محمدی: ناشران آموزشی در تعامل با سازمان پژوهش محتوای مناسب تولید می‌کنند
تهران (پانا) - جلسه تبادل نظر درباره محصولات آموزشی در محل سالن اجتماعات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد.
به گزارش واحد خبر و رسانه دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، باتوجه به اهمیت و نقش ناشران آموزشی در تولید محتوای مناسب و مورد نیاز جامعه آموزش و پرورش، جلسه تبادل نظر در محل سالن اجتماعات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد. در این جلسه ابتدا محمدابراهیم محمدی، سرپرست دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، ضمن گفتن خیرمقدم به حاضران، نقش و اهمیت حضور ناشران آموزشی در تکمیل تولید محتوای مورد نیاز دانش‌آموزان و معلمان، به ویژه در وضعیت حاصل از شیوع کرونا را یکی از عوامل قابل تأمل در همکاری بیشتر ناشران بخش خصوصی نسبت به تولید محتوا دانست.
سرپرست دفتر انتشارات و فناوری آموزشی گفت: «اهتمام سازمان به مشارکت بخش خصوصی در تهیه منابع و جدیت ریاست محترم سازمان باعث دلگرمی و اتفاقات پربرکت در مشارکت خواهد بود.»
محمدی همچنین به قانون ۸۲۸ مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش اشاره کرد و افزود: «این مصوبه تکلیف ما را خیلی شفاف و بین روشن کرده است. ظرفیت همکاری غیردولتی فرصت قابل تأمل و قابل دفاعی است. تفاهم‌نامه‌ای آماده شده و به نگاشت سوم رسیده است که می‌تواند فصل‌الخطاب و کامل‌کننده باشد و فایده‌هایی دارد که می‌تواند کام دانش‌آموز و معلم را شیرین کند.
وی در اشاره به وضعیت آموزش در شرایط بیماری کرونا گفت: «ما در شرایط وضعیت زرد و قرمز کرونا باید به آموزش مجازی اهتمام جدی داشته باشیم. اعلام آمادگی ناشران برای همکاری می‌تواند بسیار مؤثر و مفید باشد.»
در ادامه نشست، حسن ملکی، معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ، با اشاره به آیات قرآن کریم و تأکید به قسم یادکردن خداوند در امور مهم تأکیدی، به آیه شریفه «ن وَالْقَلَمِ وَمَا یسْطُرُونَ» اشاره کرد: خداوند به قلم و اهمیت آن قسم یاد می‌کند. وی گفت: «هر دانشمندی علم خود را به قلم می‌آورد. قسم به قلم؛ همین قلمی که منشأ تولید است؛ قسم به قلم و آنچه می‌نگارد. از تراکم نگارش‌ها تمدن بشری ایجاد شده‌است. تصور کنید نه قلمی بود و نه نوشته‌ای. آن وقت آیا از تمدن بشری خبری بود؟»
ملکی ضمن تبیین نحوه همکاری مشترک با ناشران آموزشی، به تولید و توزیع‌کننده‌بودن سازمان و ناشران آموزشی اشاره کرد. وی در یک سو سازمان را ناشری دولتی معرفی کرد که منابع رسمی را تولید می‌کند و در سوی دیگر ناشران آموزشی را بازآفرین و تولیدکننده منابع تولیدی سازمان دانست. ملکی عنوان کرد: «نقش شما ناشران در بخش خصوصی با ما اشتراک جدی دارد. درست است که آموزش و پرورش نقش دولتی دارد، ولی ناشرانِ دیگر خصوصی محسوب می‌شوند، ولی کار شما با ما اشتراک دارد. در این کار مشترک با خواندن سروکار داریم. ابزار تولید دانش هم در اختیار ناشر است. شما با تولید کتاب دانش بشری را نشر می‌دهید. اهمیت این کار برای هر دو طرف مهم است. به عبارتی ما با هم شریک هستیم. در این عرصه، اگر کسی درست عمل نکند، اولین کسی که باید پاسخ‌گو باشد، وجدان‌های بیدار بشری است. در این حالت ما مسئولیت تولید محتوای صحیح را خواهیم داشت. اگر سازمان پژوهش و ناشران آموزشی مواظب نباشند، قلم ممکن است منشأ خیلی از مسائل باشد.»
