ریشه بحران‌های اقتصادی

این بی‌ثباتی‌ها در حوزه سیاسی درارتباط با خارج از کشور نظیر کشورهای منطقه، امریکا و مسائل هسته‌ای وجود دارد. عدم ثبات دراین بخش باعث می‌شود تا اقتصاد نیز ثبات خود را از دست بدهد و متغیرهای اقتصادی تغییر کند. رخدادی که روی ابعاد مختلف اقتصاد ملی تأثیر می‌گذارد.

همچنین بی‌ثباتی‌های انتخاباتی نیز تأثیر قابل توجهی درایجاد بحران‌های اقتصادی دارد. کسانی که مسئولیت می‌گیرند، سعی می‌کنند تا مسئولان سابق را منکوب کرده و عملکرد آنها را زیر سؤال ببرند. علاوه‌بر این اعتراضات سیاسی و اجتماعی مردم و نیز فعالیت‌های تروریستی و ضد انقلابی هم درجایگاه خود موجب بی‌ثباتی می‌شود. این درحالی است که این بی‌ثباتی‌ها باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران نتوانند طبق برنامه فعالیت کنند و درواقع ریسک سرمایه‌گذاری درکشور افزایش می‌یابد. زمانی که سرمایه‌گذار نتواند طبق روال عادی درفعالیت‌های اقتصادی نقش داشته باشد، تولید کشور نیز به‌صورت مستقیم تحت تأثیر قرار می‌گیرد و تولید و رشد اقتصادی امکان رشد مداوم نخواهد داشت. به تبع مشکلاتی که برای بخش تولید ایجاد می‌شود، فرآیند اشتغالزایی کشور نیز با مشکل مواجه می‌شود.

بدین ترتیب وقتی که تولید به روال منطقی خود انجام نشود، عرضه در بازار با افت مواجه می‌شود و نمی‌تواند تقاضای مردم را برآورده کند. درنتیجه قیمت‌ها با رشد همراه می‌شود و معضلی به نام تورم تقویت می‌شود. نتیجه این بی‌ثباتی‌ها موجب می‌شود، هر روز با بحران تازه‌ای در عرصه اقتصادی مواجه باشیم. از یک سو تورم با رشد همراه می‌شود و از سوی دیگر رشد اقتصادی و اشتغال دچار افت می‌شود. تحت تأثیر بی‌ثباتی‌ها بازار ارز دچار تلاطم می‌شود که این تلاطم به‌صورت مستقیم بر بازار سرمایه و بی‌ثباتی آن تأثیر می‌گذارد و بسیاری از بازارهای مالی دیگر تحت تأثیر این بی‌ثباتی و تلاطم مشکل دار می‌شود.

این عوامل که ارتباط مستقیمی هم با هم دارد، به بی‌ثباتی ارتباط دارد. علاوه براین، بخشی دیگر از بی‌ثباتی‌ها در کشور به تصمیم‌گیری مسئولان رده اول مملکت برمی گردد که موجب می‌شود تا ثبات اقتصاد از بین برود.
این در شرایطی است که این عوامل روی سایر عوامل هم تأثیر می‌گذارد. زمانی که بازار ارز متلاطم می‌شود، به‌صورت مستقیم روی بازار طلا، قیمت کالاهای وارداتی، نرخ سود بانکی، بازار سرمایه و... تأثیر می‌گذارد و هر یک از این بخش‌ها شوک خود را به بازار و بخش بعدی منتقل می‌کند. بنابراین بی‌ثباتی دراقتصاد ایران ادامه می‌یابد. همانگونه که اشاره شد، تصمیمات سیاسی نیز درعرصه اقتصادی نقش مهمی دارد و روی سایر بخش‌ها تأثیر دارد. برای مثال تصمیم‌گیری درباره بودجه کل کشور، نرخ ارز و... فضای اقتصادی کشور را به‌صورت مستقیم تغییر می‌دهد. بدین ترتیب این مشکلات و بحران‌ها به‌صورت سلسله وار روی سایر بخش‌های اقتصادی تأثیر می‌گذارد و همواره با بحران مواجه هستیم.

*عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس