کاهش خطر ابتلا به کروناویروس در مسافرت های هوایی

سعید کشمیری دبیر ستاد مبارزه با کرونای استان بوشهر و نیلوفر معتمد دانشیار پزشکی اجتماعی بوشهر در یادداشتی این طور نوشته‌اند: به این دلیل که در هنگ‌کنگ، مقامات بهداشتی تمام مسافران سفرهای هوایی ورودی را به طور دقیق ردیابی می‌کنند، هنگام ورود، از همه مسافران تستPCR گرفته شده، آنها را به مدت ۱۴ روز در اتاق های تک نفره قرنطینه می‌کنند و پس از ۲ هفته دوباره مسافران را آزمایش می‌کنند.
بنابراین، مقامات بهداشتی هنگ‌کنگ می‌دانند که کدام مسافر در حالی که قبلاً به ویروس آلوده بوده، سوار هواپیما شده و آیا توانسته است شخص دیگری را در هواپیما آلوده کند یا خیر.
از طرفی، از ماه آوریل تاکنون، هواپیمایی امارات یک خط‌مشی بسیار دقیق و محکم برای استفاده از ماسک حین پرواز داشته است؛ به‌طوری‌که علاوه بر الزام مسافران و خدمه پرواز به پوشیدن ماسک، در طول پرواز نیز مهمانداران مراقب هستند که همه افراد حاضر در هواپیما، ماسک خود را تا حد ممکن بر روی دهان و بینی خود حفظ کنند. البته سرو غذا در زمان پرواز نیز انجام می‌شود. در این مطالعه، بین ۱۶ ژوئن تا ۵ ژوئیه، تمام پروازهای هواپیمایی امارات از دبی به هنگ‌کنگ بررسی و یافته‌ها کاملاً گویا بود. در طول این ۳ هفته، هواپیمایی امارات پنج پرواز با حداقل هفت مسافر آلوده از دبی به هنگ‌کنگ داشته است؛ در مجموع ۵۸ مسافر کرونا مثبت در سفرهای هشت‌ساعته بوده‌اند، با این‌حال، هیچ‌کس دیگری در هواپیما، هیچ‌یک از ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ مسافر دیگر طی یک مسافرت هوایی ۸ ساعته آلوده نشده‌اند. اگرچه این پروازها همراه با خطر بالایی از نظر انتقال کروناویروس بوده‌اند بااین‌وجود هیچ انتقالی طی این پنج پرواز رخ نداد. در پرواز دیگر هواپیمایی امارات از دبی به هنگ‌کنگ، در دبی ۲۷ نفر کرونا مثبت سوار هواپیما شدند. به نظر می‌رسد در این پرواز فقط دو مورد انتقال در هنگام پرواز وجود داشته است.
قطعاً در این پروازها، بدون استفاده از ماسک، افراد بیشتری آلوده می‌شدند. این موارد به‌خوبی نشان می‌دهد که استفاده از ماسک برای پیشگیری از انتقال کرونا ویروس حین پرواز موثر است. از زمانی که خطوط هوایی مهم دنیا استفاده از ماسک حین پرواز را برای تمامی افراد سوار بر هواپیما اجباری کردند موردی از انتقال فراگیر (Super-Spreader Event) در پروازها گزارش نشده است. به عبارت دیگر خطر انتقال کرونا ویروس در هواپیما کم است به شرطی که قانون استفاده از ماسک برای همه به طور دقیق در پرواز رعایت شود. در مورد خطوط هوایی خارجی، هواپیما دارای سیستم تهویه هوا و تصفیه‌ای است که هر ۶ دقیقه یک‌بار، هوا را از ذرات حاوی کرونا ویروس پاک می‌کند. بنابراین تنها زمانی که ممکن است ویروس وارد دستگاه تنفسی مسافر بشود وقتی است که فرد هوای در حال عبور را قبل از تصفیه آن توسط سیستم تهویه، تنفس کند. این اتفاق زمانی می‌افتد که فرد آلوده به کروناویروس در فاصله نزدیکی از ما قرار داشته باشد.
در مورد وجود و چگونگی سیستم تهویه و تصفیه هوا در خطوط هواپیمایی داخلی ایران، طبق ویرایش دوم شیوه نامه ۱۹۰۰ اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس سازمان هواپیمایی کشوری(۳) مورخ تیرماه ۱۳۹۹، در حدود ۵۰ درصد هوای کابین هواپیماهای مدرن توسط این فیلترها مجدداً تهویه و مورد استفاده قرار می گیرد. لازم به ذکر است شرکت‌های هواپیمایی بر اساس مصوبه ابلاغی سازمان هواپیمایی کشوری موظف به فعال بودن سیستم تهویه هواپیما بر روی زمین در زمان پذیرش مسافر نیز هستند. (۴) همچنین یک شرکت هواپیمایی داخلی در اواخر خرداد ۱۳۹۹ در وب‌سایت خود اعلام کرده است که "کلیه هواپیماهای شرکت مربوطه به فیلترهای تصفیه هوای نسل جدید HEPA، ۵ مجهز شدند".
به‌عبارت‌دیگر در خطوط هواپیمایی که هواپیماها سیستم تهویه و تصفیه هوای مناسبی دارند، شانس انتقال فقط از افراد دور‌ و ‌‌‌بر هر فرد خواهد بود، در صورتی‌که همه در تمام مدت ماسک زده باشند احتمال این انتقال خیلی پایین خواهد بود. بنابراین باید دقت زیادی در انتخاب ماسک خود در پرواز بکنیم. حتی با توجه به اینکه ماسک از چشم‌ها محافظتی نمی‌کند، ممکن است افراد ترجیح دهند از شیلد (محافظ) صورت یا عینک مخصوص و یا سایر محافظ‌های چشم استفاده کنند. نکته مهم اینکه اندازه ماسک باید متناسب با صورت باشد تا به‌خوبی عمل کند. فراموش نکنیم که حرف زدن در هواپیما باید به حداقل برسد؛ چون با حرف زدن قطرات و ریز قطره‌های خیلی بیشتری وارد هوا می‌شود. همچنین ضدعفونی سطوحی مانند دسته صندلی، میز پذیرایی و پشتی صندلی با محلول ضدعفونی‌کننده و تلاش برای عدم تماس دست با صورت و چشم‌ها توصیه می‌شود. البته ضدعفونی سطوح داخل کابین و تصفیه و تعویض هوای داخل کابین قبل و بعد از هر پرواز جزء الزامات تمام خطوط هوایی داخلی و خارجی است. همچنین نکته مهم دیگر علاوه بر پوشیدن ماسک، رعایت فاصله فیزیکی با دیگران در تمام طول سفر است. در زمان رفت و برگشت به فرودگاه، در زمان انتظار در سالن فرودگاه و در زمان ورود و خروج از هواپیما. البته بخشی از این موارد فقط بر عهده شخص مسافر نیست و در حیطه وظایف و سیاست‌های فرودگاه‌ها و همچنین خطوط هوایی است؛ برای مثال رعایت فاصله اجتماعی در زمان پیاده شدن مسافران از هواپیما که همه برای خروج عجله دارند بسیار سخت است.
کلام آخر اینکه تا حد ممکن از سفرهای هوایی غیرضروری پرهیز کنید و در صورت نیاز به مسافرت هوایی ضروری، بهترین ماسک‌هایتان را برای سفرهای هوایی و در زمان پرواز نگهدارید.