آیا کپرزدایی در مناطق کپرنشین تصمیم درستی است؟

مهرالله رخشانی‌مهر رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور امروز در آیین افتتاحیه نهمین دوره همایش معماری ایرانی - مدرسه ایرانی که صبح امروز سه شنبه ۱۲ اسفندماه ۹۹ در دارالفنون برگزار شد اظهار کرد: معماری قابلیت تاثیرگذاری اجتماعی را داراست و مدرسه پرچمدار معماری است. مدرسه مهم‌ترین مکانی است که می‌تواند بر لایه‌های رشد افراد جامعه تاثیرگذار باشد. رهبر انقلاب فرمودند: «معماری در رفتار فرهنگی جامعه تاثیر می گذارد و باید به معماری اصیل و با هویت خود توجه کنیم.»

وی ادامه داد: معماری در سیمای هر شهری تاثیرگذار است. مدرسه عنصری است که در شهر و روستا بنا می‌شود و اگر درست و اصولی باشد حس تعلق به مکان را در افراد جامعه نهادینه خواهد کرد. در اجرای منویات مقام معظم رهبری سازمان نوسازی مدارس کشور از سال ۸۵ با تشکیل ستادی به نام ستاد «هویت‌بخشی معماری مدارس» برگزاری همایش «مدرسه ایرانی - معماری ایرانی» را کلید زد. آثار که طی ۸ دوره خلق و ارائه و منجر به طراحی و خلق فضاهای اصیل، زیبا و ماندگاری شد که نمونه آن را در گوشه و کنار میهن عزیزمان می‌بینیم.

می‌خواهیم تاریخ پرافتخار این سرزمین، آجر به آجر، بر پیکر مدارس کشور نقش بندد

رخشانی مهر درباره این دوره از همایش اظهار کرد: در شرایطی نهمین دوره همایش را آغاز می‌کنیم که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به بحث هویت‌بخشی معماری مدارس بر اساس الگوی اسلامی - ایرانی توجه ویژه کرده و اجرایی شدن برنامه زیرنظام «فضا و تجهیزات و فناوری» متناسب با اقتضائات برنامه های درسی، استانداردهای آموزشی تربیتی و تحولات جمعیتی با شتابی مضاعف آغاز شده است.

وی ادامه داد: نهمین همایش «مدرسه ایرانی - معماری ایرانی» هویت ایرانی را در ساختمان‌های مدارس جستجو می‌کند، تا تاریخ و ارزش‌های پرافتخار این سرزمین با دستان پرتوان معماران ایران، آجر به آجر، بر پیکر مدارس کشور نقش بندد. البته شاید تغییر الگوی مدارس دشوار باشد و سال ها به طول انجامد.

ویژگی‌های معماری مدارس

رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور در ادامه به ذکر ویژگی‌های مدرسه ایرانی با معماری مناسب پرداخت و گفت: راهروهای مدارس صرفاً شریان‌های ارتباطی نباشند بلکه فرصت و بهانه‌ای باشند که این رخدادهای اجتماعی در آنها رخ دهد. استفاده کارآمد و بهینه از انرژی و مواد مصرفی و نورپردازی مناسب و عایق‌های صوتی و حرارتی و کیفیت هوای مناسب در ایجاد یک محیط مطلوب یادگیری موثر است که بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و زیرنظام فضا و تجهیزات و قوانین بالادستی تحت عنوان مدیریت سبز طراحی شده است؛ که این یکی از محورهای این همایش است.

وی افزود: همانطور که می‌دانید جای ایران در بین کشورهای دارای مدل ارزیابی سبز خالی است ما سال‌هاست که از این استاندارد صحبت می‌کنیم و من اینجا با افتخار اعلام می‌کنم سازمان نوسازی مدارس کشور این سند را تولید کرده و ما یک استاندارد برای توسعه و ارزیابی مدارس سبز داریم.

