عضو ارکستر ملی ایران: قدرت ترانه‌سرا را می‌توان با دادن موسیقی برای سرایش شعر محک زد

محمود منتظم‌صدیقی، آهنگساز و موزیسین با سابقۀ کشور در گفت و گو با خبرنگار پانا، ضمن ابراز تأسف از درگذشت استاد احمدعلی راغب، آهنگساز با سابقۀ کشور، با اشاره به این امر که بیش از چهل سال با این استاد فقید دوست صمیمی بوده و ارتباط نزدیک داشته است، گفت: این افتخار را داشته‌ام که در اوایل دهۀ هفتاد در آلبوم «رقص گل ها» که به خوانندگی «عباس بهادری» منتشر شد، حاوی چندین ترانۀ مختلف بود که برخی از آن‌ها را استاد راغب ساخته بودند و تنظیم آن آثار نیز در کنار تنظیم آلبوم، بر عهدۀ من بوده است.
وی در ادامه با اشاره به این امر که «احمدعلی راغب» فعالیت های بسیار درست و خوبی در موسیقی ایران داشته اند، افزود: امروز بخش اعظمی از موسیقی خوب و فاخری که در ایران موجود است، مدیون کسانی هم چون احمدعلی راغب است.
این آهنگساز پرکار کشورمان، با اشاره به این که استاد راغب در زمان شهادت استاد مطهری، موسیقی ماندگار شعر «ای مجاهد شهید مطهر» را ساخته است و حضرت امام (ره) نیز آن را تأیید کرده است، ادامه داد: اگر آثاری همچون آثار احمدعلی راغب در کشور ساخته نمی‌شد، موسیقی ایران به سمت و سوی دیگری کشیده می‌شد، اما این موسیقی به واسطۀ زحمات این عزیزان ماندگار شد.
منتظم‌صدیقی، با اشاره به این که در فضای جنگ تحمیلی و سال های ابتدایی پس از انقلاب اسلامی وضعیت به گونه‌ای بوده است که نوع و جنس موسیقی باید به آن سمت می‌رفته است، اظهار داشت: در پروژه هایی که با ایشان همکاری داشتم، آثار فاخری را تجربه کردم و باید گفت که امروز ما یکی از هنرمندان فاخر این سرزمین را از دست داده ایم.

«راغب» شناخت درستی از شعر سنتی ایران و اوزان موجود در آن داشت

آهنگساز عنوان برنامۀ «شب بخیر کوچولو»، با اشاره به این موضوع که استاد راغب، شناخت درستی از شعر سنتی ایران و اوزان موجود در آن داشته و به همین خاطر، ریتم های درستی را در موسیقی استفاده می‌کرده است، تصریح کرد: تنظیم شعر و موسیقی استاد راغب بسیار مخصوص و به جا بود و دقیقاً می‌شد فهمید که استاد، با رفتار خود در موسیقی، شعر را به مخاطب خویش می‌فهماند و رفتار ایشان مانند عصر حاضر که شاعران شعر را در اختیار آهنگساز قرار می‌دهند و آنان هر گونه که بخواهدن با شعر رفتار می‌کنند، نبوده است.
وی بر همین اساس، شناخت ادبی را یکی از مهم ترین عوامل تسلط آهنگساز بر موسیقی دانسته و با تأکید بر اهمیت شناخت شعر توسط آهنگساز، یادآور شد: استاد راغب تمامی روند بالاروند، پایین رونده و ملودیک یک موسیقی را می‌شناخت و همین امر در کیفیت آثار او بسیار مؤثر بوده است.
منتظم‌صدیقی، با اذعان به این امر که در هر عصر، فاض مشخص می‌کند که شاعر چگونه شعر بگوید و آهنگساز چگونه ملودی بسازد و در اوایل دهۀ هفتاد فضا به گونه‌ای بوده است که آن نوع و جنس موسیقی را طلب می‌کرده است، تأکید کرد: تا پیش از شیوع بیماری کرونا در کشور، فضای موسیقی ما فضای بسیار شادی بود که خوانندگان به آن فضا روی می‌آوردند و امروز، فضای جامعه، بر اساس اخباری که مردم از رسانه های مختلف می‌شنوند فضایی دلهره آور شده است و مردم همواره منتظر هستند که ببیند مرگ و میر انسان‌ها در جهان چه زمانی کمتر می‌شود، آیا زنده می‌مانند، آیا زنده نمی‌مانند، آیا کرونا می‌گیرند یا نه و به نظر من در فضای موجود زمان استاد راغب، به نظر من ایشان بهترین بوده اند.
