معاون امور هنری: اعتبار فرهنگ و هنر به‌طور کلی اعتبار محدودی است

«سیدمجتبی حسینی» در گفت‌وگو با پانا درباره دغدغه‌های معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سالی که گذشت سخن گفت.

حدود دو سال پیش جلسات و مذاکراتی از طرف معاونت امور هنری و دفتر برنامه‌ریزی و آموزش‌های هنری برای مسائل هنر در آموزش‌وپرورش و هنرستان‌ها انجام شد و درنهایت به امضای تفاهم‌نامه میان دو وزارتخانه آموزش‌وپرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد رسید. انتظار این است که این تفاهم‌نامه منجر به یک نگاه تخصصی و حرفه‌ای با چشم‌انداز بازار کار هنرستان‌ها شود. برنامه‌های عملی معاونت هنری برای اجرای این تفاهم‌نامه چیست؟
ساماندهی و تقویت آموزش هنر و هنرستان‌های هنرهای زیبا در این دوره به‌طورجدی مورد توجه معاونت امور هنری قرار گرفت. آموزش هنر از مباحث بنیادین و جدی در هنر است که لازم است متناسب با زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی، نیازها و در نسبت با شرایط فعالیت حرفه‌ای هنرمورد توجه قرار گیرد و توسعه کمی و کیفی پیدا کند. هنرستان‌های هنرهای زیبا با تاریخ بیش از یکصد سال سابقه درخشان در آموزش هنر بسترهای مهمی هستند که لازم است با توجه به تحولات و شرایط امروز حفظ شوند و توسعه پیدا کنند. در همین سه سال اخیر ۱۰ هنرستان جدید در استان‌های مختلف مانند ایلام، گلستان، قزوین، منطقه آزاد قشم، خراسان جنوبی و ... راه‌اندازی و سعی شده که فرصت‌هایی برای آموزش هنر در هنرستان‌ها در استان‌های مختلف فراهم شود و در حال حاضر فقط دو استان کشور فاقد هنرستان‌های هنرهای زیبا است که راه‌اندازی هنرستان در این دو استان نیز در حال پیگیری است تا در تعامل بانهادهای دیگر محقق شود. سعی شد ظرفیت‌های مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین نهادهای دیگر برای این منظور پیگیری و به کار گرفته شود. طبیعتاً وزارت آموزش‌وپرورش به‌عنوان نهاد متولی امر آموزش‌وپرورش کودکان و نوجوانان می‌تواند در این زمینه در تعامل با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تمهید زمینه‌های توسعه کمی و کیفی آموزش هنر و هنرستان‌های هنرهای زیبا کمک کند. به این منظور پیگیری‌ها و جلساتی با بخش‌های مرتبط وزارت آموزش‌وپرورش انجام شد و درنهایت مباحث موردنیاز برای همکاری و تعامل به تفاهم‌نامه دو وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش‌وپرورش رسید که این توافق‌نامه ۱۶ آذرماه امسال امضاشده است. پس از توافق‌نامه نیز دفتر برنامه‌ریزی و آموزش‌های هنری معاونت امور هنری جلساتی را با بخش‌های وزارت آموزش‌وپرورش برگزار کرد و کارگروهی برای پیگیری امور موردنیاز در آموزش هنر و هنرستان‌های هنرهای زیبا، آموزش‌های مهارتی و هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش هنر، منابع درسی آموزش هنر و... تشکیل می‌شود. بر اساس توافقنامه امضاشده کمیته پیگیری اجرای توافق‌نامه در سطح مدیران کل و معاونان دو وزارتخانه به‌طور مستمر و مرتب جلساتی را برگزار کرده‌اند و خوشبختانه وزارت آموزش‌وپرورش نیز نیازها و دغدغه‌های معاونت هنری درباره آموزش هنر را موردتوجه دارد و امیدواریم این تعامل بتواند به‌تدریج توسعه آموزش هنر و هنرستان‌های هنرهای زیبا را بیش‌ازپیش فراهم کند.

