سلامت و امنیت

به فرموده پیامبر اسلام(ص)، سلامتی و امنیت دو نعمتی هستند که معمولاً مورد غفلت انسان، جامعه و حکومت واقع می‌شوند. این غفلت از یک طرف باعث بی‌توجهی فرد نسبت به حفظ سلامت خود و اقدام به رفتارهای پر خطر و در سطح حاکمیت، عدم پاسخگویی در قبال تکالیف عرفی و قانونی حکومتداری است. این فرایند نادرست و غیر‌منطقی زمینه‌ساز آسیب‌های گوناگون بهداشتی و اجتماعی است که در جوامع فاقد فرهنگ و ساختار دموکراتیک در جهان سوم خود را بیشتر نشان می‌دهد‌. در هنگام بروز شرایط اضطراری چون سوانح طبیعی و یا همه‌گیری‌های میکروبی، یک چنین نظام اجتماعی آسیب‌پذیر با مشکلات و خسارت‌های بیشتری مواجه می‌شود چون زیرساخت‌ها و ساختارهای مدیریت بحران در آن ایجاد نشده است.

در همین بحران عمیق و جهانی بیماری کووید-۱۹، امنیت اقتصادی، اشتغال و معیشت، بهداشت و درمان و سلامت جسمی و روانی - اجتماعی افراد جامعه بویژه گروه‌های محروم‌تر از نظر فرهنگی و درآمدی، در معرض خطر و آسیب جدی قرار گرفت. پیامدهای روانی دوران کرونا از تشویش دائمی و اضطراب گرفته تا افسردگی و یا پرخاشگری و خشونت، انگ و برچسب نسبت به بیماری و دارو و پزشک و پرستار و مطب و بیمارستان و یا رایج شدن شایعه و شبه علم و خرافه با عناوینی چون طب سنتی با سرعتی بیش از خود ویروس کرونا شیوع پیدا کرده و لطمات آن دامنگیر جامعه شده است. طبیعی است که تداوم دوران کرونا و مزمن شدن مصایبی چون بیماری، بستری شدن در بیمارستان و آی‌سی‌یو و پس از چند هفته، جان دادن پی‌در‌پی عزیزان مردم بدون آنکه حتی امکان عزاداری و ابراز همدردی و طی شدن مراحل سوگ برایشان وجود داشته باشد، بحرانی فراگیر در سلامت روانی جامعه شکل می‌گیرد. هم‌اکنون در کشور ما علی‌رغم وعده‌هایی که مسئولان نظام سلامت برای مدیریت بحران دادند، هنوز نتوانسته‌ایم از فرصت‌های کنترل سریع همه‌گیری کرونا و پیشگیری از امواج پی‌در‌پی آن در زمان خودش استفاده کنیم. در ماه‌های پاییز سال گذشته بود که نتایج مطالعات پیشرفته جهانی برای ساخت واکسن کووید-۱۹ به‌تازگی داشت گزارش می‌شد در همان زمان نه یکبار بلکه چندین بار به صورت نامه رسمی‌ای از نظام پزشکی و یا به صورت مصاحبه با رسانه‌ها و نوشتن مقاله در شبکه‌های فضای مجازی تذکر و هشدار داده شد که اولین اولویت فوری کشور، خرید واکسن کرونا از خارج و آغاز واکسیناسیون عمومی است.

در آن زمان هنوز موج جدید کرونا در کشورهای اروپایی و یا آسیایی مانند هندوستان رخ نداده بود و امکان پیش خرید واکسن به تعداد کافی و مورد نیاز وجود داشت. هنوز هم چشم امید جامعه ایرانی در رفع این مصیبت زیستی، به تأمین واکسن کرونا توسط دولت و تزریق فوری آن به گروه‌های آسیب‌پذیر و انجام واکسیناسیون عمومی دوخته شده است. غیر قابل پیش‌بینی بودن دقیق زمان شیوع و شدت بیماری کرونا، نبود روش دارو - درمانی قطعی و ضعف‌های ساختاری در مدیریت بحران که خود را در عدم توانایی واردات واکسن در زمان خود و عدم تزریق سریع و فراگیر آن مطابق اولویت‌های مصوب نشان داده است، باعث از دست رفتن سلامت جسمی و روانی شهروندان، تلفات انسانی، آسیب‌های روانی - اجتماعی، نا‌امیدی، اضطراب و افسردگی، خشونت و آزار در سطح خانواده و محیط جامعه، سلب امنیت فردی و اجتماعی، فروپاشی اخلاقی و فرهنگی، فقر و بیکاری، افزایش شکاف و تبعیض و رکود بیش از پیش شاخص‌های اقتصادی و توسعه‌ای کشور خواهد شد. دوران پسا کرونا و مشکلات روانی - اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن طولانی خواهد بود، در یک مدیریت علمی و کارآمد، ضروری است مسائل را پیش‌بینی و پیشگیری کنیم!

*استاد دانشگاه و رئیس شورایعالی نظام پزشکی

منبع: ایران