ظریف: در حال بررسی پیشنهاد برگزاری نشست غیررسمی با حضور آمریکا هستیم

به گزارش روابط عمومی وزارت امور خارجه، محمدجواد ظریف صبح امروز در همایش بین‌المللی مطالبات حقوقی بین‌المللی دفاع مقدس که در باغ موزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی برگزار شد، گفت: در اینکه در حمله صدام به ایران قواعد و قوانین آمره حقوق بین‌الملل مورد نقض قرار گرفت، تردیدی نیست؛ حمله نظامی گسترده به جمهوری اسلامی ایران کشوری که تازه از یک انقلاب وارد مراحل کشورسازی و ایجاد یک ساختار انقلابی شده بود و به خیال خودشان در شرایط نامساعد و قابل خدشه قرار گرفته بود، هم عمل جنایتکارانه و تجاوزکارانه است و هم نیت تجاوزکارانه دارد و هیچ توجیهی ندارد. ادعای دفاع پیش‌دستانه هم نمی‌تواند برای حمله به ایران مورد توجه قرار بگیرد. ماده ۵۱ منشور ملل متحد کاملاً صریح است، اقدام نظامی تنها در صورتی مجاز است که قبل از آن حمله مسلحانه صورت گرفته باشد. حتی در راحت‌ترین و گسترده‌تر تفاسیر از ماده ۵۱، اقداماتی می‌تواند مقدمه دفاع مشروع قرار بگیرد که به شدت و گستردگی عملیات مسلحانه باشد. براساس راحت‌ترین و گسترده‌ترین تفاسیر از ماده ۵۱،‌ اقداماتی می‌تواند مقدمه دفاع مشروع قرار بگیرد، که به شدت و گستردگی عملیات مسلحانه باشد. چنین ادعایی توسط عراق قابل قابل اثبات نبوده و در پنل تخصصی سازمان ملل متحد و گزارش دبیرکل هم این به خوبی ذکر شده است. لذا تجاوز حتماً شکل گرفته و این تجاوز با هدف توسعه‌طلبی بوده نه با هدف دفع یک مشکل و این تجاوز بعنوان یک حرکت در شرایط ویژه منطقه‌ای و بین‌المللی به منظور گرفتن امتیاز صورت گرفته و لذا طبق هر تعریفی تجاوز محسوب می‌شود.

وزیر امور خارجه گفت: تعداد اسرای ثبت‌نام شده ایران ۱۹ هزار نفر است. تعداد اسرای ثبت‌نام شده عراق در ایران نزدیک ۵۰ هزار نفر است. اما روزی که همه اسرا آزاد شدند، از عراق هم ۵۰ هزار نفر آزاد شدند البته بعد از مدت‌ها و دعواهای طولانی یعنی رژیم عراق ۳۰ هزار اسیر ایرانی را ثبت‌نام هم نکرد. این حتما و بدون تردید نقض کنوانسیون‌های ژنو به ویژه کنوانسیون ۴ است. گزارش‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که عراق در تخریب مناطق مسکونی، اقدامات هدفمند صرفاً برای تخریب انجام داده است. بعد از فتح خرمشهر سازمان ملل متحد گزارش داد که عراقی‌ها با ابزار مکانیکی شهر را نابود کردند. این خود یک جنایت جنگی و استفاده از سلاح علیه مناطق مسکونی است. اقداماتی که در جبهه و در دزفول که می‌گفتند با موشک‌های ۹ متری شروع شد و تهران و سایر شهرها ادامه یافت در آنچه به جنگ شهرها معروف شد جنایت جنگی است. بارها گزارش‌هایی از سوی سازمان ملل متحد مبنی بر استفاده عراق از ابزار نظامی برای هدف قرار دادن غیرنظامیان منتشر شد.

