افشای راز قتل خاشقچی؛ شروع چالش حقوق‌بشری بایدن و عربستان

دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا روز جمعه گزارش غیر محرمانه‌ای را از قتل این روزنامه‌نگار منتقد حکام فعلی سعودی منتشر کرد که در آن آمده است: ما ارزیابی می‌کنیم که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی، عملیاتی را در استانبول ترکیه برای دستگیری یا کشتن جمال خاشقچی روزنامه نگار سعودی تایید کرده است. همچنین افزوده شده است: ما براساس کنترل ولیعهد در تصمیم‌گیری پادشاهی، دخالت مستقیم یک مشاور اصلی و محافظان محمد بن سلمان در جزئیات این عملیات و حمایت ولیعهد برای استفاده از اقدامات خشونت‌آمیز برای سکوت مخالفان خارج از کشور از جمله خاشقچی، به این ارزیابی رسیدیم.

ایرنا نوشت، این گزارش تاکید دارد: از سال ۲۰۱۷، ولیعهد کاملا بر سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی پادشاهی تسلط دارد و بسیار بعید به نظر می‌رسد که مقامات سعودی بدون مجوز ولیعهد، عملیاتی از این دست را انجام داده باشند.

کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۹ قانونی را تصویب کرد که دونالد ترامپ رییس جمهوری پیشین آمریکا را موظف به ارائه چنین گزارش طبقه بندی نشده‌ای کرد اما ترامپ این درخواست را نادیده گرفت. خاشقچی روزنامه‌نگار مخالف ولیعهد سعودی مهرماه سال ۹۷ زمانی که برای انجام یک کار اداری به کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه مراجعه کرد، به قتل رسید اما جسد او هیچ گاه پیدا نشد. سازمان سیا پس از قتل خاشقچی در کنسولگری عربستان در ترکیه با قطعیت بالایی گزارش داد که بن سلمان شخصا دستور این قتل را صادر کرده است اما مقام های اطلاعاتی به طور علنی در این باره صحبت نکرده و شواهدی ارائه نکردند. گزارشگر سازمان ملل نیز در ژوئن ۲۰۱۹ اعلام کرد که «غیرممکن است» که بن سلمان از این اقدام بدون اطلاع بوده باشد.

جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت که گزارش مربوطه را مطالعه کرده است. او روز گذشته هم با سلمان بن عبدالعزیز شاه سعودی تماس تلفنی داشت. رئیس جمهوری آمریکا بر خلاف ترامپ، سلمان را همتای خود می‌داند و بر این اساس از هرگونه تماس با ولیعهد وی، خودداری کرده است. در این گزارش اسامی ۲۱ نفر آورده شده و آمده است: ما اطمینان زیادی داریم که افراد زیر به نمایندگی از محمد بن سلمان در مرگ جمال خاشقچی مشارکت داشته‌اند، به آنها دستور داده شده است، یا در غیر این صورت همدست یا مسئول آن بوده‌اند:

اسامی نمایندگان بن سلمان؛ آمران یا همدستان یا مسئولان در قتل جمال خاشقچی

سعود القحطانی، ماهر مطرب، نائف العریفی، محمد الزهرانی، منصور اباحسین، عبدالعزیز الهوساوی، ولید عبدالله الشهیری، خالد العتیبه، فهد شبیب البلوی، مشعل سعد البستانی، ترکی الشهیری، مصطفی المدنی، احمد زاید عسیری، عبدالله محمد الهرینی، یاسر خالد السالم، ابراهیم السلیم، صلاح الطبیعی و محمد العتیبی اسامی مندرج در این گزارش است که اطلاعات ملی آمریکا مدعی شده است نمی‌دانند آیا این افراد از قبل می‌دانستند که این اقدام منجر به مرگ خاشقچی می‌شود یا خیر؟

عربستان گزارش آمریکا را رد و بر مشارکت راهبردی تاکید کرد

وزارت خارجه عربستان سعودی اما شامگاه جمعه گزارش واشنگتن درباره ترور خاشقچی را به طور کامل رد کرد. در بیانیه وزارت خارجه عربستان آمده که آن چیزی که در گزارش ذکر شده نتیجه‌گیری‌های اهانت‌آمیز و غیرصحیح درباره مقام‌های ارشد کشور بوده که به هیچ وجه نمی‌توان آن را قبول کرد همچنین این گزارش شامل مجموعه‌ای از اطلاعات و نتیجه‌گیری‌های غیرصحیح است.

العالم در این باره نوشت، وزارت خارجه عربستان سعودی آنچه را قبلا توسط مقامات ذی‌صلاح در عربستان صادر شده بود تایید می‌کند مبنی بر اینکه این جنایت فجیع نقض آشکار قوانین عربستان و ارزش‌هایی است که توسط گروهی انجام شد که تمام مقررات و اختیارات دستگاه‌هایی را که در آن کار می‌کردند، نقض کردند. در این بیانیه آمده است: تمام اقدامات قضایی لازم برای تحقیق درباره آن گروه و محاکمه آنها به کار گرفته شد و احکام نهایی دادگاه علیه آنها صادر شد که خانواده مرحوم خاشقچی هم از آن استقبال کردند.

‎وزارت خارجه عربستان صدور گزارش دولت آمریکا درباره قتل خاشقچی را تاسف‌بار خواند و گفت: عربستان این جنایت فجیع را محکوم کرد و رهبری عربستان اقدامات لازم را برای اطمینان از عدم تکرار چنین حادثه تاسف باری در آینده را انجام خواهد داد، کما اینکه عربستان هر موضوعی را که به رهبری و حاکمیت آن و استقلال دستگاه قضایی آن ضربه بزند، رد می‌کند.

