اولویت‌های برنامه‌های تحولی در ستاد آموزش و پرورش
محبی: نگرش تحولی، کلید تحول در آموزش‌وپرورش است
تهران (پانا) - مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در اجرای طرح بوم گفت که شرط اجرای برنامه‌های تحولی آموزش‌وپرورش دارا بودن نگرش تحولی است.
به گزارش روابط عمومی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، عظیم محبی مشاور رئیس سازمان و دبیر برنامه ویژه مدرسه درخصوص پیش شرط اجرای برنامه‌های تحولی در آموزش و پرورش گفت: وزیر آموزش و پرورش در یکی از تحلیل‌های خود نسبت به اجرای برنامه‌های تحولی، گفت شرط اجرای برنامه‌های تحولی آموزش‌وپرورش، داشتن نگرش تحولی است. این سخن اولا درست است در عین حال نیازمند تبیین بیشتری است.
مصادیق نگرش تحولی در آموزش و پرورش
وی ادامه داد: نگرش تحولی دریک نگاه کلی پیوند ذهن کارشناسان یک سازمان، با مأموریت آن است به عبارت دیگر درک عمیق از مأموریت سازمان و تعالی ظرفیت‌های ذهنی و تقویت عزم و اراده در اجرای آن است. مصادیق نگرش تحولی شامل تفکر مسئله‌یابی، مسئله‌شناسی و اولویت‌بندی آن، تفکر راهبردی، برنامه‌ریزی راهبردی، مدیریت راهبردی، تفکر همه‌جانبه‌نگر و یکپارچه‌نگر، تفکر کارآفرینی (ریسک‌پذیری، نوآوری، ارزش‌آفرینی، ثروت‌آفرینی و ...)، تفکر مبتنی بر چالش خلاق و حل خلاق مسئله، تفکر مبتنی بر تضاد مثبت، تفکر فناورانه، تفکر مبتنی بر پرسش و سؤال‌محوری، تفکر کار تیمی و همیارانه (همدلی و ....)، تفکر پژوهش‌محور، تفکر پروژه‌محور، تفکر پیامدمحور، تفکر درهم‌تنیده و تلفیقی و مسئله‌محور، تفکر خودتنظیمی و خودمدیریتی، تفکر آینده‌پژوهی و ... است.
محبی در ادامه با بیان اینکه براساس این نگرش تحولی سؤال کلیدی آن است که مأموریت بنیادین نظام آموزش و پرورش کدام است و کانون تحول کجاست؟ توضیح داد: مأموریت آموزش‌وپرورش در یک عبارت کلی، زمینه‌سازی جهت کسب شایستگی در دانش‌آموزان یعنی تربیت نسلی فکور، مؤمن و کارآفرین است.
مدرسه کانون تربیت و تحول است
وی ادامه داد: این مأموریت در مدرسه تحقق پیدا می‌کند زیرا مدرسه کانون تربیت و تحول است و معلمان و مربیان عاملان این تحول هستند. به‌عبارت دیگر تربیت محصول مدرسه یا به عبارت دقیق ترمحصول فرهنگ مدرسه است.
مشاور رئیس سازمان پژوهش تاکید کرد: با توجه به نکات فوق محورهایی از جمله وظایف ستاد آموزش وپرورش، ضرورت برنامه‌ریزی راهبردی، در ستاد آموزش و پرورش، رویکرد اساسی تحول در آموزش و پرورش، توجه به سیاست‌های کلیدی، چگونگی اجرای سند تحول براساس شش زیر نظام و اولویت‌های برنامه‌های تحولی در ستاد آموزش و پرورش باید مورد توجه قرار بگیرد.
وظایف ستاد آموزش وپرورش
دبیر برنامه‌ویژه مدرسه، درباره‌ی وظایف ستاد آموزش و پرورش توضیح داد: اگر مدرسه را به‌عنوان کانون تربیت قبول کردیم، باید بپذیریم ساختار سلسله‌مراتبی وزارت آموزش و پرورش یک ساختار ظاهری است. به‌عبارت دیگر مدرسه آخرین سطح این سلسله‌مراتب نیست. بلکه مدرسه رأس ساختار آموزش و پرورش است و ستاد، استان و منطقه پشتیبان آن است. لذا وظیفه‌ی ستاد تأمین منابع درسی( یا دقیق‌تر تربیتی)، انسانی، مالی، تجهیزاتی و ... تدوین مقررات، توانمندسازی، نظارت و ارزشیابی است. به‌عبارت دیگر نقش ستاد برنامه‌ریزی راهبردی است برنامه‌ریزی راهبردی محصول تفکر راهبردی و دیگر مصادیق نگرش تحولی همانند برنامه‌ریزی راهبردی برایند تحلیل مسئله و چالش‌ها ... می باشد.
