ظریف: تفکرات خشک و غیرقابل انعطاف می‌تواند به بروز فجایع منجر شود
فقر، کرونا و تروریسم چالش‌های جهانی هستند که مبارزه با آنها نیازمند عزم و اراده جهانی است/ کسی به تنهایی نمی‌تواند در جهان امنیت ایجاد کند
تهران (پانا) - وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد اشتباهات محاسباتی که قدرت‌های بزرگ یا به عبارتی ابرقدرت‌ها در روند نظم نوین جهانی مرتکب شده‌اند، تبعاتی به مراتب فاجعه‌بارتر از اشتباهاتی که کشورهای دیگر مرتکب شده‌اند، به دنبال داشته است.
محمدجواد ظریف در دومین جلسه از سلسله سخنرانی‌های خود با عنوان «جهان در گذار»، با اشاره به حمله امریکا به عراق به عنوان یکی از اشتباهات محاسباتی قدرت‌های بزرگ، گفت: «زمانی که این حمله انجام شد، ابهام‌های زیادی درباره این حمله وجود داشت اما یک چیز خیلی واضح بود؛ اینکه از همان ابتدا مشخص بود این جنگ موجب رشد افراط‌گرایی در جهان خواهد شد.»
ظریف گفت: «افراط گرایی ناشی از اشتباهات محاسباتی و اشغالگری بود. مشکل اصلی که به اوضاع غم‌بار کنونی انجامیده مشکل سوء تفاهم و اشتباه محاسباتی است که منجر به اشتباهات قدرت‌های منطقه‌ای و ابرقدرت‌ها شده است.»
وی به فقدان درک از زمان پایان این دوران گذار اشاره کرد و گفت: «ما ۳۰ سال است که در این دوران به سر می‌بریم و نباید زمان پایان آن را پیش‌بینی کرد. این دوره طولانی است. دوران جنگ سرد حدود ۵۰ سال طول کشید.»
وی مشخصه دیگر این دوران را رقابت شدید دانست. ظریف گفت: «این رقابت‌ها اهداف کوتاه و میان‌مدت دارد. ۳۰ سال گذشته یکی از پرتلاطم‌ترین دوره‌های جهان بوده و شاهد جنگ‌ها و تغییرات شدید نوین و فجایع در جامعه بین‌المللی بوده‌ایم. برخی می‌خواهند بعد از کرونا نظم جدیدی برای دنیا تعریف کنند. نظم نوین جهانی دیگر کاملاً غربی نخواهد بود.»
وزیر امور خارجه اضافه کرد: «ابرقدرت‌ها اشتباه محاسباتی داشتند و اعلام نظم نوین جهانی به وسیله رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، موضوع حکمرانی جهانی و قرن نوین آمریکایی و اعلام پیروزی بر عرشه ناو جنگی آمریکایی در سی و چند سال گذشته تلاش‌هایی برای نسخه پیچی آینده بود.»
ظریف در بخشی دیگری از بحث امروز خود گفت: «ما نمی‌توانیم استنباط‌های ساده‌انگارانه از واقعیت‌ها داشتیم باشیم. اینگونه استنباط ها به فاجعه منجر می‌شود. همچنین تفکرات خشک و غیرقابل انعطاف می‌تواند به بروز فجایع منجر شود.»
وی افزود: «امروز فقر یک چالش جهانی است. تبعات ناشی از آن هم تبعاتی فراگیر و جهانی است. حل این چالش با تلاش تنها یک یا چند کشور امکان‌پذیر نیست. اینگونه چالش‌ها راه حال جهانی و جمعی می‌طلبد. شیوع ویروس کرونا هم امروز یک چالش جهانی است که مقابله با آن راه‌حل جهانی را می‌طلبد.»
ظریف با اشاره به مسئله تروریسم و حادثه ۱۱ سپتامبر نیویورک اشاره کرد و گفت: «تروریسم هم یک چالش جهانی است. ایجاد امنیت نیازمند عزم و اقدام جهانی است. کسی به تنهایی نمی‌تواند در جهان امنیت ایجاد کند. امنیت هر کشور، امنیت دیگران است و به همین جهت، ایجاد امنیت در جهان، تلاش جمعی همه کشورها را می‌طلبد.»
ظریف در ادامه به رویکرد آمریکا در قبال خروج از توافق‌نامه‌های بین‌الملل اشاره کرد و گفت که این رویکرد دقیقا همانند افکار خشک و سختگیرانه‌ای است که نمی‌تواند خود را با حقایق جهان امروز مطابق دهند. وی همچنین به موارد مهم دیگر از دوران گذار در جهان امروز اشاره کرد که یکی از آنها ماهیت ائتلاف‌های جهانی طی مقاطع مختلف بوده که در سالهای دور ابتدا در بلوک شرق بود اما فقط به بلوک شرق محدود نشد. وزیر خارجه جمهوری اسلامی همچنین به موقتی بودن ماهیت برخی ائتلاف‌ها در عرصه جهانی اشاره کرد.