زمانی می‌توان از موسیقی ایراد گرفت که شعری روی آن باشد
آهنگساز مجموعۀ تلویزیونی «النگ و دولنگ»، با تأمید بر این مفهوم که در موسیقی بد و خوب وجود ندارد، بلکه موسیقی به دو دستۀ قوی و ضعیف تقسیم می‌شود، چرا که نمی‌توان از موسیقی ایراد گرفت، خاطر نشان کرد: زمانی می‌توان از موسیقی ایراد گرفت که شعری روی آن باشد و مخاطب موسیقی را نسبت به شعر بسنجدوو در آنجا می‌توان گفت که شعر ضعیف است یا قوی و اگر نه، موسیقی بی کلام احساساتی مانند آرامش و شادی را به مخاطب منتقل می‌کند و بر همین اساس است که می‌توان گفت که موسیقی به بد و خوب تقسیم نمی‌شود، بلکه به ضعیف و قوی تقسیم می‌شود.
وی، با تأکید بر این امر که هیچ کس نمی‌تواند معیار سنجشی برای موسیقی خوب یا بد بگذارد، گفت: شعر و تصویر است که با موسیقی آمیخته می‌شود و چون همۀ این‌ها هماهنگ با یکدیگر جلو می‌روند و مخاطب در نهایت می‌تواند در ترکیب همۀ این مقوله‌ها با هم اظهار نظر کند و اگر کلام و یا شعر را از روی آن برداریم، مشخص می‌شود که موسیقی چگونه است.
منتظم‌صدیقی، با اذعان به این امر که در برخی از ترانه های امروزی، این شعر است که مخاطب را گمراه می‌کند و از مسیر خارج می‌کند، افزود: اگر بخواهیم موسیقی را بسنجیم، باید شعر را از روی ان برداریم و ببینیم که حالت تهاجم را به مخاطب می‌دهد یا نه و در مقابل باید گفت که این ترانه است که موسیقی را خراب می‌کند.
امروز شاعران بسیار پخته‌ای داریم که شعرهایی زیبا و عالی می‌گویند
این آهنگساز کشورمان، ضمن ابراز تأسف از این امر که امروز ترانه‌سرای خوب در کشور نداریم و بسیاری از شاعران خوب یا از کشور مهاجرت کرده و یا از دنیا رفته اند، ادامه داد: افشین یداللهی ترانه سرای بسیار خوبی بود، شاعر نبود، اما امروز شاعران بسیار پخته‌ای داریم که شعرهایی زیبا و عالی می‌گویند، اما باید پذیرفت که می‌بایست روی ترانه ملودی پیاده کرد، نه شعر.
وی، با اذعان به این امر که می‌بایست تمایزهای میان شاعر و ترانه‌سرا رد درک کرد و با اشاره به این امر که زمانی که فریدون مشیری ترانه می‌گفت، خودش ساز هم می‌زد، اظهار داشت: فریدون مشیری در کنار استادی موسیقی می‌نشست و با هم کار می‌کرد و یا در نهایت باید به این نکته رسید که فردی مانند او، ساز زدن را نیز بلد بوده است، یا در زمانی دیگر، وقتی می‌بینیم که ملودی های استاد همایون خرم شاهکار است، به این دلیل است که این ملودی‌ها روی ترانه هایی شاهکار گذاشته می‌شود و در نهایت ترکیب ملودی و ترانۀ شاهکار اثری بسیار عالی را پدید خواهد آورد.