جنگ نفتکش‌ها توسط عراق شروع شد

رئیس دستگاه دیپلماسی به استفاده از سلاح شیمیایی علیه نظامیان، علیه غیرنظامیان و علیه مردم عراق اشاره کرد و گفت: در ۶ یا ۷ گزارش سازمان ملل ثابت شد که عراق از سلاح شیمیایی ابتدا علیه نظامیان و سپس علیه غیرنظامیان استفاده کرده است. جنگ نفتکش‌ها توسط عراق شروع شد و همواره صدام تاکید داشت باید آخرین موشک را هم او بزند حتی زمانی که دبیرکل سازمان ملل متحد راهکاری برای توقف در زمینه جنگ شهرها و جنگ نفتکش‌ها ارائه می‌داد، یکی از شروط صدام این بود که آخرین موشک را او باید بزند یعنی وقاحت تا آنجا بود که بر این موضوع تاکید داشت که من باید این اقدام را تمام کنم. عراق در ۲۲ سپتامبر به ایران حمله کرد. در ۲۳ سپتامبر شورای امنیت یک بیانیه بی‌حاصل داد. در ۲۹ سپتامبر شورای امنیت قطعنامه ۴۷۹ را تصویب کرد. این قطعنامه یک لکه ننگین همیشگی در تاریخ شورای امنیت خواهد بود. زیرا هر قطعنامه ای که شورای امنیت بعد از یک درگیری نظامی صادر می کند، دو نکته دارد. یک مورد آتش بس و دیگری عقب‌نشینی است. قطعنامه ۴۷۹ عقب نشینی نداشت. در حالی که عراق بیش از ۲ هزار کیلومتر مربع از خاک ایران را اشغال کرده بود. کلمه عقب نشینی در قطعنامه ۴۷۹ وجود ندارد. نخستین بار که شورای امنیت از کلمه عقب نشینی استفاده کرد، بعد از فتح خرمشهر بود. ارتش و سپاه ایران با جانفشانی عراق را وادار به عقب نشینی کردند و ما در مرزهای عراق بودیم و نگران بودند و به همین دلیل عقب نشینی کردند.

در سازمان ملل حاضر نشدند حتی استفاده سلاح شیمیایی را به صدام نسبت دهند

وزیر امور خارجه با بیان اینکه قطعنامه ۴۷۹ یک اقدام ضد حقوق بین الملل شورای امنیت بود، تاکید کرد: به همین دلیل صدام حسین بلافاصله این قطعنامه را پذیرفت و گفت که این قطعنامه براساس خواست و نظرات ما تدوین شده است. اگر بیانیه عراق را بعد از این قطعنامه ببینید، متوجه می‌شوید که براساس خواست صدام است و به همین دلیل آن را پذیرفتند. شورای امنیت تا ژوئیه ۱۹۸۲ یعنی تا زمان فتح خرمشهر به مرخصی رفت و هیچ چیزی از این شورا صادر نشد. در آن زمان اولین قطعنامه بعد از ۴۷۹ را صادر کردند که در آن آتش بس و عقب نشینی در قطعنامه شورای امنیت و ملل متحد را وارد کرد. بعد از یک سال و چند ماه اشغال خاک ایران توسط نیروهای متجاوز، فقط می‌گفتند که سرزمین ایران باید خالی شود و چرا نگفتند. در مذاکرات غیر رسمی شورای امنیت، دونالد مک فلوی سفیر وقت آمریکا در سازمان ملل متحد می‌گوید که این سرزمین‌ها، سرزمین‌های مورد اختلاف هستند و چه بسا عراق این سرزمین‌ها را تصاحب کند. یعنی اصل مسلم حقوق بین‌الملل که عدم پذیرش اشغال سرزمین یا بدست آوردن آن سرزمین از طریق نیروی نظامی است، توسط شورای امنیت مخدوش شد. در قطعنامه‌ها به توقف حملات علیه شهرها اشاره شد، اما در هیچ جا نامی از عراق برده نشد. گویی صدام یک امر مقدس است که نمی‌شود او را محکوم کرد. دبیرکل سازمان ملل متحد ۷ یا ۶ گزارش از استفاده جمعی سلاح شیمیایی در جنگ صادر کرد و همه این گزارش‌ها براساس هیات‌هایی بود که به ایران و عراق آمدند و به مناطق جنگی رفتند، نگاه کردند، آزمایش کردند و ادعای ایران و عراق را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که عراق استفاده از سلاح شیمیایی هم علیه نظامیان و غیر نظامیان را بکار برده است و یکبار عراق ادعا کرد که ایران هم بکار برده است. آنان رفتند، بررسی کردند و گزارش دادند که آن موادی که عراقی ها را مجروح کرده، همان موادی است که خودشان استفاده کردند و به علت وزش باد به آن سمت رفته است اما شورای امنیت حاضر نشد یک بار نام عراق را ببرد. تنها یک بار که خیلی تصویر واضح بود، گفتند استفاده از سلاح شیمیایی علیه ایران و به نظر می ‌سید که خودمان سلاح شیمیایی را علیه خود استفاده کردیم. حاضر نشدند حتی در آن مقطع استفاده سلاح شیمیایی را به صدام نسبت دهند.

