یک شاعر در گفت‌وگو با پانا از دلایل کم‌رمقی شعر فارسی سخن می‌گوید:
«کامران رسول‌زاده»: ذائقه مخاطب عام شعر امروز از فضای مجازی تأمین می‌شود
شعر امروز دستخوش بی‌پشتوانگی و مطالعه کم شده است
تهران (پانا) - «کامران رسول‌زاده» خواننده موسیقی پاپ، شاعر و ترانه‌سرا معتقد است شعر امروز دستخوش بی‌پشتوانگی و مطالعه کم شده است و این در حالی است که در کشورهای همسایه‌ای چون باکو با ترجمه آثار درخشان کلاسیک و معاصر ادبیات فارسى براى اشاعه اندیشه نهفته در ادبیات کهن ما در بین مخاطبان ادبیات بهره می‌گیرند، حتى متن‌هایی همچون کلیله‌ودمنه. او می‌گوید، متأسفانه مخاطب عام امروز ما نیاز مطالعاتى و ذائقه‌اش، بیشتر از «فضای مجازی» تأمین می‌شود و خیلی از کسانیکه در فضای مجازی فعال هستند درواقع معیارها و استانداردهایی که تکیه بر مطالعه باشد را کمتر دارند.
«کامران رسول‌زاده» خواننده موسیقی پاپ، شاعر، ترانه‌سرا و نمایشنامه‌نویسی است که در سال‌های اخیر کتاب‌های شعرش اقبال عمومی خوبی داشت اما ظاهراً مدت‌هاست کم‌کار شده است. به بهانه دریافت جایزه‌اش در بخش «ترانه» سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر با او درباره وضعیت شعر فارسی در ایران و خارج از مرزها گپ و گفتی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
«کامران رسول‌زاده» درباره کم‌کاری سال‌های اخیرش، گفت: «در سال‌های اخیر بعد از موسیقى-نمایش «زَنمَرد» که می‌خواستم روی صحنه ببرم و با بی‌مهری و ایجاد موانع فراوان لغو شد، ترجیح دادم در سکوت خبری باشم تا بیشتر به نوشتن و ساختن و پرداختن شعر و ترانه بپردازم. در این مدت روی مجموعه جدید شعرهایم کارکردم که به ویرایش نهایی رسیده و آماده انتشار است. همچنین به‌صورت تک کار، آهنگی با عنوان «هم بغض من» منتشر کردم. این تک آهنگ را که ترانه و مولودى آن از ساخته‌های خودم بود، بهنام شهرکى تنظیم کرد و پس از ساختن موزیک ویدیو به انتشار رسید. همچنین مستندهایى در حوزه موسیقی ساختم. همه این‌ها فعالیت‌هایی است که زمان می‌برد به نتیجه برسد و ازاین‌جهت در سکوت خبری بودم.»
از وجود بخش ترانه در جشنواره بی‌اطلاع بودم
رسول‌زاده با اشاره به بی‌اطلاعی از وجود بخش مستقلى براى ترانه در جشنواره، در مورد بردن جایزه بخش «ترانه» سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر اظهار کرد: «من همیشه دغدغه‌ام انتشار آثارم با بهترین کیفیت برای مخاطبانم بوده و تاکنون در هیچ جشنواره داخلى شرکت نکرده‌ام و کسب این جایزه برای خود من هم تازگی داشت. یکی دو روز قبل از اختتامیه جشنواره، از طرف دفتر موسیقی جشنواره فجر تماس گرفتند و به مراسم اختتامیه سی و ششمین جشنواره موسیقى فجر دعوت شدم و ترانه «هم بغض من» به‌عنوان نماینده ترانه‌هایم مورد انتخاب هیئت‌داوران بوده است.»
صداقت شاعرانه در ترانه «هم بغض من» منجر به شنیدن بهترش شد
این شاعر در ادامه درباره اولویت دادن به متن ترانه در آهنگ‌هایش،افزود: «با توجه به جنس عاشقانه‌هایی که می‌نویسم، بسیار قائل به این هستم که شعریت متن ترانه در اولویت باشد و هم‌زمانی ساخت ملودی و ترانه کمک می‌کند تا روح متن جدی‌تر به گوش مخاطب برسد. در ترانه‌هایم همیشه سعى کرده‌ام متن ترانه، شعریت قابل قبولی داشته باشد و ملودی نتواند تأثیر متن را تحت پوشش خودش قرار دهد و به گمانم آنچه در مورد این ترانه هم موردتوجه قرار گرفت، همین بوده است و این‌که «هم بغض من» به لحاظ متن، ملودی و ساز بندی، دچار هارمونی و هماهنگىِ مدنظرم شده است.»