منتظم‌صدیقی، با تأکید بر این مفهوم که امروز جوانان موسیقی باید به گونه‌ای رفتار کنند که مسیر خود را شناسایی کنند و در ان به درستی حرکت کنند، تصریح کرد: به نظر من مخاطب می‌تواند اهالی موسیقی را از نگاه خود درجه بندی کنند و اگر شعر و موسیقی به گونه‌ای آزاد باشد که پس از تصویب شعر در شورا، موسیقی بدون گذر از فیلتر منتشر شود، آن جاست که می‌توان فهمید که اثر او مخاطب دارد یا ندارد.
سنجش موسیقی توسط مخاطبان آثار موسیقیایی را از یکدیگر تفکیک می‌کند
این عضو ارکستر ملی ایران، سنجش موسیقی توسط مخاطبان را یکی از مهم ترین عوامل درجه بندی موسیقی در کشور دانسته و با اذعان به این نکته که همین امر می‌تواند آثار موسیقیایی را از یکدیگر تفکیک کند، تأکید کرد: خوانندگان مثل «علی زندوکیلی» با انتشار چند اثر محدود با کیفیت، جایگاه خود را در میان مخاطبان یافته اند و از سویی دیگر، باید به این نکته توجه کرد که خوانندگانی که امروز در صدر جدول استقبال مخاطبان بوده اند، کسانی بوده اند که شعر و موسیقی خوبی را برای اجرا انتخاب کرده اند.
منتظم‌صدیقی، با تأکید بر این نکته که جامعه موسیقی را درجه بندی می‌کند، گفت: امروز اگر این اتفاق می‌افتد که آهنگساز قطعۀ خود را به ترانه سرا می‌دهد تا بر روی آن ترانه بنویسد، این اتفاق، اتفاقی بسیار خوب است و اینجا می‌توان محک زد که شخص، شاعر یا ترانه سراست و در این میان، اگر شخص بر ترانه تسلط داشته باشد، می‌تواند ترانۀ بسیار خوبی را به مخاطب خویش عرضه کند.
این عضور ارکستر سمفونیک سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، با اشاره به این که ملودی «رقص گل‌ها» را بنا به درخواست استاد ساعد باقری داده است تا بر روی آن شعر بگوید، افزود: در آن زمان در صحبت هایی که با استاد ساعد باقری داشتیم، بنا بر این شد که در کنار هم بنشینیم و ترانه و ملودی را با هم بسنجیم و درست کنیم و همین امر موجب شد تا «رقص گل‌ها» به عنوان یکی از بهترین ترانه های آن دوران شناخته شود و این موضوع به این خاطر است که من حالت ترانه را از ایشان گرفته‌ام و در نهایت باید گفت که این رفتار، یعنی واگذاری قطعۀ موسیقی به ترانه‌سرا، برای ساختن ترانه، رفتاری بسیار شایسته و عالی است.
منتظم‌صدیقی با تأکید بر این نکته که موسیقی واگذار شده به شاعر به او خط می‌دهد و به همین خاطر شاعر دیگر نمی‌تواند خارج از این خط حرکت کند، ادامه داد: شاعر در این زمان مجبور است که ترانۀ خود را به ریتم محدود کند و زمانی که این اتفاق افتاد، کار او به کاری دلی مبدل می‌شود که به دل نیز می‌نشیند.
این آهنگساز که نوازندگی در آلبوم موسیقی «امام علی» به آهنگسازی «فرهاد فخرالدینی» را در کارنامۀ هنری خود دارد، با اذعان به این امر که از اوایل انقلاب به این طرف ترانه‌سرای خوب نداشته ایم، اظهار داشت: در این برهه از زمان، شعر را به ما می‌دادند و ما باید بر اساس شعر آهنگسازی می‌کردیم و این موضوع برای ما سخت نبود، اما ان اتفاق دلی که باید اتفاق می‌افتاد، نمی‌افتاد.
وی با اشاره به این که در زمانی که شاعر، شعر را به او می‌داده است که بر روی آن ملودی بسازد، در برخی از موارد به علت بدآموزی های موجود آن را رد می‌کرده است، تصریح کرد: من با بچه‌ها بزرگ شده‌ام و دقیقاً همه چیز را می‌فهمم و در برخی از موارد که شاعر شورای شعر مرکز موسیقی، شعر را تأیید کرده بود، من آن را نمی‌پذیرفتم، حال آن که این شعر مورد توجه من نبوده است.