وی ادامه داد: «بین نشر سازمان پژوهش و ناشران خصوصی چه ویژگی بارزی باید باشد؟ نخست اینکه آنچه تولید می‌کنیم، باید بعد تربیتی داشته باشد و خواننده حداقل از یکی از آثار تربیت متأثر شود: تربیت عاطفی، تربیت روانی تربیت معنوی. اثر خالی از تربیت اثر مطلوبی نیست. دوم اینکه از بعد هنری زیبا باشد. برخی از کتاب‌ها بسیار زیبا تنظیم شده‌اند. امروز بیان غیرهنری نافذ نیست. امروز ذائقه کودکان و نوجوانان زیبا طلب شده‌است، پس پیام ما هم باید زیبا باشد. در قرآن کریم حقایق کثیر و متعددی وجود دارد که اگر کسی توفیق داشته باشد و متصل شود به دریای بیکران معنوی، می‌تواند این مهم را درک کند. خدای متعال با بندگان خود زیبا حرف می‌زند. سوره‌های مکی آهنگین هستند و با قافیه مطرح شده‌اند. به‌خاطر رواج شعر و شاعری در عصر پیامبر در منطقه عربستان، قرآن کریم هم زیبا بیان شده است. پس نشر ما هم باید زیبا تنظیم شود. علم نافع باید در داخل محتوا باشد؛ چه نشر دولتی و چه نشر خصوصی، هر دو برای مردم تولید می‌کنیم، پس علم نافع باید در تمام تولیدات ما دیده شود.»
ملکی اشاره کرد که نکته بعدی اینکه این ویژگی باید کاربردی باشد. انتزاعی نباشد و خیلی آسمانی هم نباشد. باید بتوانیم امور عرشی را فرشی بیان کنیم. مسائل انتزاعی در جای خود زیبا هستند، اما باید کلیدی به دست مردم داد تا با آن گره مشکلات زندگی خود را باز کنند. علم نافع مطالعه کتابی درباره زندگی مشترک و کمک به زوج جوان است. انتخاب درست همسر است. همه ما نیاز به علم نافع داریم. سلسله انتخاب‌هاست که زندگی ما را شکل می‌دهد. همه زندگی انتخاب است؛ کجا برویم؟ چه بخوریم؟ قابلیت انتخاب همان علم نافع است. نکته پنجم این است که تولیدات ما باید متناسب با نیاز مخاطب باشد. باید مخاطب را خوب بشناسیم. تولید باید متناسب با سطح عقلانی فرد باشد و تا آن جایی که مقدور است بومی سازی شود. هنر ما ترجمه نیست. هنر ما در نشر علم بومی است. هنر این است که بر اساس اقتضائات بومی تولید بومی کنیم.
رئیس سازمان پژوهش در ادامه صحبت‌های خود به شرایط کرونایی اشاره و بیان کرد: «در این موقعیت حساس کرونایی از شما باید کمک بگیریم. فلسفه وجودی جلسه امروز همین است. در شرایط فعلی، مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها در وضعیت قرمز اداره خواهند شد و حضور دانش‌آموزان در مدرسه‌ها خیلی کم خواهد بود. در این شرایط، دانش‌آموزان در منزل آموزش خواهند دید؛ آن هم به کمک برنامه شاد و شبکه ملی رشد. این فضا محتوای دیگری را می‌طلبد؛ هم در کتاب‌های درسی باید تغییراتی ایجاد شود که دفترهای تألیف مشغول این کار هستند و هم در کتاب‌های آموزشی. آنچه به این جلسه ارتباط پیدا می‌کند، چگونگی تولید کتاب‌ها و محتوای آموزشی است. هدف کلی آموزش است. امروز نیازمند محتوای آموزشی مکمل، غنی‌ساز و تقویت کننده‌ایم.»
