سیدجلال‌الدین دری: «نرگس مست» تجربه‌ای‌ست که الگو نداشته ‌است

«سیدجلال‌الدین دری» در ابتدای این نشست در پاسخ به «مسعود بهارلو» درباره دغدغه‌هایش در زمینه تاریخ موسیقی ایران، گفت: قبل از ورود به سینما، موسیقی را آموخته‌ام و دغدغه‌ام بوده است. همچنین پیش از این فیلم، چندین اجرای نمایش داشتم که مرتبط با موسیقی بودند و «نرگس مست» اولین فیلمی است که من درباره موسیقی در ایران ساخته‌ام. البته باید به این نکته توجه کرد که مقوله‌ای که این فیلم به آن ورود کرده، صرفا موسیقی نیست چرا که یک بُعد از شخصیت عارف قزوینی، موسیقی بوده است.
«عبدالله اسفندیاری» از تهیه‌کنندگان، مدیران فرهنگی و فیلمنامه‌نویسان باسابقه سینمای ایران، در خصوص حضورش در جایگاه تهیه کننده در «نرگس مست» عنوان کرد: سیدجلال‌الدین دری را از قبل می‌شناختم، کارهای نمایشی و تلویزیونی او را دیده بودم اما زمانی که فیلمنامه «نرگس مست» را به من ارائه داد، به او گفتم بگذار این کار دومت باشد.
او با اشاره به ویژگی‌های «نرگس مست» ادامه داد: من علاوه بر دغدغه موسیقی، همیشه دغدغه محتوای موسیقی نیز داشته‌ام. جنبه‌های اجتماعی، سیاسی و حتی معنوی و عرفانی این فیلم برایم لذت‌بخش بود.
اسفندیاری گفت: برای این فیلم هیچ حمایتی نمی‌توانستیم بگیریم و به‌جز بنیاد سینمایی فارابی، نسبت به ساخته شدن فیلم، خیلی سرد برخورد می‌کردند. متأسفانه بعد از تولید و آماده شدن فیلم، در اکران هم به بن بست کرونا برخوردیم تا راهکار اکران‌آنلاین به میان آمد که بازخوردهای خوبی گرفتیم. البته خیلی از شبکه‌های خارج از ایران فیلم را پخش کردند که حکم سرقت را دارد.
در این نشست «نازنین مفخم» درباره حضورش به عنوان تدوین‌گر «نرگس مست» و همکاری با سیدجلال‌الدین دری به عنوان یک کارگردان جوان گفت: حضور در فیلمی برایم مهم است که کارگردانش سلامت باشد و دروغگو نباشد. شاید این موضوع باعث کم‌کاری من شده است و شاید اندازه من همین مقدار است...
او در مورد گزیده‌کار بودن خود گفت: من مثل خیلی از همکاران خود، نمی‌توانم یازده فیلم در سال، تدوین کنم... نهایت، یک یا دو فیلم...
مفخم افزود: «نرگس مست» جدا از برخورداری از دغدغه موسیقی، محمل موسیقی است و این برایم جذاب بود زیرا فیلم وارد لایه‌های دیگری از موسیقی شده است.
«رضا شیخی» مدیر فیلمبرداری باتجربه سینمای ایران هم در پاسخ به مسعود بهارلو درباره انگیزه‌هایش از همکاری با فیلمسازان جوان گفت: ما نسلی هستیم که باید جایمان را به جوانان بدهیم. افتخار من این است در دهه شصت در سینما کار کرده‌ام و در حال حاضر افتخارم در مقابل کارهای نکرده‌ام، بیشتر از کارهای کرده‌ام است. من افتخار می‌کنم در «نرگس مست» حضور داشته‌ام.
«احسان طهماسبی» منتقد در این جلسه عنوان کرد: ما برای روایت سرگذشت موسیقی در سینما، چند رویکرد متفاوت داریم که متاسفانه باید گفت کار خاصی در این زمینه انجام نشده است و البته این موضوع نیاز به عبور از یکسری خطر قرمز دارد و حمایت‌های زیادی می‌خواهد که متاسفانه فیلمسازان ما از این حمایت‌ها برخوردار نیستند و از سویی دانش زیادی در این خصوص وجود ندارد پس زیاد به این مقوله پرداخته نمی‌شود.
او ادامه داد: «نرگس مست» ادای دین به یک اتفاق تاریخی مهم است و می‌توان گفت فیلم تاثیری که باید را گذاشته است. البته که در دو ساعت فیلم سینمایی نمی‌توان حرف را کامل زد اما این فیلم در قیاس با گذشته و حال یک اتفاقی را شکل داده و سرگذشت موسیقی ایرانی را به نمایش می‌گذارد. «نرگس مست» البته صرفا درباره اتفاقات موسیقی نیست بلکه خیلی هوشمندانه به مسائل اجتماعی سیاسی پرداخته است. البته این فیلم هم در حوزه بازیگری و هم در حفظ ریتم، کمی ضعف دارد که اگر نبود، این فیلم به یک نمونه مثال‌زدنی تبدیل می‌شد.