صدام سوگلی سازمان ملل متحد بود

وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: صدام سوگلی سازمان ملل متحد بود. در ۱۹۸۲ و در اوج جنگ تحمیلی، عصمت کتانی سفیر عراق در سازمان ملل متحد، رییس مجمع عمومی ملل متحد شد. با ۱۱۹ رای علیه ایران گفتند که ایران مسوول ادامه جنگ است. اینها لکه های ننگی است که سازمان ملل باید مقداری تلاش کند تا ان را در سابقه خود کمرنگ کند. در دوران مرحوم رجایی خراسانی که سفیر ما بود، کاردار ایران بودم و نزد رییس شورای امنیت رفتم و تاکنون نگفته ام که این رییس چه فردی بود و امروز لازم است تا بگویم که او سفیر فرانسه بود زیرا ادعای زیادی دارد و به او گفتم عراق علیه ایران سلاح شیمیایی استفاده کرده است و گفت دستور ندارم تا در این زمینه با شما صحبت کنم. من در زمان مرحوم دکتر رجایی خراسانی که سفیر بود، کاردار ایران بودم و نزد رییس شورای امنیت تاکنون در حرف‌هایم نگفته بودم که این رییس چه کسی بود و امروز لازم است که بگویم این فرد سفیر فرانسه بود و خیلی زیاد ادعا می‌کند.به سفیر فرانسه گفتم عراق علیه ایران سلاح شیمیایی استفاده کرده و وی پاسخ داد من دستور ندارم در این زمینه با تو صحبت کنم. رییس شورای امنیت مدعی حقوق بشر، مدعی حقوق بین‌الملل که ادعاهایشان گوش فلک را کر کرده است، یک جوان ۲۵ ساله به وی که حدود ۶۵ سال داشت که رفته بود از مظلومیت مردم خود صحبت می‌کند و می‌گوید اینها از سلاح شیمیایی استفاده می‌کنند حدودا در سال ۶۴-۶۵ می‌گوید که اجازه ندارد درباره چنین موضوعی صحبت کند. اولین بار که سازمان ملل متحد عراق را به اسم محکوم کرد برای استفاده از سلاح شیمیایی در قطعنامه ۶۸۸ در مورد استفاده از سلاح شیمیایی در حلبچه بود که آن هم بعد از پایان جنگ بود. اگر شما خوانده باشید در آن زمان دولت آمریکا تلاش کرد حمله شیمیایی در حلبچه را به ایران نسبت بدهد. نیویورک تایمز مقاله‌ای دارد که در مورد تلاش گسترده سی آی ای که بگوید حمله حلبچه منتسب به ایران است.