علی‌رغم فعالیت‌های گسترده معاونت هنری وزارت ارشاد و مخصوصاً تمرکزی که بربخش های اجرایی دارد و بسیار گسترده است اما گمانه‌زنی‌ها بر این است که بودجه این معاونت هنری از سازمان سینمایی کشور کمتر است. راجع به این موضوع توضیح دهید؟
اعتبار فرهنگ و هنر به‌طورکلی اعتبار محدودی است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه به‌ضرورت هایی که دارد سهم کمی از این اعتبار دارد. معاونت امور هنری گسترده‌ترین معاونت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که حوزه‌های تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی، مد و لباس و آموزش هنر را بر عهده دارد و با این گستردگی، بودجه بسیار محدودی دارد.

در سال‌های اخیر بخش انسانی هنر بسیار رشد کرده است و گروه‌ها و هنرمندان در رشته‌های مختلف افزایش قابل‌توجهی داشته است که مایه خرسندی و بیانگر اهمیت و توجه به هنر در کشور است. اما اعتبار و امکانات موردنیاز برای فعالیت‌های هنری در تناسب با ضرورت‌ها و نیروی انسانی هنر که هرسال افزایش می‌یابد رشد نکرده است.

اعتبار هنر در سال‌های مختلف افزایش داشته است اما این اعتبار به نسبت نیازها و فعالان هنری و هنرمندان محدود است. از سوی دیگر مساله ای درزمینهٔ اعتبار و بودجه هنر این است که بخش عمده‌ای از همین اعتبار محدود نیز صرف جشنواره‌ها و رویدادهای مختلفی می‌شود که در سال‌های گذشته شکل‌گرفته‌اند؛ بنابراین امکان حمایت از تولید آثار هنری و فعالیت‌های هنری محدود است.

امروز نیاز به بازنگری جشنواره‌های هنری است تا جشنواره‌هایی که ضروری و مؤثرند تقویت شوند و سایر جشنواره‌هایی که ممکن است در شرایط امروز که فرصت‌های متعددی برای ارائه آثار وجود دارد، به حمایت از تولید آثار تغییر مسیر بدهند. معاونت امور هنری هم در این دوره با نظرات کارشناسان بخش‌های مختلف ادارات کل تخصصی مرور و ارزیابی جشنواره‌ها را انجام دارد تا آغازی برای این بازنگری جشنواره‌ها باشد.

یکی از ایده‌های خوب معاونت هنری برای احیای تئاتر در کشور راه‌اندازی تله‌تئاترها با همکاری تلویزیون بود. از آنجایی‌که عمدتاً چرخ های هنر تئاتر را پیشکسوتان این حوزه می‌چرخانند و کمتر با اجراهای غیرصحنه ای ارتباط می‌گیرند. معاونت هنری برای تغییر نگرش سنتی این قشر از هنرمندان و استقبال هنرمندان تئاتر از تله‌تئاترها چه کرده است؟
استفاده از ظرفیت‌های مختلف برای تولید و ارائه هنر و همچنین استفاده مخاطبان از آثار هنری ضرورت است و می‌تواند فرصت‌هایی را برای گروه‌های هنری و علاقه‌مندان هنر فراهم کند. تولید و پخش تله‌تئاتر در دوره‌هایی فعال و امکانی برای فعالیت گروه‌های هنری و همچنین بهره‌مندی مخاطبان از تئاتر بوده است. در این دوره نیز برنامه‌ریزی شد تا از ظرفیت‌های تلویزیون، تلویزیون اینترنتی و فضای مجازی برای تئاتر استفاده شود.

راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی تئاتر ازجمله این اقدامات بود که مخاطبان بیشتری از تئاترها بهره‌مند شدند همچنین فرصتی برای مستندسازی و ثبت تئاترها و رویدادهای تئاتری فراهم‌شده است. خود هنرمندان و حتی هنرمندان پیشکسوت نیز خواستار توسعه تئاتر با به‌کارگیری ابزارها و امکانات مختلف هستند و بر این موضوع تأکیددارند بنابراین این زمینه و تمایل بین جامعه هنری و هنرمندان تئاتر وجود دارد.

