مکانیزم تعیین قیمت

این مهم موجب شد که فرصت‌های ارزشمندی برای اقتصاد ایران مهیا شود. یکی از این فرصت‌های ارزشمند اقتصادی در زمان حاضر اقبال عامه مردم به بازار سرمایه کشور است؛ به‌گونه‌ای که عرضه‌های اولیه پیشین که تنها با مشارکت چند ده هزار نفر اتفاق می‌افتاد، هم اکنون با حضور میلیونی برگزار می‌شود و روزانه هزاران میلیارد ریال پول از طرف سهامداران خرد وارد بازار می‌شود.

متوسط خالص سرمایه‌گذاری سهامداران حقیقی در پنج ماه گذشته ۵هزار و ۷۹۰ میلیارد تومان در روز بوده است.در این میان با توجه به رسالت اصلی سازمان بورس که حداکثر کردن نقدشوندگی بازار است و نه رشد قیمت سهام و با عنایت به مبتدی بودن این سیل سهامداران جدید به بازار، به نظر می‌رسد باید راهکاری اتخاذ کرد که پول‌های ورودی بازار به جای جذب در قیمت سهام و تشدید حباب قیمتی، به ساختار سرمایه شرکت‌ها وارد شوند و موجب رشد تولید شوند. این کار تنها با انجام عرضه‌های اولیه در بازار پیگیری می‌شده که البته تعداد و حجم قابل توجهی نیز نداشته است و پاسخگوی حجم عظیم جریان سرمایه ورودی به بازار نیست.در این خصوص محدودیت‌هایی از طرف سازمان بورس وجود دارد که مهم‌ترین آن وسواس و دقت نظر این سازمان برای پذیرش شرکت‌های جدید است.راه حل دیگر اعطای مجوز افزایش سرمایه به شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است و در این میان افزایش سرمایه از طریق صرف سهام به‌دلیل حجم قابل قبولی از سرمایه که وارد ساختار مالی شرکت‌ها می‌کند، جذابیت زیادی دارد.در جریان افزایش سرمایه به‌صورت نرمال هر سهم منتشرشده جدید به قیمت اسمی ۱۰۰۰ ریال واگذار می‌شود، حال آنکه در روش صرف سهام می‌توان سهام جدید را به قیمت روز بازار به سهامداران واگذار کرد و به ازای هر سهم پول بیشتری را نصیب شرکت‌ها کرد.

افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام

یکی از موضوعاتی که درخصوص صرف سهام مطرح می‌شود، افزایش سرمایه به این شیوه است. در هنگام افزایش سرمایه، شرکت از هر یک از سهامداران خود می‌خواهد درازای دریافت سهم، مبلغی را به شرکت بپردازند. مبلغی که سهامداران درازای دریافت سهام پرداخت می‌کنند، می‌تواند از مبلغ اسمی هر سهم شروع شود تا به قیمت بازار برسد. در افزایش سرمایه به این شیوه به‌جای انتشار سهام عادی باارزش اسمی، پذیره‌نویسی سهام جدید به قیمت بازار صورت می‌گیرد.در ایران معمولا از سهامداران می‌خواهند به ازای هر سهم ۱۰۰۰ ریال (معادل ارزش اسمی) به‌حساب شرکت واریز کنند. چنانچه شرکت از سهامداران مبلغ ۱۲۰۰ ریال بابت هر سهم دریافت کند، ۲۰۰ ریال اضافی(مابه‌التفاوت) مازاد بر ارزش اسمی است که به‌عنوان صرف سهام در بخش حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه شرکت نشان داده می‌شود. افزایش سرمایه با صرف سهام جزء منابع تامین مالی محسوب می‌شود.در این روش شرکت سرمایه خود را به مبلغ بیشتری از قیمت اسمی و از طریق پذیره‌نویسی به فروش می‌رساند. تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام، به‌حساب اندوخته منتقل شده یا در قالب سهام جدید به سهام‌دار قبلی داده می‌شود. چون در این روش شرکت مبلغ موردنظر خود را در مدت کمتری، از طریق پذیره‌نویسی تامین می‌کند، این شیوه افزایش سرمایه بیشتر موردتوجه شرکت‌ها قرارگرفته است.افزایش سرمایه به‌صرف می‌تواند با صدور حق تقدم خرید سهام یا سلب حق تقدم از سهامدار موجود، به‌صورت عرضه عمومی سهم صورت پذیرد.معمولا برای ایجاد جذابیت در پذیره‌نویسی، قیمت پذیره‌نویسی تا حدی کمتر از قیمت بازار تعیین می‌شود. اما برای تحقق کامل برنامه افزایش سرمایه با صرف سهام، شرکت باید شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی که قبلاً متعهد شده‌اند، باقی‌مانده سهام پذیره‌نویسی نشده را خریداری کنند، معرفی کند.فرض کنید یک شرکت ۱۰هزار میلیون ریال سرمایه دارد و تعداد برگه‌های سهام آن ۱۰ میلیون است. هر سهم این شرکت در بازار، ۹هزار ریال معامله می‌شود. این شرکت قصد دارد سرمایه خود را به میزان ۱۰۰ درصد و از طریق صرف سهم افزایش دهد. مبلغ موردنیاز برای افزایش سرمایه ۱۰۰۰۰ میلیون ریال است که معادل ۱۰ میلیون برگه سهم جدید می‌شود. اگر فرض کنیم شرکت سهام جدید را به مبلغ ۵۰۰۰ ریال پذیره‌نویسی می‌کند، با فروش ۲ میلیون سهم، مبلغ موردنیاز برای افزایش سرمایه تامین می‌شود و شرکت مابقی سهام جدید را (۸ میلیون سهم) بین سهامداران قبلی تقسیم می‌کند.بنابراین می‌توان نتیجه گرفت، افزایش سرمایه از طریق صرف سهام عملا عرضه اولیه سهامی است که قبلا مراحل ارزیابی خود را طی کرده و بازدهی خود را به سرمایه‌گذاران نشان داده است. بنابراین می‌توان در فرآیند افزایش سرمایه سرعت بیشتری داشت.

جمع‌بندی

پس از افزایش سرمایه شرکت، ممکن است پذیره‌نویسی سهام شرکت با مبلغی بیشتر از ارزش اسمی و با قیمت بازار اتفاق افتد. به مبلغ مابه‌التفاوت ارزش اسمی و ارزش مورد معامله (ارزش پذیره‌نویسی) صرف سهام می‌گویند. برخی از شرکت‌ها توان بازپرداخت تعهدات مالی دارای سررسید خود را ندارند، اما از طرف دیگر برای انجام طرح‌های توسعه‌ای خود نیاز به تامین مالی دارند که به افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام روی می‌آورند. به‌این‌ترتیب تامین مالی موردنیاز خود را بدون افزایش ریسک بدهی انجام می‌دهند. علاوه بر این قدرت سودآوری آنها افزایش‌یافته و ارزش سهامشان در بازار بالا می‌رود.همچنین پول ورودی به بازار سرمایه نیز به جای آنکه صرف تشدید حباب قیمتی سهام شود، به رونق تولید منجر خواهد شد.

*تحلیلگر بازار سرمایه

منبع:‌ دنیای اقتصاد