این منتقد گفت: «نرگس مست» یک پیام فرهنگی دارد که مخاطب را متحول می‌کند. البته «مخاطب خاص» خودش را، زیرا شاید خیلی‌ها شخصیت‌های به تصویر کشیده شده در این اثر را نشناسند...
نازنین مفخم در این زمینه گفت: مهم نیست که مخاطب شناخت قبلی داشته باشد یا نه، مهم این است که فضایی برای مقایسه و تصور در خصوص طرح عشق با پدیده موسیقی داشته باشد. «شام آخر» آخرین فیلم با طرح عشق بود تا رسیدیم به «نرگس مست» که عشق در آن کاملا با ظرافت قابل مشاهده است.
او با اشاره به این که این فیلم از لحاظ روایت بسیار قوی است و به لایه‌های خوبی پرداخته است، اظهار داشت: فیلم باید صرف‌نظر از نام سازنده‌اش مخاطب را همراه خود ببرد. هر فیلم یک پیام دارد (حال چه مبتذل چه غیر از آن) و فیلم باید بتواند مخاطب را جذب کند. از نگاه من این فیلم، این توان را دارد که بیننده را جذب کند و با خود همراه کند، گرچه که در شرایط خوبی اکران نشده است.
مفخم در ادامه افزود: به جرات می‌توانم بگویم که این فیلم به لحاظ رفت و برگشت‌های روایی؛ فیلم قدرتمندی است... شاید بتوانم بگویم که مرحوم حاتمی هم؛ نتوانسته به لحاظ تکنیکی، چنین فیلمی بسازد. در مورد تدوین این پروژه، بایستی بگویم که چیزی به آن نیفزوده‌ام؛ کمااینکه در فیلم‌های دیگری که کار کرده‌ام نیز، چیزی در میز تدوین، به فیلم اضافه نکرده‌ام... به نظرم تدوین‌گر، کارش کامل کردن یا افزایش چیزی به فیلم نیست؛ بلکه کار او، مکاشفه و کشف ایده‌های مستتر کارگردان در دل راش‌هاست...
اسفندیاری نیز در ادامه این نشست گفت: با توجه به محدودیت‌های سنتی و اجتماعی، موسیقی مردمی و ماندگار ما در حقیقت از ادبیات ما مایه گرفته است و ادبیات این سرزمین اهمیت دارد. ما هنوز مدیون سعدی هستیم زیرا بدون او ما نمی‌توانستیم به این راحتی صحبت کنیم. شعرهای قدیمی، مفاهیم ناب و بی‌نظیری دارد که باید آنها را دانست. به هر روی برای ساخته شدن این فیلم برای شکل‌گیری فیلمنامه زمان زیادی گذاشتیم، آن هم در شرایطی که سختی‌هایی که در فیلم در حوزه‌ موسیقی به تصویر کشیده می‌شود، کماکان به شکلی وجود دارد و ما کماکان بر سر نمایش ساز در تصویر مسأله داریم...
سیدجلال‌الدین دری در این نشست گفت: فیلم «نرگس مست» تجربه‌ای‌ست که الگو نداشته ‌است. فیلمنامه این فیلم روایت‌گر چند قصه است که معادلش در زمان حال را نیز به تصویر می‌کشد. ماحصل زمان فیلم من برای بیان قصه ٧۵ دقیقه است که بیننده می‌تواند در این زمان کل داستان را با داشتن یا نداشتن پیش‌زمینه ذهنی ببیند. ما به موضوعی پرداخته‌ایم که نزدیک هفت دقیقه‌اش را سازمان سینمایی حذف کرد و می‌خواست با یک نگاه تلویزیونی قسمت سازها را هم حذف کند و ما با یک تمهید بصری رنگ فیلم را موقع نشان دادن ساز تغییر دادیم... در واقع نسخه اولیه فیلم ١١٨ دقیقه بود که به نظرم زمان اصلی و مطلوب فیلم بود که ممیزی ما را به این تایم رساند! البته این را هم باید بگویم که خیلی‌ها هم فیلم را دوست داشتند اما شرایط پخش فیلم با این زمان بالا را نداشتند و به زمان فیلم ایراد می‌گرفتند و از ما ‌خواستند تا زمان فیلم را برای اکران کم کنیم.
طهماسبی درباره ارتباط مخاطب با فیلم گفت: معتقدم «نرگس مست» به واسطه اینکه در شرایط خاص ساخته شده، حرفی را می‌زند که باید ابتدا آن را پذیرفت. باید نگاه مخاطب با فیلم همراه شود و نگاهش را به موضوع باز بکند تا یک عایدی فرهنگی داشته باشد.
رضا شیخی هم در پایان جلسه ضمن آرزوی رشد فیلم‌سازهای دغدغه‌مندی چون دری، گفت: این نسل بادغدغه باید در سینمای ایران، اعتلا پیدا کنند و بتوانند فیلم‌های بیش‌تر و موفق‌تری درباره فرهنگ و هنر و تاریخ این مملکت، بسازند.