عراق از حامیان اصلی قطعنامه‌های حقوق بشری علیه ایران بود

ظریف گفت: بعد از اینکه عراقی‌ها به کویت حمله کردند این اطلاعات کم‌کم در سخنرانی‌ها در سازمان ملل متحد و در شورای امنیت بیرون آمد و ناگهان عراق محکوم به دو جنگ شد؛ اول جنگ علیه ایران و دوم جنگ علیه عراق. تا زمان حمله عراق به کویت یک قطعنامه حقوق بشری علیه عراق در شورای امنیت تصویب نشد. عراق از حامیان اصلی قطعنامه‌های حقوق بشری علیه ایران بود همانطور که امروز رژیم آدمکش و کودک‌کش عربستان سعودی از حامیان اصلی قطعنامه حقوق بشر علیه ایران است. اگر شما به کمیته سوم مجمع عمومی بروید می‌بینید کشوری که بیش از همه با هزینه کردن تلاش می‌کند آرای به نفع قطعنامه علیه ایران را بالا ببرد عربستان سعودی است در آن زمان هم عراق بود که این کار را انجام می‌داد. به محض حمله به کویت برای گزارشگر ویژه حقوق بشر تعیین کردند و در اولین گزارش گزارشگر ویژه حقوق بشر صدام به عنوان بزرگترین ناقض حقوق بشر از زمان هیتلر شد. اینها سوابقی است که در هر مطالعه‌ حقوقی درمورد جنگ تحمیلی باید مدنظر همه ما قرار گیرد. سازمان ملل متحد ، شورای امنیت، حقوق بین‌الملل امکاناتی در دیپلماسی هستند. کسی می‌گفت اگر شما یک مهره داشته باشیم که با پیچ‌گوشتی نتوانید آن را باز کنید و نیاز به آچار فرانسه داشته باشیم، پیچ گوشتی را دور نمی‌اندازید بلکه کنار می‌گذارید برای موقعی که پیچ داشته باشید و آچار فرانسه را می‌آورید و مهره را باز می‌کنید. باید از آچار فرانسه به عنوان اندازه آچار فرانسه توقع داشته باشیم از پیچ گوشتی به اندازه پیچ گوشتی، و از هر چیزی به اندازه خودش توقع داشته باشیم. امروز در جهان ،قدرت این ها ابزارهای مختلف قدرت هستند. دیپلماسی یک ابزار است قدرت نظامی ابزار مهمتری است. توان ایجاد اجماع بین‌المللی هم یک ابزار است. بالاخره از زمانی که عراق توانست در اوج جنایت و در اوج قانون‌شکنی ۱۱۹ رای بیاورد و و ما را متهم به ادامه جنگ کند تا زمانی که دو ماه قبل رژیم ترامپ با ۱۱۰ رای در مقابل ۱۰ رای در مقابل ایران شکست خورد یک تحولی صورت گرفته و ما باید این تحول را بشناسیم نه اینکه از آن ابزار توقع معجزه داشته باشیم اینها ابزار و مولفه‌های قدرت هستند.

اولین کشوری که درخواست امنیت منطقه را کرد، ایران بود

وزیر امور خارجه گفت: زمانی که شورای امنیت قطعنامه برای اولین بار ۵۹۸ را تصویب کرد حتی در آن زمان هم حاضر نشدند بگویند متجاوز، و دلایل شروع جنگ و مسئولیت جنگ را مطرح کردند و وقتی دبیرکل به صراحت بعد از یکی دوسال عنوان کرد عراق مسئول شروع جنگ است شورای امنیت هیچ حرفی نزد. این کار به دلیل دو واقعیت انجام شد، نخست قدرت ایران در صحنه نظامی شد و دوم رشد دیپلماسی ایرانی که توانست این قدرت را به یک امکان دیپلماسی تبدیل کند. اگر دیپلماسی ما قدرتمندتر بود احتمالا می‌توانستیم از آن قدرت بهتر استفاده کنیم. لذا استفاده از این دو قدرت با شناخت واقعیت که در نظام جهانی ابزارها و مولفه‌های مختلف قدرت همراه با یکدیگر می‌توانند کار کنند. امروز شرایطی فراهم است که می‌توان از حقوق بین‌الملل و از این ابزارها در مورد اقدامات جنایتکارانه مانند جنایت آمریکا علیه سردار سپهبد قاسم سلیمانی و برادر عزیزمان ابومهدی المهندس که خداوند روحشان را امروز میزان حضرت امیر که در آستانه ولادت ایشان هستیم قرار دهد، استفاده کرد و باید هم استفاده کرد. نمی‌توانیم بگوییم که چون شورای امنیت در جنگ عراق علیه ایران اینگونه رفتار کرد امروز هم ما از این امکان استفاده نکنیم. این یک ابزار قدرت است و باید از این ابزار قدرت استفاده کرد کما اینکه باید از سایر ابزارهای قدرت استفاده کنیم. هیچ‌کس از جعبه آچار خود، پیچ گوشتی را دور نمی‌اندازد به این دلیل که یک مهره را باز نکرده است ولی باید حد و اندازه هر یک را بشناسیم. در قطعنامه ۵۹۸ با اصرار ایران بندی مربوط به امنیت منطقه اضافه شد که از نگاه حقوقی بسیار مهم است اینهایی که به قول خودشان ما را به رفتار در منطقه را متهم می‌کنند، باید به آنها بگوییم کسی که در منطقه ما بیچارگی ایجاد کرده است، شما هستید ما که در منطقه هستیم و اینجا منطقه خودمان است.شما هستید که به این منطقه آمده‌اید و تخریب، آدمکشی انجام می‌دهید.