ظریف همچنین عنوان کرد که مورد خیلی مهم دیکر در عرصه بین‌الملل طی دوران گذار این است که چه اتفاقاتی در حال رخ دادن برای جهانی‌سازی است. وی گفت که شاهد تغییر ماهیت جهانی سازی هستیم که لازم است مورد توجه قرار بگیرد. ظریف گفت: «نمی‌توان همزمان در افغانستان شاهد فاجعه و ناآرامی بود و انتظار امنیت کامل در آمریکا داشت.»
وی افزود: «نمی‌توان در یک جامعه امنیت ایجاد کرد وقتی که جاهای دیگر شاهد ناامنی است زیرا امنیت یک پدیده جهانی است. باید این واقعیت را بپذیریم. اگر بپذیریم که امنیت یک مقوله جهانی است، پس دیگر چه نیازی به بازدارندگی در جهان وجود خواهد داشت. این‌ها حقایق و واقعیت‌های مربوط به مفهوم جهانی امنیت است. اما سیاستمداران همواره در مخالفت با این مفهوم بوده‌اند زیرا همیشه سر این چانه می‌زنند که آنها چه سهمی برای ایجاد امنیت دارند و دیگران چه سهمی باید در این زمینه ایفا کنند. اما این مسئله نباید باعث شود که ما این حقیقت نادیده بگیریم که "امنیت یک جامعه نمی‌تواند به قیمت ایجاد ناامنی برای دیگر جوامع ایجاد شود. البته در این میان بازی‌های بزرگ اقتصادی برای تولیدکنندگان سلاح در جهان وجود دارد که مانع از دسترسی به امنیت حقیقی در کشورها می‌شود.»
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در بخشی دیگر از سخنانش، سیال بودن را یکی از مشخصه‌های دوره گذار عنوان کرد و گفت: «در دوره‌های قبل یکسری قوانینی حاکم بود که می‌شد آینده را پیش‌بینی و بر اساس آن اقدام کرد.»
به گفته ظریف، در دوره گذار سخت می‌توان پیامدها را پیش‌بینی کرد «چون همه در وضعیت «تبدیل شدن» قرار دارند و تلاش می‌کنند به شیوه انقلابی عمل کنند و تصویر آینده را بر اساس منافع خود تغییر دهد.» ظریف عنوان کرد که برخی از بازیگران مانند ایالات متحده تلاش کردند با قواعد پیشین و اعمال برتری نظامی خود در دوره گذار کنترل اوضاع را به‌دست بگیرند اما رفتار آنها منجر به فاجعه شد.»
وی با بیان اینکه آمریکا به روش یک انقلاب عمل کرد، عنوان کرد که پس از جنگ خلیج فارس، جهان هر سال درگیر جنگ بود و آمریکا از این طریق تلاش کرد برتری خود را در نظم جهان تحمیل کند. ظریف با اشاره به تلاش سایر بازیگران برای رفتار به روش انقلاب نتیجه گرفت که به همین خاطر وضعیت در این برهه دائما در حال تغییر است. وی عنوان کرد که با این وضع دیگر نمی‌توان براساس فرضیات عمل کرد و دائما باید نگاه خود را مورد ارزیابی قرار دهیم. وی تصریح کرد که فرضیات منجر به فاجعه می‌شوند و دائما باید مذاکره کرد. به گفته وی در این شرایط آنهایی که از افکار جامد برخوردار هستند بسیار خطرناک هستند.
وزیر امور خارجه گفت: «در آمریکا و برخی مناطق بلوک غرب افراط گرایی از ملی‌گرایی پیشی گرفته است. آقای ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد حاضر می‌شود و می‌گوید هرکس باید به دنبال تامین منافع ملی خود باشد.»
به گفته ظریف طبیعی است که تمام کشورها منافع ملی خود را دنبال می‌کنند اما اینکه کسی در سالن یک نهاد جهانی حاضر شود و اعلام کند بی‌خیال منافع دیگران، هرکس وظیفه دارد منافع خودش را دنبال کند، پیامد و واکنشی به واکنش جهانی شدن است. وی شاخص‌های عملی جهانی شدن را مورد اشاره قرار داد و عنوان کرد که در این زمینه انحصار اطلاعات معنایی ندارد و نیازی نیست امپراطور رسانه باشید تا اطلاعات را نشر دهید. ظریف افزود: «این بدین معنا نیست که امپراطورهای رسانه از بین رفته‌اند. آنها سرجایشان هستند اما نیازی به آنها وجود ندارد. در گذشته صدای شما بدون برخورداری از امپراطور رسانه شنیده نمی‌شد اما امروزه می‌توان با یک دوربین می‌توان پیام را به سراسر جهان منعکس کرد.»
وی عنوان کرد که امروز هر انسان می‌تواند یک بازیگر جهانی باشد و این مساله یکی از اهرم‌های مهم جهانی شدن است. وزیر خارجه سپس عنوان کرد که جهان دچار چالش‌هایی است که توسط یک کشور یا ائتلاف قابل بر طرف شدن نیست و باید به صورت جهانی مورد توجه قرار گیرد. توجه نکردن به این مساله باعث درک غلط و اشتباه محاسباتی در ۳۰ سال گذشته شده است.
ارسال دیدگاه