ضرورت برنامه‌ریزی راهبردی، در ستاد آموزش و پرورش
وی درباره برنامه ریزی راهبردی در ستاد آموزش و پرورش توضیح داد: به علت نداشتن برنامه‌ی راهبردی سند تحول، (۱۳۱ راهکار)به‌درستی اجرا نشده است و آنچه هر سال تحت عنوان برنامه‌ی سالانه به استان‌ها ابلاغ میشود برنامه‌ی اجرایی است و اساساً با وظایف ستادی در تضاد است. در عین حال آنچه تحت عنوان برنامه‌ی زیرنظام‌ها نوشته شده است، برنامه‌ی راهبردی نیست بلکه تفسیر راهکارهای سند تحول است.
محبی افزود: به نظر بنده باید برنامه اجرای سند تحول (یا همان برنامه راهبردی) تهیه می‌شد و پس از تصویب در شورای عالی و با تشکیل شورای اجرای سند تحول با مسوولیت معاون اول ریاست جمهوری عملیاتی می‌شد. راهکارهای سند تحول براساس یک آهنگ منسجم تدوین نشده است، بعضی از آن‌ها یک اقدام ساده است، بعضی از جنس هدف هستند، بعضی از جنس رویکرد هستند، بعضی از جنس یک پروژه‌ی کلان و ... است. در عین حال بعضی از آن‌ها کارهای جاری آموزش و پرورش هستند، بعضی اصلاح کارهای جاری و بعضی از راهکارها جنبه تحولی دارد که ستاد باید روی آن‌ها متمرکز می‌شد ولی این کار صورت نگرفته است. از جمله:
راهکار ۳- ۹ که به نوعی یک سیاست است همان سیاست مشارکت‌محوری است، راهکار ۵-۵ به نوعی سیاست کاهش تمرکز است،
راهکار ۴-۱۱ نظام سنجش صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان و .. است، راهکار ۳- ۲۱پروژه کلان نظام استعدادیابی و هدایت تحصیلی و شغلی بوده، راهکار ۵- ۶ـ یک پروژه کلان برنامه جامع آموزش کارآفرینی است و راهکار ۱- ۱۹، ۱۹۲ یک نظام ارزشیابی از برون‌داد است.
رویکرد اساسی تحول در آموزش و پرورش
مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره‌ی مفهوم رویکرد تحول در آموزش و پرورش گفت: تحول بدون توجه به رویکرد بی‌معناست. (به گفته‌ی دکتر آرانی رویکرد ساختنی و یافتنی است) در مبانی نظری سند تحول، چرخش‌های تحولی بیان شده است، اما در تدوین برنامه‌های سالانه توجه کافی به آن‌ها نشده است. در مبانی نظری رویکرد موقعیت‌محوری و در سند برنامه درسی ملی رویکرد فطرت‌گرایی بیان شده است ولی به نظر می‌رسد اولاً این رویکردها دو روی یک سکه هستند در ضمن رویکرد مفهومی هستند.
محبی با بیان اینکه سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و بیانه گام دوم انقلاب اسلامی بایدبه عنوان رویکرد کلان آموزش و پرورش مورد توجه قرار گیرد:لذا رویکرد زیر در برنامه‌ریزی راهبردی وزارت آموزش‌وپرورش باید مورد توجه قرار گیرد و همه فعالیت‌های سازمان پژوهش و معاونت‌های آموزشی، پرورشی، تربیت‌بدنی، مرکز سنجش، نیروی انسانی و ... براساس آن طراحی و اجرا گردد. تغییر رویکرد از تربیت کارمندمحوری به تربیت با رویکرد مهارت و کارآفرینی‌محوری توأم با ایمان و اخلاق اسلامی آغاز میشود.
