در جامعه حافظه‌محور «مهارت» خودنمایی نمی‌کند

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل شورای عالی آموزش و پرورش، احمدرضا دوراندیش در نشست نقش آموزش و پرورش در خودکفایی و تولید کشور که به مناسبت هفته پژوهش توسط دانشگاه فنی و حرفه ای استان همدان به صورت مجازی برگزار شد، با اشاره به اهمیت بحث هدایت تحصیلی دانش آموزان مطرح کرد: متأسفانه همچنان گرایش دانش آموزان در رشته های نظری به رشته تجربی است به طوریکه زمانی اوضاع کشور ضرورت گرایش به این رشته را ایجاد کرد اما این موضوع همچنان به صورت کاذب ادامه پیدا می کند.

وی با بیان اینکه در رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش ۸۰ درصد دانش آموزان متمایل به چند رشته هستند که این هم معضلی است، تصریح کرد: اگر این افراد در آینده بخواهند وارد بازار کار شوند، مشاغل محدود خواهد بود و اگر ادامه تحصیل دهند وزارت علوم مجبور است صندلی های این رشته ها را افزایش دهد بنابراین بحث هدایت تحصیلی بسیار اهمیت دارد و آموزش و پرورش باید در این زمینه برنامه داشته باشد البته این نهاد به تنهایی نمی تواند موفق باشد و سایر نهادها نیز در این امر دخیل هستند.

دوراندیش با اشاره به اسناد تحولی تهیه، تدوین و ابلاغ شده به نظام آموزشی از جمله سند تحول بنیادین خاطرنشان کرد: سعی شد در امر برنامه درسی نگاه متفاوتی از اهدافی که درنظر گرفته شده بود، تدوین شود، این اهداف که در نظام جدید آموزشی تدوین و ابلاغ شد از نوع «شایستگی محور» است و در آن تمام ابعاد مربوط به دانش، نگرش و مهارت دیده شده است.

وی با بیان اینکه از منظر اجرای اسناد مشکلاتی داشتیم به طوریکه در دوره متوسطه کمتر از ۱۰ درصد دبیران مدرکشان مرتبط با کار و فناوری و حرفه و فن سابق است بنابراین از نظر نیروی انسانی دچار مشکل هستیم، تصریح کرد: دانشگاه فرهنگیان هم برنامه درسی، کار و فناوری را تدارک ندیده بود که نیروی انسانی متناسب جذب کند بنابراین خروجی های درخور و متناسب با هدفگذاری محقق نشد.

مشاور دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش اظهار کرد: سرانجام در سال ۹۰ سند تحول ابلاغ و در سال ۹۱ طرح ریزی شد و برنامه های درسی و محتواهای آموزشی را از همان سال تغییر دادند البته باید تمهیدات و عناصر لازم یادگیری از جمله دبیر، فرآیندهای یاددهی و نحوه ارزشیابی متناسب با این تحول تغییر پیدا می کرد که نتوانستیم توفیق خاصی حاصل کنیم.

وی در ادامه گفت: آموزش و پرورش از همان سنوات قبل هم طرح های مختلفی برای کسب مهارت در برنامه های کاریش داشته به طوریکه ماده واحده ای تنظیم کرده بود در بحث کسب یک مهارت برای رسیدن به آمادگی شغلی که نگاه حداقلی است و قبول دارم. در حال حاضر در مطالعه صورت گرفته در ارتباط با حرفه هایی که در جوامع مختلف در کشورهای مختلف رصد شده، حدود ۷۰ درصد مشاغل و حِرَف در حوزه تکنسینی و ذیل آن دیده شده است بنابراین ۷۰ درصد جمعیت دانش آموزی ما می توانند در حوزه تکنسینی و بعد از دیپلم مشغول به کار شوند.

دوراندیش با اشاره به اینکه پس وظیفه آموزش و پرورش است که دانش آموزان را به سطح شغلی برساند، خاطرنشان کرد: اینکه بگوییم آموزش و پرورش به تنهایی می تواند از عده این کار بربیاید؟ پاسخ خیر است. این موضوع با توجه به بودجه و ظرفیت ها و مباحث فرهنگی از دست آموزش و پرورش خارج است و در قانون هم صراحتاً قید شده که دولت باید این کار را پشتیبانی کند بنابراین اگر به دنبال تحقق این امر هستیم باید دستگاه های ذی نفع مشارکت و دغدغه داشته و حساس باشند.

وی در بخش دیگری مطرح کرد: اتفاقی که در نظام جدید آموزش فنی و حرفه ای افتاد این است که سال تحصیلی عملاً از دو سال تخصصی به سه سال توسعه پیدا کرد و دانش آموزان از ابتدای پایه دهم وارد رشته فنی و حرفه ای شده و تا پایه دوازدهم دنبال می کنند، در واقع در رشته های فنی و حرفه ای رویکرد جدیدی در کشور شکل گرفت و آن «شایستگی محور» است به طوریکه در نیازسنجی ها حرفه های مورد نیاز شناسایی و وظایف مشخش شده و برای نخستین بار دروسی شکل گرفت که در آنها دانش، مهارت و تکنولوژی توأمان بودند.

به گفته مشاور دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، نیروی انسانی کار ماهر جزء ضرورت ها و اولویت های آموزش مهارتی است اما در بحث اشتغال باید دستگاه های ذی نفع مشارکت داشته باشند و قوانینی که بر سر راه استخدام نیروی کار است، بازنگری شود.

وی در ادامه بیان کرد: یکی دیگر از عواملی که در بحث هدایت تحصیلی دانش آموزان باید به آن توجه کرد این است که هویت دانش آموزان برای رسیدن به مشاغل و رشته های تحصیلی باید شناسایی شده و علاقمندیشان دیده شود تا دانش آموز در ادامه به این نتیجه نرسد که توانمندی این کار را ندارد.

دوراندیش خاطرنشان کرد: خانواده ها هم تقریباً به این نتیجه رسیده اند که شاید تحصیل دانش آموزان در رشته های فنی و حرفه ای و مهارتی بهتر باشد، شاهد این هستیم که بعضی هنرستان های فنی به ویژه رشته هایی که مورد نیاز و اقبال است، دونوبته شده بنابراین باید در توسعه رشته های مورد نیاز کشور کوشا باشیم.

وی در بخش پایانی سخنانش به این نکته اشاره کرد که باید اختیارات بیشتری به مدرسه ها داده شود و یادآور شد: باید به گونه ای برای نهاد مدرسه شرایط فراهم شود که مدیران مدارس بتوانند از ظرفیت هایی که در جامعه طبق اسناد بالادستی برایشان تعریف شده، استفاده بهینه کنند و بحث فرآیند یاددهی و یادگیری را در مدرسه پیش ببرند.

دوراندیش تصریح کرد: در ضمن ارزشیابی، مولد تغییر است بنابراین اگر نظام ارزشیابی چه در آموزش و پرورش و چه در نظام آموزش عالی تغییر کند خود مولد تحول خواهد بود اما در جامعه ای که به صورت حافظه محوری سنجش انجام گیرد، نباید بیش از این توقع داشت که مهارت خودنمایی کند و تنها دانسته های ذهنی خودنمایی خواهد کرد.