اکران آنلاین؛ فرصت مطلوبی که از دست رفت

به گزارش روابط عمومی رادیو نمایش، دومین قسمت از برنامه «نمای نقره‌ای» با اجرای محمدرضا مقدسیان شامگاه جمعه ۱۶ آبان از شبکه رادیو نمایش پخش شد.

پرونده نخست این برنامه به موضوع «اکران برخط در دوران شیوع کرونا» اختصاص داشت که با حضور محمدرضا لطفی، کارگردان و احسان هوشیارگر، فعال رسانه برگزار شد.

آسیب شناسی اکران آنلاین در دوران کرونا

در ابتدای این نشست محمدرضا لطفی گفت: من طرفدار اکران برخط هستم، اکران برخط قرار است در کنار اکران حضوری و نمایش فیلم‌ها در سالن سینما حضور داشته باشد، سینما به هیچ وجه تعطیل شدنی نیست.

او ادامه داد: ما دو نگاه داریم، یک نگاه کوتاه مدت به دوران کرونا و دوم نگاه بلند مدت به پس از کرونا، ما باید با ویروس کرونا زندگی خود را وفق دهیم. امروز مردم تمایل چندانی به سینما رفتن ندارند، ما در چنین شرایطی دو راه پیشرو داریم، یا سینما را تعطیل کنیم یا راهکاری برای آن پیدا کنیم که اکران آنلاین و برخط است.

وی افزود: ما نمی‌توانیم جلوی تکنولوژی، پیشرفت و تغییر را بگیریم، اکران آنلاین در همه نقاط دنیا بسیار مورد توجه است. ما الان سالن سینما در اختیار نداریم و اگر اکران آنلاین را به شکل درست اجرا می‌کردیم امروز چرخه اکران از حرکت باز نمی‌ایستاد و دو میلیون مخاطب گذشته سینما را از دست نمی‌دادیم. ضمن اینکه وقتی دوران کرونا تمام می‌شد و سالن‌های سینما باز می‌شدند، یک اتفاق بزرگ و درخشان برایمان رخ می‌داد و آن هم حضور یک پلتفرم قابل و خوب برای اکران آنلاین فیلم‌ها بود تا از حجم فیلم‌های در صف نمایش در سینما هم کاسته شود.

لطفی درباره جنبه صنعت سینما توضیح داد: ما وقتی راجع به سینما صحبت می‌کنیم، سینما یک ماهیتی دارد که دارای دو سر ریشه و صنعت است. فیلم پس از گذر از پروسه تولید وارد مقوله صنعتی می‌شود و با این تعریف وقتی بستر جدیدی برای عرضه فراهم می‌شود باید برای آن تبلیغات گسترده و درست صورت بگیرد تا مخاطب با آن آشنا شود. اولین و مهم‌ترین کاری که ما باید انجام می‌دادیم و متاسفانه محقق نشد رسمیت بخشیدن به اکران آنلاین و معرفی درست آن به مخاطبان بود. ما آغاز خوبی در اکران آنلاین داشتیم که با فیلم «خروج» هم شروع شد، حتی فیلم «طلا» هم اثری تازه و بدیع بود. اما پس از دو سه فیلمی که به صورت آنلاین نمایش داده شدند، فیلم‌های ضعیف که از زمانشان گذشته بود را در بستر آنلاین به نمایش گذاشتیم که اگر سالن‌های سینما هم باز بودند فروش چندانی نمی‌کردند، این اتفاق مخاطبان سینما را زده کرد.

او در پاسخ به اینکه به عنوان کارگردان به بازگشت سرمایه فیلم خود در بستر اکران آنلاین اعتماد دارد؟ گفت: بله، ما یادمان نرود که از یک صنعتی صحبت می‌کنیم که در دوران غیرکرونا هم ۹۰ درصد فیلم‌ها هم قادر به بازگشت سرمایه اولیه خود نبودند. یک فیلمی که ۱۰ میلیارد تومان هزینه تولید آن شده است باید ۳۰ میلیارد تومان بفروشد تا سرمایه اولیه آن بازگردد.