رسول‌زاده خاطرنشان کرد: «البته ما روی این کار، برنامه ویژه‌ای داشتیم. در کشور ترکیه ضبط داشتیم و نوازندگی سازهاى زهى را هم گروه مهمی در این کشور بر عهده گرفتند و این کار برای من بسیار جدی و مهم بود. این کار در شبکه مجازی و کانال یوتویوپ ترکیه نیز به‌صورت ترکى منتشر شد. متن ترکی این ترانه را خودم نوشته بودم. محتوای اثر هم در ادامه‌ى موضوعی است که در این سال‌ها به آن پرداخته‌ام؛ عاشقانه‌هایی که رنگ و بوی تعریف اساطیرى عشق را داشته باشند و گاهى به بهانه عشق، دردهاى اجتماع را نیز به واژه درآورند و درنهایت عاشقانه‌ای که در عمقش امید هست، متولد شود. «هم بغض من» به تعریف فلسفی عشق که این روزها کمرنگ‌تر شده است می‌پردازد. عشقى که در نبودِ معشوق نیز جریان دارد. این کار در زوایای مختلف یک صداقت شاعرانه داشت و مجموعه این مولفه ها کمک کرد تا متن ترانه بهتر به گوش برسد.»
وضع شعر فارسی در بیرون از مرزها
کامران رسول‌زاده، شاعر و صاحب کتاب‌هایى همچون «فکر کنم بارانِ دیشب مرا شسته، امروز توام» و «دستورهاى زبانى یک دیکتاتور عاشق» با اشاره به حضورش در جشنواره بین‌المللی شعر باکو به‌عنوان نماینده شعر فارسی درباره وضعیت شعر معاصر فارسی در بیرون از مرزها، گفت: «در جشنواره بین‌المللی شعر باکو به‌عنوان نماینده شعر فارسی حضور داشتم. جشنواره‌ای بود که کانون نویسندگان باکو برنامه‌ریزی کرده بود و اشعار شاعران معاصر در کل دنیا رصد شده بود و اتفاق مهمی بود. بعد از حضور در این جشنواره با فعالیت کانون نویسندگان باکو آشنا شدم. متوجه شدم شناختی که از شعر جهان دارند و مخصوصاً شعر کشور ایران، بسیار دقیق و خوب است. بسیاری از آثار فاخر ما را ترجمه کرده‌اند و بازنویسی و بازسرایی کرده‌اند. شعر معاصر ما در بیرون از مرزها به‌صورت جدی دنبال می‌شود.»
فراز و نشیب‌های شعر فارسی در دهه‌های اخیر
رسول‌زاده همچنین با اشاره به فراز و نشیب‌های شعر فارسی در دهه‌های اخیر، عنوان کرد: «ما شعر دهه سى و چهل و شعر پسا نیمایی که قله‌های شعر فارسی در آن دهه شکل گرفتند را داریم. در آن زمان شاعرانی چون اخوان و فروغ و شاملو در آسمان شعر آن زمان می‌درخشند ولی از آن شعر فاصله گرفتیم و بخشى از مسیرمان به سمت بیراهه رفته است. بعد از آن دهه‌ها ارتباط مخاطب با شعر کمرنگ شد و شعر کمتر توانست به خلوت مخاطب برسد و علتش پیچیدگی‌های سردرگم کننده‌ای بود که مخاطب را از شعر دور می‌کرد. شعر دهه‌ی هفتاد به اوج این سردرگمى رسید و در سالهاى بعد با گسترش رسانه‌ها مجازى و تریبون‌هایى که این رسانه‌ها به‌راحتی اختیار همه قرار می‌دادند، هرکسی بدون هیچ نقد و نظرى به‌راحتی می‌توانست یک جریان به‌ظاهر شاعرانه برای خودش ایجاد کند و این‌یک آسیب جدی برای شعر فارسی شد.»
