ابعاد تأثیر رسانه‌های اجتماعی درتربیت فرزندان

حسن حبیبی کوشکوهی استاد دانشگاه و از فعالان حوزه فرهنگ در یادداشتی نوشت: عصر حاضر، عصر مطبوعات، رسانه‌های گروهی و ارتباطات است، دنیای کنونی ما عصر تاخت‌وتاز وسایل ارتباط‌جمعی ازجمله رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت است، در عصر کنونی با توجه به رشد و توسعه چشمگیر فناوری‌های ارتباطی و رسانه‌ای روند تغییرات هویتی و فرهنگی شتاب فزاینده‌ای به خود گرفته است.

امروزه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای در تکوین هویت فرهنگی و اجتماعی انسان عصر حاضر، تغییر و جهت‌دهی نیازها و برجسته ساختن مفاهیم هویتی و هویت‌ساز و درنتیجه ایجاد سبک زندگی برای انسان امروز ایفا می‌کنند.

نقش والدین و مسؤولیت آنان در پرورش جسمی و روانی فرزندان و انتخاب شیوه تربیتی مطلوب، از اهمیت خاصی برخوردار است. خانه، نخستین و بادوام‌ترین عامل رشد شخصیت افراد خانواده است و نفوذ والدین بر فرزندان تنها به جنبه‌های ارثی محدود نمی‌شود و بلکه در رشد تمام ابعاد وجودی آنها نقش تعیین‌کننده دارد.

فرزندان به‌وسیله خانواده با دنیای خارج آشنا می‌شوند و طرز معاشرت و روابط اجتماعی با دیگران را می‌آموزند و راه و رسم زندگی، اخلاق و فلسفه اجتماعی، معنویت و آداب‌ورسوم آن را فرامی‌گیرند.

کودکان اثر حاضر مانند کودکان نسل‌های گذشته نیستند که تنها بازی کردن با همسالانشان و تماشای کارتون‌های تلویزیونی سرگرم شوند، تقریباً این کودکان و نوجوانان از همه این فناوری ها یا برخی از آنها برخوردار برخوردارند. مدتی است که موضوعی با عنوان مدتی است موضوعی با عنوان آسیب‌های نوپدید به‌ویژه آسیب‌های ناشی از اینترنت، تلفن همراه، شبکه‌های اجتماعی، ماهواره و بازی‌های رایانه‌ای از سوی مسؤولان و کارشناسان این حوزه مطرح شده است و بر لزوم برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در حوزه پیشگیری از آن این آسیب‌ها تأکید می‌شود.

از آثار مثبت اینترنت سهولت گفت‌وگو و تبادل اطلاعات با دیگران، سرعت تبادل اطلاعات، ناشناخته ماندن مبادله کنندگان، قلت هزینه‌های تبادل اطلاعات، دستیابی به اطلاعات در خصوص هر موضوعی، ارسال و دریافت نامه‌های الکترونیکی که از اتلاف وقت جلوگیری می‌کند، انجام مبادلات بانکی، به‌روز کردن اطلاعات، استفاده از مطالب علمی و دسترسی به فناوری‌های روز بوده که متأسفانه به‌موازات آن گرایش نوجوانان و جوانان به چت روم‌ها، عشق‌های مجازی، کلاه‌برداری و سوءاستفاده از دختران و پسران با ارائه شخصیت‌های دروغین، سرقت اطلاعات و اخاذی و...را موجب شده است.

تهدیدات سایبری در میان جوانان، به‌سرعت در حال تبدیل‌شدن به یک پدیده جهانی است، مربیان و والدین و سیاست‌گذاران برای محدود کردن این رفتار منفی و گاهی ویرانگر باید تلاش مضاعف داشته باشند.

والدین می‌توانند نقش مهمی در جلوگیری از تهدیدات سایبری و ایجاد جهان آنلاینی‌ای مهربان‌تر یا آنچه به‌اصطلاح مهربانی سایبری خوانده می‌شود، ایفا کنند.

والدین با اشکال جدیدتر شبکه‌های اجتماعی آنلاین، مانند فیس‌بوک، وبلاگ‌ها و چت روم‌ها خیلی آشنایی ندارند علاوه بر این‌ها در مورد مسئله تهدیدات سایبری چندان نگران نیستند و از میزان تهدیدات سایبری در میان فرزندانشان مطلع نیستند، اگرچه اقلیت والدین کنترل‌های سخت گونه‌تر، در خصوص فناوری و مجازات‌های سخت‌تر را به‌عنوان راه‌حل این مشکل مطرح می‌کنند، البته راهکار مؤثرتر در بلندمدت، برای بزرگ‌سالان در خانه و مدرسه به‌منظور پیشگیری از آسیب‌های پیش روی فرزندان، ایجاد مدلی برای رفتار درست، فراهم آوردن فرصت‌هایی به‌منظور گفت‌وگو با جوانان و بهبود و توسعه برنامه حل این معضل، به همکاری میان دانش آموزان و والدین و مربیان تربیتی آنان نیاز دارد.

ارتباط از طریق فضای مجازی علیرغم تمام محاسن و مزایای آن، در سال‌های اخیر جایگاه قابل‌توجهی را در بین نسل جوان جامعه ما پیداکرده و دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی را به خانواده تحمیل کرده است؛ بنابراین افراد باید برای ورود به دنیای مجازی، اطلاعات کافی و لازم را در اختیار داشته باشند تا دچار مشکلات احتمالی آن نشوند.

ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری جوانان و خانواده‌ها نسبت به تهدیدات فضای سایبری در درجه نخست اولویت قرار دارد. در حال حاضر فضای مجازی و امنیت آن چالش‌های جدی مواجه شده است و سلامت اخلاقی و حتی جسمانی کودکان و نوجوانان را در جامعه به مخاطره انداخته است.

بسیاری از مسائل اجتماعی و محیطی امروز در هر جامعه‌ای، متأثر از رسانه‌ها و ابزارهای ارتباطی است که به طرز فراگیری در دسترس مخاطبان قرار گرفته و شاید همه ابعاد زندگی آنها را تحت شعاع خویش قرار داده است. لذا برای کاهش آسیب‌های نوپدید در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی برگزاری، جلسات آموزشی از سوی ارگان‌های فرهنگی به‌منظور آگاه‌سازی والدین نسبت به این عرصه‌ها، آموزش مهارت‌های فرزند پروری به خانواده‌ها در ایجاد حس دوستی و درعین‌حال مدیریت و اقتدار در تربیت فرزندان، فرهنگ‌سازی و آموزش فرهنگ استفاده از ابزارهای ارتباطی نسل جدید ثمربخش واقع خواهد شد.