت و دیگر کسی به حج نمی رفت. خدا حکم را به خاطر آیندگان تخفیف داد.

وی افزود: قربانی باید در اصل این باشد که محبوب خود را فدای خدا کنیم ولی خدا قربانی را به یک شتر و حتی یک گوسفند تقلیل داد. در واقع باید محبوب خودمان را به درگاه الهی قربانی کنیم ولی خدا تقلیل داده و حیوانی که قربانی می شود نماد فرزند است.

این کارشناس قرآنی اضافه کرد: این روز عید قربان است که انسان باید در راه خدا هر چه دارد قربانی کند و مستحب است که در این روز گوسفندی را قربانی کنیم و به فقرا بدهیم و آنان که در حج هستند قربانی جزو مناسکشان است.