مسئله امروز ما مدارس عشایری است

رخشانی‌مهر در ادامه به مدارس عشایری به عنوان مهم‌ترین موضوع روز سازمان نوسازی بعد از اتمام پروژه‌های ناتمام، اصلاح سیستم‌های گرمایشی مدارس و حل مشکل مدارس کپری اشاره کرد و گفت: مسئله امروز ما مدارس عشایری است. مدارسی که جمعیت آن در فصول مختلف سال متغیر است. لازم است در حوزه مدارس عشایری استانداردهای خود را تغییر دهیم؛ بنابراین یکی از محورهای این همایش را با عنوان «مدارس عشایری» انتخاب کرده ایم.

وی افزود: همکاران ما زحمات زیادی برای فراهم کردن حداقل‌ امکانات کشیدند که حمل کانکس برای مدارس عشایری با هلیکوپتر یکی از آنهاست. امروز کانکس بهترین شکل برای مدارس عشایری است و این روشی است که تا امروز برای ایجاد عدالت آموزشی در مناطق عشایری، با جمعیت دانش‌آموزی زیر ۲۰ نفر، پی گرفتیم. اما من می‌خواهم به این سوال پاسخ دهیم که برای مدارس عشایری چه کنیم؟ آیا کانکس شیوه مناسبی برای این مدارس است یا خیر؟

چرا مدارس کپری را در افکار عمومی بدنام کنیم؟

در این بخش از سخنرانیِ رخشانی‌مهر، فیلم کوتاهی از یک منطقه عشایری در کنارک استان سیستان و بلوچستان پخش شد و رئیس سازمان نوسازی مدارس از کارشناسان و مهندسان مشاور و اساتید دانشگاه خواست به این سوال پاسخ دهند که آیا مدارس کپری شکل مناسبی برای مدارس در مناطق کپرنشین است یا خیر؛ و افزود: اگر کپر سیستم مناسبی برای فضای آموزشی است، آن را در افکار عمومی بدنام نکنیم. در بعضی از موارد گاهی اوقات چاره‌ای جز مدارس کپری نیست، چون کپر جزیی از معماری مرسوم منطقه است؛ یعنی افراد آن منطقه در کپرها زندگی می‌کنند؛ در حالی که ما باید مدارس کپری را جمع کنیم به جای آن مدرسه ای با مصالح مرسوم بسازیم. این در حالی است که ممکن است همین مدرسه ۵ سال آینده دیگر مورد استفاده این منطقه قرار نگیرد چون افراد از آن منطقه کوچ می‌کنند.

وی ادامه داد: من از کارشناسان و مهندسین مشاور می‌خواهم در این مورد به ما راهکار بدهند. ما با بنیاد برکت تفاهمنامه‌ای برای ساخت هزار مدرسه در مناطق عشایری داریم و می خواهیم بدانیم که آیا از کانکس برای این مدارس استفاده کنیم یا نه.

آیا به دور همه مدارس باید دیواری با طول دو متر بکشیم؟

در ادامه فیلم کوتاه دیگری از منطقه ترکمنچای پخش شد. رخشانی مهر در حین پخش فیلم اظهار کرد: ما در این منطقه خوش آب و هوا مدرسه ای داریم که اطراف آن دیواری با ارتفاع دو متر کشیده ایم؛ یعنی این مدرسه را تبدیل به زندان کردیم. در حالی که یکی از مطالبات کشور از ما این است که مدرسه به عنوان الگوی فرهنگی محله باشد. شما به ما پاسخ دهید که آیا دیوار دومتری در اطراف همه مدرسه‌ها بکشیم، دیواری که هزینه‌ای بالغ بر متری دو و نیم میلیون تومان دارد و گاه هزینه ساخت دیوار از هزینه ساخت مدرسه دو-سه کلاسه بیشتر می‌شود. ما می‌توانیم به جای آن از نرده استفاده کنیم، یا سیستم های مناسبی که شما به ما پیشنهاد می‌دهید. من شخصاً با این سیستم دیوار در این منطقه خوش آب و هوا مخالفم. در اینجا حتی دور منازل مسکونی دیوار محوطه نداریم. ما منتظر شنیدن بهترین پیشنهادهای شما برای ساخت مدارس عشایری هستیم.

در ادامه از نمایشگاه مجازی همایش با حضور وزیر آموزش و پرورش رونمایی شد.