وزارت خارجه عربستان سعودی شراکت میان این کشور با آمریکا را قوی و محکم خواند و گفت: در طول هشت دهه گذشته این شراکت بر پایه اصول محکم مبتنی بر احترام متقابل است و نهادها در دو کشور برای تقویت آن در زمینه‌های مختلف و افزایش هماهنگی و همکاری میان دو کشور برای ایجاد ثبات و امنیت در منطقه و جهان تلاش می‌کنند و امیدواریم که این اصول محکم که چارچوبی قوی برای شراکت راهبردی دو کشور ایجاد کرد، ادامه یابد.

بایدن: تغییرات گسترده در روابط آمریکا با عربستان آغاز خواهد شد

تسنیم هم نوشت که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در گفت‌وگو با شبکه «Univision» اعلام کرده که از نظر دولت ایالات متحده، عربستان مسئول نقض حقوق بشر است. بایدن در این گفت‌وگو افزوده است: «(در تماس تلفنی) به پادشاه سعودی گفتم که آمریکا طی روزهای جمعه و دوشنبه تغییرات گسترده در روابط آمریکا و عربستان را اعلام خواهد کرد.

انگلیس هم ۲۰تبعه سعودی را تحریم کرد

خبرگزاری فارس نیز در این ارتباط نوشت که وزارت خارجه انگلیس هم اعلام کرد ۲۰ تبعه سعودی را که در ترور روزنامه‌نگار سعودی دخالت داشته‌اتد تحریم کرده است. آن‌ها در این بیانیه نوشته‌اند انگلیس همواره درباره این موضوع شفاف بوده که قتل خاشقچی یک جنایت وحشتناک بود و ما خواستار تحقیقی شفاف و معتبر بوده تا کسانی که مسئول بودند مورد بازخواست قرار گرفته و محاکمه شوند.

تحریم ۷۶شخص حقیقی عربستان

به گزارش ایرنا، آنتونی بلینکن هم روز گذشته در یک نشست خبری در پاسخ به این سوال که چرا محمد بن سلمان جزو مجازات‌شدگان قتل جمال خاشقچی روزنامه‌نگار منتقد حکام فعلی سعودی نیست؟ گفت: شما امروز گام‌های مهمی در ارزیابی دوباره روابط با سعودی ملاحظه کردید. نخست آنکه گزارش مربوط به قتل خاشقچی منتشر شد. ما این شفافیت را درباره نقش ولیعهد سعودی انجام دادیم که خود گزارش به تنهایی گویای آن است. علاوه بر برخورد نسبت به گذشته، نگاهی به آینده برای جلوگیری از موارد مشابه بود. از این رو وزارت خزانه‌داری احمد العسیری معاون سابق سرویس اطلاعاتی سعودی را به خاطر نقش مستقیم وی در قتل جمال خاشقچی تحریم کرد.

بلینکن: بایدن با شاه سلمان؛ من با همتای خود و وزیر دفاع هم با محمد بن سلمان در ارتباط است

بلینکن یادآور شد: همچنین نیروی واکنش سریع سعودی را تحت تحریم قرار دادیم و تحت مقررات «ممنوعیت خاشقچی»، محدودیت روادید بر ۷۶ شخص حقیقی سعودی اعمال کردیم. آزار و اذیت روزنامه‌نگاران یا خانواده‌های آن‌ها خواه در عربستان سعودی باشد یا هر جای دیگر، پذیرفتنی نیست و ما علیه آن اقدام می‌کنیم. روابط ما با عربستان سعودی مهم است، ما منافع مشترک داریم و در دفاع از آن متعهد هستیم. اما روابط ما باید بازتابی از ارزش‌ها و منافع ما باشد. از این رو، اقدامی که انجام دادیم نه برای گسست روابط بلکه برای تنظیم آن بود تا بیشتر در خط منافع و ارزش‌های ما قرار گیرد. در نتیجه این ارزیابی مجدد، امیدواریم با مشارکت سعودی به پایان جنگ یمن برسیم، ما در حال بازنگری انتقال تسلیحات به آنجا و بازگشت به مقررات مصوب کنگره در این باره هستیم. ما در حال مرور کلی روابطمان هستیم تا اطمینان یابیم در مسیری حرکت می‌کند که بازتاب بهتری از منافع و ارزش‌های ما داشته باشد. ما متعهد هستیم که به عملیات تهاجمی در یمن وارد نشویم و از آن حمایت نکنیم و در عین حال، سعودی حق مشروع دفاع از خود را دارد. ارزیابی تسلیحاتی ما نسبت به سعودی هم بر این مبنا است که آنچه که ما فراهم می‌کنیم برای توانایی دفاعی سعودی و نه برای مصارف تهاجمی باشد.

وزیر خارجه آمریکا یادآور شد: ما در این زمینه در رایزنی کامل با کنگره اقدام می‌کنیم در حالیکه در گذشته از این مسیر دور شده بودیم. ما می‌خواهیم به نظم نه فقط در قبال سعودی بلکه در قبال هر کشوری بازگردیم. روابط سعودی با ما فراتر از افراد است، رئیس جمهوری با شاه سلمان و من هم با همتای خود و وزیر دفاع هم با محمد بن سلمان در ارتباط است.