وی اضافه کرد: این منطقه چه نیازی به صد میلیارد دلار سلاح در سال دارد؟ ۲۵ درصد کل تجارت جهان در سلاح در منطقه ما اتفاق می‌افتد و همه در آن شریک هستند. اکنون فرانسه می‌خواهد تلاش کند از فاصله‌ای که ممکن است بین عربستان و آمریکا ایجاد شده استفاده کند و سلاح بیشتری به عربستان بفروشد و این تبدیل به یک نگرانی برای امنیت منطقه شده است. چه کسی را گول می‌زنید؟ اولین کشوری که درخواست امنیت منطقه را کرد، ایران بود. در سال ۱۹۸۵ که اوج جنگ نفتکش‌ها بود آقای ولایتی وزیر وقت امور خارجه نامه‌ای به آقای خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل متحد نوشت و در آن نامه درخواست کرد که باید در منطقه خلیج فارس یک نظام امنیتی ایجاد شود. لذا ادعاهایی که ما امروز می‌کنیم طرح صلح هرمز را مطرح می‌دهیم اینها برای امروز و دیروز نیست بلکه این نگاه ایران به منطقه است.

وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در حاشیه این همایش در جمع خبرنگاران درباره حواشی اخیر مربوط به اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران گفت: ما از ۲۷ بهمن به صورت رسمی به آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کردیم که از صبح پنجم اسفند ماه قانون مجلس در این باره اجرا خواهد شد و به همین دلیل اجرای این قانون از صبح امروز آغاز شده است. آقای گروسی به ایران آمد تا ترتیباتی را جهت اجرای قانون داشته باشیم؛ به توافقاتی در این رابطه رسیدیم و اصل این توافق بر این است که نوارهایی که از برنامه‌های هسته‌ای ما ضبط می‌شوند ـ که هیچ گاه به صورت زنده به آژانس ارائه نمی‌شد بلکه به طور روزانه و هفتگی ارائه می‌شد ـ از این به بعد نگهداری می‌شود و در اختیار آژانس قرار نمی‌گیرد؛ البته اجرای پادمان ادامه پیدا می‌کند. پادمان تعهد جمهوری اسلامی ایران است و مصوبه اخیر مجلس هم اجازه همکاری بیش از پادمان را به ما نمی‌دهد و این به آن معناست که همکاری ما با آژانس ادامه پیدا می‌کند. اجرای مصوبه مجلس به معنای قطع همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیست و قانون مجلس نیز چنین چیزی را نخواسته است.

همکاری ایران با آژانس ادامه پیدا می‌کند اما این همکاری فراتر از پروتکل الحاقی نخواهد رفت

ظریف گفت: همکاری ایران با آژانس ادامه پیدا می‌کند اما این همکاری فراتر از پروتکل الحاقی نخواهد رفت و در این چارچوب همکاری خواهیم کرد. با کشورهای مختلف ۱+۴ یعنی روسیه چین و سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا و با سایر کشورها از ماه‌ها قبل گفت‌وگو داشتیم البته بحث کاهش تعهدات ایران در چارچوب ماده ۳۶ برجام بیش از دو سال است که شروع شده است و بحث خروج آمریکا از برجام و کاهش تعهدات ایران بحث همیشگی ایران در جلسات با طرف‌های برجام بوده است. بحث مصوبه مجلس نیز که در همین چارچوب برجام مصوب شده است به اطلاع همه رسیده و گفته‌ایم که به محض اینکه آنها تعهدات خودشان را اجرا کنند یعنی اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها به تعهدات خود بازگردند ما نیز به تعهدات خود عمل می‌کنیم.