جریان مولد فرهنگ در حال توقف است
وی تصریح کرد: «شعر امروز دستخوش بی‌پشتوانگی و مطالعه کم شده است. ما متون کهن خود را به‌خوبی نمی‌شناسیم و شعر امروز تکیه بر ادبیات کهن مان ندارد. چیزی که در شعر نیما و پس از نیما رخ داد و منجر به جاودانگى شد. در حال حاضر ملغمه سردرگمی برای مخاطب وجود دارد و باعث شده شعر بخشی از زندگی نباشد. همین اتفاق جریان مولد فرهنگ را متوقف می‌کند زیرا فرهنگ یک مقوله دائم و در حال بازتولید است و تکیه‌اش بر شعر و موسیقی و تئاتر و آثار هنری این‌چنین است. وقتی انعکاس زحمات و خون‌دل‌های بزرگان مان در شعر امروزمان کمرنگ شود طبیعتاً فرهنگ از مولد بودن بازمی‌ماند.»
دلایل کم‌رمقی شعر امروز در ایران
رسول‌زاده، در بخش دیگری از سخنان خود درباره علت کم‌رمقی شعر امروز در ایران گفت: «به‌عنوان یک شاعر و مخاطب جدی شعر، این کم‌رمقی شعر امروز را به چند دلیل می‌بینم. مهم‌ترینش عدم تکیه شعر و ادبیات و هنر امروز به آن چیزهایی است که درگذشته داشته‌ایم. بعد از حضورم در جشنواره بین‌المللی شعر باکو و بررسى کتاب‌هاى منتشرشده در کشور آذربایجان، متوجه شدم آثار مهجورى همچون «کلیله‌ودمنه» ما را نیز ترجمه کرده‌اند و اندیشه و حکمتى که در زبان ما اکنون مهجور واقع‌شده آن‌ها از در معرض مطالعه و ذائقه مردمشان قرار می‌دهند. ادبیات خودشان هم که همیشه زنده است. مخاطب عام وسیعی دارند. این در حالی است که متأسفانه مخاطب عام امروز ما بیشتر ذائقه‌شان از فضای مجازی تأمین می‌شود و خیلی از کسانیکه در فضای مجازی فعال هستند درواقع معیارها و استانداردهایی که تکیه بر مطالعه باشد را ندارند.»
مولدین فرهنگ منزوی شده‌اند
وی خاطرنشان کرد: «این مشکل جدی فرهنگی ماست و مردم باید به گنج های امروز کشورمان و آنچه از گذشته برای مان مانده بها دهند که اگر این اتفاق نیافتد طبیعی است کسانی که می‌توانند در هنر و فرهنگ مولد باشند، منزوی می‌شوند و آثار هنرى سطحی و زودگذر مانع از رخ دادن اتفاقات جاودانه و شگرف می‌شوند. به نظرم برنامه‌ریزها باید جدی‌تر برنامه‌ریزی کنند زیرا ما گنجینه‌ای داریم که فارغ از نگاه‌های ایدئولوژیک یا سیاسی، باید به مراقبت از آن بپردازیم. وقتی مسائل دیگر را وارد هنر کنیم باعث انزوای هنر می‌شود.»
یاد آور می شود،«کامران رسول‌زاده» تاکنون پنج مجموعه شعر به نام‌های «فکر کنم باران دیشب مرا شسته، امروز توام…»، «کوتاه بیا! عمرم به نیامدنت قد نمی‌دهد…»، «دستورهای زبانی یک دیکتاتور عاشق»، «مرد ماهی» و «نیستی و دوستت دارم، بی تو رفتارهام دچار توگانگی‌اند» را منتشر کرده است و مجوعه ى ترانه‌های او نیز با عنوان «دستم را باز بگذارید می‌خواهم بنویسم آغوش» منتشرشده است. همچنین نمایشنامه‌ای «زَنمَرد» به سه زبان فارسی، انگلیسی و تُرکی اثر دیگر کامران رسول‌زاده است که توسط انتشارات مروارید منتشر و روانه بازار شده است.
اعظم پویان
ارسال دیدگاه