وی در ادامه صحبت‌های خود الگوهای موفق تدریس در زمینه‌های گوناگون را معرفی کرد و گفت: «یک بسته درباره علوم ابتدایی با محتوای آموزشی تولید شده و هدف این است که این‌ها مکمل کتاب‌های درسی باشند. ما باید الگوهای موفق تدریس را معرفی کنیم؛ الگوهایی که معلمان و کارشناسان با هدف غنی‌سازی روش تدریس معلم تولید کرده‌اند. آنچه می‌خواهیم در شبکه ملی رشد ارائه کنیم، قسمت به قسمت محتواست، نه صورت کلی آن.»
ملکی درباره شبکه ملی رشد هم گفت: «این شبکه باید مهندسی شده باشد و هر کس خواست از مطالب غنی‌شده ما استفاده کند، باید به راحتی به آن دسترسی داشته باشد. شبکه رشد و شبکه شاد باید همدیگر را کامل کنند تا در نهایت برسیم به یک هدف. من در تصورم می‌خواهم بدانم کمک شما ناشران در زمینه‌های ذکر شده چه استلزاماتی دارد؟ نسبت بین ما و شما چگونه تعریف می‌شود؟ ناشر دولتی و ناشر غیردولتی دو بال پرواز هستند. این دو جدای از هم تعریف نمی‌شوند و هر دو مشغول کار نشرند.»
در ادامه این نشست، سیدحسن الحسینی، مشاور وزیر و مسئول برنامه شبکه آموزشی دانش‌آموز (شاد) ، نظرات خود را چنین بیان کرد: تعلیم و تربیت امروز را با توجه به شرایط پیش آمده باید به صورت مجازی اداره کنیم و تولیدات ما باید متناسب با شرایط آموزش مجازی باشد. امیدوارم این نشست ما را به این هدف نزدیک کند.
در ادامه این نشست، علی جهانگیری، عضو انجمن فرهنگی ناشران آموزشی ، با ارائه گزارشی مبسوط، نقش انجمن و تعامل با سازمان را بیان و به موارد مرتبط با سند تحول اشاره کرد. در ادامه نیز به نقش سازمان پژوهش و شأن حاکمیتی سازمان در نظام تعلیم و تربیت و چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ اشاره کرد و از تغییر پارادایم جایگاه بخش خصوصی به عنوان همکار تولید کننده منابع آموزشی سخن گفت. نکته آخرِ دبیر انجمن فرهنگی ناشران، بازبینی مجدد نحوه سامان‌دهی منابع آموزشی با مشارکت انجمن ناشران بود.
در ادامه این نشست وحید تمنا، رئیس هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران آموزشی ، به برقراری رابطه بین بخش خصوصی و سازمان اشاره و عنوان کرد: «ما آماده‌ایم در شرایط کنونی همکاری بیشتری داشته باشیم.»
وی در ادامه درباره کمک به دانش‌آموزان و کمک به پر کردن بخشی از جای خالی معلم گفت: «طبیعتاً ساعت حضور کم، نیازمند منابع مکتوب بیشتری است. ما در تأمین منابع مکتوب آماده همکاری هستیم. ما می‌توانیم به کمک انتشارات مدرسه منابع خود را با تخفیف مناسب‌تری به دست دانش‌آموزان برسانیم. در مواردی هم آمادگی داریم تعداد معینی کتاب به مناطقی که امکان خرید ندارند، اهدا کنیم.»
رئیس هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران آموزشی درباره فیلم‌های آموزشی هم گفت: «همکاران ما مبحث به مبحث اقدام به تولید کرده‌اند. ما بخشی از فیلم‌ها را رایگان در شبکه قرار می‌دهیم. حاضریم بخشی را هم در سایت انتشارات مدرسه با تخفیف مناسب به فروش برسانیم.
وی صحبت خود را چنین ادامه داد: «درخواست من این است که نقشه‌ای از نیازهای سازمان به ما ارائه شود. به این ترتیب مطالب مورد نیاز قطعاً دقیق‌تر تولید خواهند شد.»