توجه به سیاست‌های کلیدی
مدیر اجرای برنامه ویژه مدرسه تاکید کرد: لازمه تحول آموزش و پرورش توجه به مقوله سیاست گذاری ازجمله سیاست کاهش تمرکز، سیاست مشارکت‌محوری و ... است ولی به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی جهت اجرای این سیاست‌ها خیلی جدی گرفته نشده است.
وی درباره شیوه اجرای سند تحول در شش زیر نظام توضیح داد: زیرنظام برنامه درسی (تربیتی) قلب دیگر زیرنظام‌هاست. دیگر زیرنظام‌ها زمینه‌ساز، پشتیبان و حمایت‌گر هستند. براساس این استدلال هم‌عرض بودن برنامه‌های معاونت‌ها، مراکز و ... و ارسال آن به استان‌ها یک خطای استراتژیک است. فرصت‌های تربیتی براساس زیرنظام برنامه درسی (سازمان‌پژوهش‌ـ معاونت‌های آموزشی، پژوهشی، تربیت بدنی و ...) باید به‌صورت یکپارچه تدوین شود. سپس نقش اجرایی هر یک از معاونت‌ها ... روشن شود. که همان توانمندسازی و نظارت از سوی معاونت های فوق و مرکز سنجش و پژوهشگاه هم ارزشیابی (با تأکید بر برون‌داد) خواهد بود.
محبی ادامه داد: برنامه‌های آموزش معلمان در دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی باید با برنامه‌های درسی هماهنگ و یکپارچه مورد توجه قرار گیرد. با توجه به این مسائل باید نقش پژوهشگاه از تصدی‌گری پژوهش به مدیریت‌پژوهش (در جهت بهره‌گیری از ظرفیت‌های همه دانشگاه‌ها و ...) تغییر یابد.
محبی افزود: الگوی جدید تعالی مدیریت مدرسه که فعالیت‌ها و اقدامات بخش‌های مختلف وزارت آموزش و پرورش را پوشش داده است، باید براساس رویکرد بیان شده فوق و درهم‌تنیده بودن فعالیت‌ها به‌ویژه در زیرنظام برنامه‌درسی باید بازطراحی شود.
اولویت‌های برنامه‌های تحولی در ستاد آموزش و پرورش
مشاور رئیس سازمان پژوهش درباره اولویت‌های برنامه‌های تحولی در آموزش و پرورش اظهار کرد: برخی از پروژه‌های کلان که می‌تواند در برنامه‌ریزی راهبردی سال ۱۴۰۰ مورد عنایت قرار گیرد شامل بازطراحی برنامه‌های درسی و ... مربوط به زیرنظام برنامه درسی با رویکرد تلفیقی و درهم تنیده با تاکید بر تفکر، مهارت و کارآفرینی... (در حال انجام است) تدوین نظام آموزش و توسعه شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان و مدیران هم راستا با زیر نظام برنامه درسی، تدوین نظام سنجش صلاحیت‌های حرفه‌ای با تأکید بر شایستگی‌های موردنیاز زیر نظام برنامه درسی، تدوین نظام کاهش تمرکز (که برنامه ویژه مدرسه یکی از جلوه‌های آن است) تدوین نظام مشارکت‌محوری (در جهت حل کمبود تجهیزات مدارس، بهره‌گیری از مؤسسات معتبر در آموزش و توانمندسازی معلمان و تولید بسته‌های آموزشی و ...)، تدوین نظام استعدادیابی و هدایت تحصیلی (با تأکید بر اصلاح شاخه و رشته‌های تحصیلی متوسطه دوم)، تدوین نظام سنجش ملی (با تأکید بر سنجش برون‌داد) با محوریت پژوهشگاه تعلیم‌وتربیت (زیرا ساختار و فرایندهای مرکز سنجش متناسب با این کار بزرگ بازنگری نشده است.) تدوین نظام سلامت و بالندگی نیروی انسانی و... است.
محبی اظهار امیدواری کرد که با هماهنگی بیشتر در بخش های مختلف ستادی و با بهره گیری از ابعاد نگرش تحولی شاهد تحول در نظام آموزش و پرورش باشیم.
ارسال دیدگاه