لطفی درباره قاچاق فیلم‌ها در بستر اینترنت بیان کرد: این دقیقا همان پاشنه آشیلی است که اکران آنلاین را با سر به زمین زد. ما در کشوری هستیم که از لحاظ انتظامی، امنیتی و قضایی قدرت بالایی داریم و واقعا برای من بسیار عجیب است که نتوانیم جلوی قاچاق فیلم‌ها در چند کانال تلگرامی و شبکه‌های اجتماعی را بگیریم؟

سپس احسان هوشیارگر، فعال رسانه گفت: طبق آمار رسمی سامانه‌های اینترنتی پخش فیلم اعلام کرده‌اند، بیشترین تعداد مخاطبانی که به تماشای فیلم‌ها نشسته‌اند، کمتر از پنج هزار نفر است. در طول هشت ماه اخیر مخاطبان سینمای ایران کجای تصمیمات اکران آنلاین فیلم‌ها بوده است؟ در سال ۹۷ و ۹۸ فیلم‌های سینمایی روی پرده قاچاق شدند و با تمهیداتی این بحران برطرف شد و دیگر شاهد قاچاق فیلم در حال اکران نبودیم. سه ماه پیش فیلم «خرس» که توقیف بود و مالکیت آن به بنیاد سینمایی فارابی واگذار شده بود، با حساب کاربری تقلبی در اینترنت قاچاق شد. در چنین شرایطی ما چه راهکاری برای حفظ امنیت فیلم در بستر اینترنت داریم؟

وی ادامه داد: به نظرم اگر سینماها باز بود، فیلمی که در اکران آنلاین چهار هزار مخاطب داشت قطعا می‌توانست در صورت باز بودن سالن‌های سینما این میزان و حتی بیشتر هم تماشاگر داشته باشد، پس به نظرم وقتی امکان حفظ امنیت فیلم‌ها در فضای اکران آنلاین وجود ندارد چرا باید نمایش اینترنتی آن‌ها را داشته باشیم؟

سپس محمدرضا لطفی گفت: بزرگ ترین مشکل ما این است که انگیزه و همتی برای صیانت از فیلم‌ها نیست، اما من آمار پنج هزار مخاطب اکران آنلاین فیلم‌ها را جایی نشنیده‌ام و آماری که دیدم بسیار بیشتر از این تعداد بود. به عنوان مثال یک فیلمی مانند «زن‌ها فرشته‌اند ۲» در شرایطی که فیلم بکر و تازه است، رقیب سرسختی ندارد، در اکثر سالن‌ها به نمایش در می‌آید و تبلیغات گسترده‌ای هم دارد اما ۶۰۰ میلیون تومان می‌فروشد. همین فیلم در اکران آنلاین یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان فروخت. همین اتفاق برای فیلم «بی‌حسی موضعی» هم رخ داد. حال اگر ما از این سیستم صیانت درستی می‌کردیم و فیلم‌های بدیعی را نمایش می‌دادیم قطعا می‌توانستیم بهره کافی و خوبی از آن ببریم اما متاسفانه این فرصت خوب را با سیاست‌گذاری اشتباه سوزاندیم.

بررسی وضعیت تولیدات سینما در عصر کرونا

بخش دوم این برنامه به مقوله تولید در سینما با توجه به شیوع کرونا اختصاص داشت که محمد صابری، روزنامه‌نگار و کارشناس رسانه درباره فرآیند تولید گفت: هالیوود با شیوع کرونا کمیته‌ای را به منظور بررسی وضعیت تولید فیلم‌ها و همچنین قوانین جدید تولید تشکیل داد. در سینمای ایران هم چنین اتفاقی رقم خورد و کمیته ساماندهی کرونا در خانه سینما تشکیل شد و دانش اقباشاوی متولی اطلاع رسانی فعالیت‌های این ستاد بود و در همان آغاز هم اطلاع رسانی بسیار دقیقی درباره پروژه‌های در دست تولید در سینما و تلویزیون هم ارائه کردند. پس از دو ماه در اردیبهشت، این کارگروه اطلاعیه‌ای منتشر کرد و از منحل شدن خود خبر داد. انحلالی که حکایت از عدم هماهنگی بین صنوف سینمایی بر سر موضوعی چنین حیاتی داشت و رویکردی که می‌توانست نتایج مطلوبی داشته باشد به سرانجام نرسید.