در ادامه این نشست رضا ضیایی، تولید کننده فیلم آموزشی ، گفت: «به نظرم اتفاق فرخنده‌ای در حال رخ دادن است! این اتفاق از دو نظر قابل تامل است؛ اول اینکه نگاه ریاست سازمان پژوهش به بخش خصوصی اتفاق مبارکی است. نکته دوم حضور دکتر امانی در شورای عالی آموزش و پرورش و نگاه مثبتی که ایشان به این نوع فعالیت‌ها دارد، خوب است. ما از حدود سه دهه قبل تولیدات خوبی در ارتباط با سازمان پژوهش داشته‌ایم، ولی در پخش آن‌ها با مشکلاتی مواجه بودیم. درخواست من این است که موانع پخش محصولات رفع شوند. ما اعتبار نامه صادره از سازمان پژوهش و مجوز پخش در مدرسه‌ها را داریم، ولی به خاطر ناهماهنگی، در استان‌ها با مشکلاتی مواجهیم. نکته دیگر اینکه اعتبار نامه‌های سازمان پژوهش درجه‌بندی ندارند.»
وی همچنین بیان کرد: «کار ما ساخت فیلم آموزشی است و از سال ۱۳۸۹ وارد عرصه تولید فیلم‌های علوم دوره ابتدایی شده‌ایم. در سال ۹۸ موفق شدیم اپلیکیشن تولیدی خود را در کافه بازار قرار دهیم که ۵۰ هزار کاربر دارد. هر مدرسه با پرداخت ۵۰۰ هزار تومان می‌تواند اپلیکیشن ما را برای استفاده همه اعضای مدرسه تهیه کند.»
ضیایی در ادامه اعلام کرد: «ما آمادگی داریم ضمن در اختیار معلمان گذاشتن این محصولات، به مسئولان اطمینان دهیم که با خیال راحت اعتماد و از آن‌ها استفاده کنند. ما کتاب محور نیستیم، بلکه محور فعالیت ما بسته آموزشی است.»
در ادامه این نشست ی حیی دهقانی، مدیر مسئول انتشارات مبتکران آموزشی ، اظهار امیدواری کرد نتیجه این نشست‌ها آن باشد که این رشته از هم گسیخته را به هم وصل کنید تا به تعاملات خوبی برسیم. از زمان توجه سازمان به بخش خصوصی، کیفیت محصولات بسیار رشد کرده است. جشنواره کتاب‌های آموزشی رشد هم کمک مؤثری به افزایش کیفیت محصولات کرده است، اما برخی از برخوردها باعث دلسردی مجموعه ناشران خصوصی شده است.
ابوالفضل جوکار، مدیر مسئول انتشارات گاج ، ضمن تشکر از تشکیل این جلسه، عنوان کرد: «اگر سازمان پژوهش عنوان کند چه چیزی مورد نیاز است، ما علاقه‌مندیم در خدمت سازمان پژوهش باشیم. معتقدم سامانه شاد به صورت کثیری در دست دانش‌آموزان قرار دارد و ما می‌توانیم خدمات رایگان و غیررایگان خود را در این شبکه در اختیار شما قرار دهیم. با توجه به تولید نسخه الکترونیکی محصولات، ما می‌توانیم تولیدات خود را با قیمت یک هشتم کتاب فیزیکی ارائه دهیم. ما ۱۵۰۰۰ ساعت تولید کتاب آموزشی الکترونیکی در همه دوره‌های تحصیلی داریم و شرایط کنونی سبب شده است شتاب بیشتری در اپلیکیشن‌های خود ایجاد کنیم. ما به بیش از سه و نیم میلیون دانش‌آموز سرویس می‌دهیم. اپلیکیشن‌های ویدیویی ما هم تولید شده‌اند. آماده‌ایم خدماتمان را در بستر برخط یا به صورت فیزیکی ارائه دهیم. ما همه به آموزش و پرورش متعهد هستیم. نقاط قوت و ضعف آموزش را هم می‌شناسیم. ما در حوزه نشر خلأها را پر می‌کنیم، در خدمت آموزش و پرورش هستیم و برای درک بهتر دانش‌آموزان خدمات ارائه می‌دهیم. ناشران آموزشی در همه دنیا وجود دارند و برای تکمیل چرخه آموزش رسمی فعالیت
می‌کنند.»
امین آصفی، مدیر مسئول ناشران آموزشی، گفت: «همکاری با سازمان پژوهش توافق سال گذشته و دو طرفه بوده و ادامه خواهد داشت و انجمن ناشران فرهنگی نیز علاقه‌مند است خدمات فرهنگی رایگان داشته باشد. آماده‌ایم بخشی از خدمات خود را به عنوان تأمین محتوای شبکه رشد و شبکه شاد، به صورت رایگان ارائه دهیم.»