در سالی که گذشت هنرمندان هنرهای تجسمی به دلیل شیوع کرونا امکان برگزاری نمایشگاه نداشتند. همچنین شاهد تعطیلی آموزشگاه‌های هنری بسیاری از هنرمندان بودیم. برای حمایت از این هنرمندان که قاعدتاً آسیب مالی جدی دیده‌اند، چه تدبیری شد؟
فعالیت‌های هنری ازجمله نمایشگاه‌های تجسمی و آموزشگاه‌های هنری در سالی که گذشت متأثر از شیوع ویروس کرونا آسیب دید و مدتی هم تعطیل بود. البته نمایشگاه‌های تجسمی و آموزشگاه‌های هنری از مدتی پیش با رعایت شرایطی امکان فعالیت داشتند و نمایشگاه‌هایی نیز برگزار شد و در حال حاضر هم ادامه دارد. نمایشگاه‌هایی نیز به‌صورت مجازی و آنلاین و آموزش‌های هنری مجازی هم در این دوره تقویت شد.

حمایت از هنرمندان و فعالان فرهنگ و هنر در همه بخش‌ها و رشته‌ها به‌صورت متمرکز برنامه‌ریزی شد. تمهید تسهیلاتی برای مشاغل فرهنگ و هنر صورت گرفت که معاونت هنری نیز برای ثبت اطلاعات هنرمندان هماهنگی لازم را انجام داد. بسترهای حمایتی از هنرمندان و فعالان فرهنگ و هنر در صندوق اعتباری هنر متمرکزشده است و این صندوق حمایت‌هایی را از اهالی هنر به‌طور مستمر و ازجمله در شرایط شیوع کرونا انجام می‌دهد.

با تصویب معاون اول رئیس‌جمهور امسال با توجه به شرایط کرونا اعتباری برای کمک بلاعوض از طریق صندوق اعتباری هنر به اعضای صندوق که هنرمندان رشته‌های مختلف هستند، اختصاص یافت که این اعتبار برای کمک بیش از دو برابر اعتبار یک سال معاونت هنری است. البته که با توجه به تعداد فراوان هنرمندان و فعالان هنری این کمک‌ها نیز محدود و کم است.

همچنین تسهیلات ارزان برای فعالان و مشاغل هنری با عنوان «کارا» و «تحفه» از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شکل گرفت که به‌مرور در حال اجراست. در یک سال گذشته معاونت امور هنری تمامی مجموعه‌ها و فضاهای هنری خود را به‌صورت رایگان برای فعالیت‌ها و اجراهای هنری در اختیار گروه‌های مختلف قرار داده است. معاونت‌ها و بخش‌های تخصصی حمایت از آثار و رویدادها و فعالیت‌ها را انجام می‌دهند.

تداوم جشنواره‌ها و رویدادها در شرایط شیوع کرونا به‌صورت حضوری یا مجازی نیز علاوه بر اهمیت و هدف رویدادها، فرصتی برای حمایت از هنرمندان و گروه‌های هنری است که از یک‌سو فعالیت هنری را موجب می‌شود که برای گروه‌های هنری ضرورت و اهمیت دارد و از سوی دیگر حمایت‌های اقتصادی در حد امکان را هم موجب می‌شود.

حمایت‌هایی برای تولید محتوا در عرصه‌های مختلف هنری، حمایت‌هایی در حد امکان از تماشاخانه‌ها و روش‌هایی برای حمایت از نمایش‌های در حال اجرا انجام‌شده که قطعاً محدود و اندک است اما سعی شد از همه ظرفیت‌ها برای حمایت استفاده شود. درزمینهٔ ارائه آثار در فضای مجازی نیز فعالیت‌هایی انجام شد تا تداوم فعالیت‌های هنری هنرمندان فراهم شود، جشنواره‌هایی به‌صورت مجازی برگزار شد که ازنظر آماری و مشخصه‌های فرهنگی و اجتماعی آن‌ها قابل ارزیاب و بررسی است.