او افزود: اساسا در همه دنیا این اتفاق باید توسط اصناف مدیریت شود چون باید با روند امور آشنایی داشته باشند. در دو سه ماه اخیر همه اتفاقات در حالت تعلیق وجود دارد و چندان اتفاق مطلوبی رخ نداده است. در تمام تصمیماتی که ستاد کرونا درباره پروسه تولید در زمان شیوع کرونا گرفت، منوط کردن وضعیت پروژه به تصمیم تهیه‌کننده بود و سپس در تابستان برخی از پروژه‌ها فعالیت خود را با توجه به پروتکل‌های بهداشتی ادامه دادند که اتفاقات خوبی هم رخ داد.

در ادامه محسن فرهادی، معاون فرهنگی مرکز سلامت محیط وزارت بهداشت گفت: طبیعت ویروس کرونا چند بحث عمومی دارد، این مسئله را در سینما، تئاتر، تولید، محیط اداری و ... باید رعایت کرد. اول عدم تجمع و حفظ فاصله فیزیکی حداقل یک و نیم تا دو متر است، دوم رعایت اصول بهداشتی و شست و شوی دستان و سوم استفاده از ماسک است. این مسئله در صنوف مختلف می‌تواند متفاوت باشد، ما در مقوله تولید محصولات سینمایی و تئاتر در آغاز شیوع پاندومی کرونا پروتکلی را با همکاری تعدادی از هنرمندان تهیه کردیم. در این پروتکل با رعایت اصول عمومی، از سرگیری پروسه تولیدات هنری با شرایطی خاص بلامانع بود. در حال حاضر اولین ناظر در زمینه تولیدات سینمایی و تلویزیونی مدیرتولید است و باید پروتکل در اختیار او قرار بگیرد تا تیم مربوطه رعایت کند. من فکر می کنم تشکل های حوزه سینما، تئاتر و ... دومین گروه برای جنبه نظارتی هستند و در نهایت نظارت عالی را ما برعهده خواهیم داشت و از هیچ کمکی برای تداوم تولید پروژه‌ها فروگذار نخواهیم کرد.

در ادامه محمدرضا مقدسیان گفت: وزارت بهداشت سازوکار را تبیین کرده است و باب مشورت و راهنمایی هم باز است، صنوف خود باید چه اقدامی کنند؟

صابری در این باره توضیح داد: پس از ابتلای چهره‌هایی چون محمدرضا گلزار، نوید محمدزاده و... به کرونا و درگذشت آقای کریم اکبری مبارکه، خانم معتمدآریا به دکتر علیرضا زالی نامه‌ای نوشتند و از وضعیت نگران کننده پروژه‌های سینمایی گفتند. سپس آقای زالی هم به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رییس صداوسیما نامه‌ای نوشت و درخواست تعطیلی دو هفته‌ای پروژه‌ها را کرد. اما نکته این است که نگاه واحدی از سوی اصناف سینمایی برای عملکرد پروژه‌ها در دوره شیوع کرونا وجود ندارد و برخی موافق و برخی مخالف تعطیلی پروسه ساخت آثار هستند. سازمان سینمایی هم حلقه مفقوده این ماجراست که انتظار می‌رفت در شرایط چند وقت اخیر واکنشی نشان دهند اما اینطور نبود.

بخش نقد فیلم این برنامه هم که با حضور محمدرضا مقدسیان و امیررضا تجویدی برگزار شد، به فیلم «بی‌حسی موضعی» ساخته حسین مهکام اختصاص داشت.