اروپایی‌ها حتماً به تعهدات خودشان عمل نکردند

ظریف تاکید کرد: اروپایی‌ها نیز برخلاف آنچه ادعا دارند به تعهدات خودشان در برجام عمل نکردند، در خود برجام نیز صرف امضای یک کاغذ کافی نیست ماده ۲ ضمیمه ۲ برجام و ماده ۵ ضمیمه ۲ برجام آثار اقدام را اروپایی‌ها امضا کردند اما در واقع همه شرکت‌های اروپایی از ایران رفتند آنها هیچ حمایتی از شرکت‌های اروپایی نکردند آنها نقض تعهد داشتند، لذا تبلیغاتی که اروپایی‌ها راه انداختند و مرتب تکرار می‌کنند که همه تعهدات را اجرا کرده‌اند غیر واقعی است و حتماً به تعهدات خودشان عمل نکردند. اروپایی‌ها علاوه بر برجام ۱۱ تعهد دیگر داشته‌اند که به آن نیز عمل نکردند و اینستکس تنها مقدمه‌ای برای اجرای آن یازده طرح بود که حتی در اجرای آن هم موفق نشدند. ما اعلام می‌کنیم جای طرفین را عوض نکنید. آمریکا و اروپا هستند که به حقوق بین‌الملل تجاوز کرده و اگر می‌خواهند به برجام برگردند باید روش ترامپ را متوقف کنند و اگر ادعا دارند روش ترامپ شکست خورده باید اجرای این روش را متوقف کنند آن وقت ما نیز اقدامات خودمان را برمی‌گردانیم.

ظریف درباره اقدامات و اتفاقات روز گذشته مجلس نیز گفت: متأسفانه ما یک مشکلی پیدا کرده‌ایم که همه مسائل را با زاویه سیاسی می‌بینیم آن چه که جناب آقای صالحی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تفاهم کردند یک موفقیت بی‌نظیر دیپلماتیک است که آقای دکتر صالحی با شجاعت، توانمندی و با اتکا به این ملت انجام دادند اگر دوستان ما در مجلس روز قبل را نگاه کرده بودند و هماهنگی‌هایی که شده بود را نگاه کرده بودند همانطور که در بیانیه دولت آمده اگر مصوبه ۲۵ بهمن شورای عالی امنیت ملی را نگاه کرده بودند که بر اساس همان مصوبه روز بیست و هفتم بهمن‌نامه پایان اجرای پروتکل الحاقی را به آژانس دادیم و براساس همان مصوبه گروسی به ایران آمد اگر همه اینها را نگاه کرده بودند آن رفتارهای کاملاً غیر لازم که دیروز در مجلس صورت گرفت انجام نمی‌شد. ما این را به حساب این می‌گذاریم که تحولات خیلی سریع اتفاق افتاده دوستان ما اطلاع نداشتند و توافق را نخوانده بودند آنها اگر ضمیمه را بخوانند همه چیز باز و آشکار است دوستان ما از زمان برجام یک حرف‌هایی را دنبال کرده‌اند که ضمیمه محرمانه و سری دارد هر چیز در برجام آمده ما مثل آمریکایی‌ها نبودیم که برجامی که به انگلیسی بوده است را بگذاریم کنار و چیز دیگری چاپ کند ما خود برجام را در اختیار همه گذاشتیم مردم ما می‌توانند آن را بخوانند. توافق چند روز پیش با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز آشکار است و ان‌شاءالله در تاریخ ثابت خواهد شد ه این توافق یکی از نقاط قوت ماست.

ظریف درباره پیشنهاد طرف اروپایی برای حضور آمریکا به عنوان میهمان در یک جلسه مشترک و بررسی برجام گفت: ما نشست رسمی با آمریکا نخواهیم داشت. اینکه آمریکا عضو برجام نیست در مورد یک نشست غیر رسمی که آمریکا هم عضو نباشد دعوت بشود در حال بررسی است.