سناریوهای امریکا در خروج بی نتیجه از افغانستان

امریکایی‌ها در بحث حضور در افغانستان یا خروج از آن با سه سناریو مواجه بودند. سناریوی اول؛ عدم خروج بود. از آنجا که خروج امریکا از افغانستان ممکن است به سقوط دولت این کشور، روی کارآمدن طالبان و به تبع آن تحکیم جای پای چین در افغانستان منجر شود، سناریوی اول بر ماندن قرار داشت. سناریوی دوم یا همان سناریوی خروج پس از آن شکل گرفت که شواهد نشان داد حضور امریکا در افغانستان طی ۲۰ سال گذشته، آن طور که انتظار می‌رفت آثار قابل توجهی در پی نداشت. در عین حال امریکا علاوه بر صرف میلیاردها دلار در افغانستان، نزدیک به سه هزار نیروی خود را در این کشور از دست داده بود.
بنابراین تداوم حضور آنها می‌توانست پیامدهای منفی بیشتری برای ایالات متحده داشته باشد. جنگی که امریکایی‌ها برای توصیف آن اصطلاح «ویتنامیزه شدن» یعنی جنگ طولانی، پرهزینه و بی فایده را به کار می‌برند.

اما سومین سناریو خروج «مسئولانه» امریکا از افغانستان است.
براساس این سناریو با توجه به تعهدات امنیتی بین امریکا و دولت افغانستان، امریکا از موضع مستشاری بویژه از منظر آموزش، حمایت مالی و تجهیز نیروها به افغانستان کمک خواهد کرد تا مسئولیتی که قرار است نیروهای امریکایی در ارتباط با امنیت افغانستان برعهده بگیرند نیروهای افغان برعهده بگیرند. در همین حال در پیشبرد پروسه صلح میان دولت افغانستان و طالبان نیز همکاری خواهد داشت. پروسه‌ای که طالبان را از گروهی نظامی به سیاسی بدل خواهد کرد.
براساس این سه سناریو، جمع‌بندی محافل استراتژیک امریکا بر سناریوی سوم قرار گرفت و قرار بر خروج مسئولانه نیروهای امریکایی از افغانستان شد. اما در حال حاضر دغدغه امریکایی‌ها این است که پروسه صلح به خوبی پیش نرود. طالبان، امریکایی‌ها را به خلف وعده متهم می‌کند و معتقد است آنها پروسه صلح دوحه را طی نکرده‌اند و از این منظر نگاه منفی به طرف امریکایی دارد.
بنابراین ممکن است طالبان با نفوذ ایالات متحده امریکا در افغانستان به هر شکل ممکن مخالفت کند. در این شرایط حتی اگر بخشی از نیروهای طالبان سیاسی شده و در چارچوب پروسه صلح وارد هیأت حاکمه افغانستان شوند، بخش دیگری از این گروه که مخالف فرایند صلح هستند به عملیات نظامی خود ادامه خواهند داد.

در واقع در اینجا طالبان به دو گروه با دو کارکرد متفاوت تقسیم خواهد شد؛ یک گروه در سیاست پیش خواهد رفت و دیگری در تقسیم کار برنامه‌ریزی شده به شکل مسلحانه عمل می‌کند که نتیجه هر دوی آنها عقب‌نشینی هر چه بیشتر دولت افغانستان خواهد بود. دومین نگرانی برای امریکایی‌ها حضور چین در افغانستان است. چراکه بلافاصله پس از تصمیم امریکا برای خروج، چینی‌ها برای پر کردن خلأ ایالات متحده وارد میدان شدند. این سیاست چینی‌ها را می‌توان در چارچوب بازی بزرگ میان امریکا و چین قرار داد.
براساس قواعد این بازی بزرگ، چینی‌ها تلاش خواهند کرد هر روز بیش از پیش امریکایی‌ها را از عرصه‌های استراتژیک مختلف وادار به عقب‌نشینی کنند و تداوم این فرایند اما بتدریج به کاهش نفوذ ایالات متحده امریکا در مناطق مختلف منجر خواهد شد.
بنابراین، این دو دغدغه بسیار مهم برای امریکایی‌ها نگرانی‌هایی را به وجود آورده که ممکن است در آینده نیز همچنان برای آنها باقی بماند.

*کارشناس مسائل بین الملل

منبع: ایران