معصومه ابراهیمی از مؤسسه گوهر اندیشه مداد، تولیدکننده نرم افزار و تجهیزات آموزشی، گفت: «ما نرم‌افزار تولید کردیم و اعتبارنامه گرفتیم، اما در مناطق آموزش و پرورش محصولات ما را دوباره بررسی می‌کنند. در مدرسه‌ها هم ضمن سلیقه‌ای عمل کردن، ما را به چالش می‌کشند. درخواست من این است که سواد سند تحول را در مجموعه آموزش و پرورش بالا ببریم. در حال حاضر به اعتبار‌نامه‌های سازمان پژوهش اهمیت واقعی نمی‌دهند. این در حالی است که تولیدات مجموعه‌ها می‌تواند کامل‌کننده چرخه آموزش باشد.»
سیدحسن الحسینی، مشاور وزیر و مسئول برنامه شبکه آموزشی دانش‌آموز (شاد) نیز گفت: «دوستان ما نظرات خوبی ارائه دادند. ما هم سعی می‌کنیم خلأ حضور معلم و خلأ کتاب‌های آموزشی را برای آن دسته از دانش‌آموزانی که به وسایل هوشمند دسترسی ندارند، پر کنیم. حدود سه و نیم میلیون نفر از دانش‌آموزان ما به وسایل هوشمند دسترسی ندارند. از آنجایی که روحیه عدالت‌گستری آموزشی را باید رعایت کنیم، ما بسته‌هایی آموزشی پیش‌بینی کرده‌ایم تا این گروه هم محروم نشوند. برای این گروه استفاده از شبکه‌های تلویزیونی را پیش‌بینی کرده‌ایم. یک بخش مهم کار ما تولید محتوا در فضای مجازی است. ما برای بخش خصوصی تسهیلاتی فراهم کرده‌ایم و افزونه‌هایی هم برای شبکه شاد، برای ارائه محتواهای رایگان، در نظر گرفته‌ایم. برای آن قسمت از خدماتی هم که بحث مالی دارند، باید فرایند را به نحوی تعریف کنیم که منافع ذینفعان هم تأمین شود. تصمیم‌گیری درباره اولویت محتوا را هم خواهیم داشت، اما در بخش پیش‌دبستانی محتوای ما بسیار ضعیف است. باید سعی کنیم خدمات خوبی به پیش دبستانی‌ها ارائه کنیم و در این باره قدم‌های مؤثری برداشته شده است. هدف ما ابتدا تأمین سلامت دانش‌آموزان و سپس آموزش صحیح است.»
مدیر شبکه آموزش شاد گفت: «از ناشران آموزشی درخواست کمک داریم تا وظیفه آموزشی خود را به نحو صحیح و کامل به سرانجام برسانیم.»
بخش پایانی این نشست جمع بندی مباحث توسط رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بود. ملکی چنین جمع‌بندی کرد: «تشکر می‌کنم از ناشران عزیز که همگی دلسوز جامعه آموزشی هستند. چند محور جدی و قابل پیگیری را برای ادامه کار عرض می‌کنم. اول اینکه گله‌هایی به درستی مطرح شد که به آن‌ها توجه خواهیم کرد. مصوبات شورای سیاستگذاری مربوط به ماده ۸۲۸ را پیگیری می‌کنیم. قانون برای سازمان پژوهش فرصتی ایجاد کرده و از این فرصت به درستی استفاده نشده است. اجرای این قانون تأخیر ۹ ساله دارد. به خاطر این تأخیر، موارد غیرقانونی هم جرئت حرکت به خودشان داده‌اند. ما گروه‌هایی تشکیل داده‌ایم و پیگیر این موضوع هستیم.
نکته دوم اینکه باید استانداردهای خودمان را اعلام کنیم. این استانداردها در زمینه‌هایی آماده شده‌اند و این فعالیت توقف پذیر هم نیست. ماه‌های آینده استانداردهای مشخصی نیز تولید خواهیم کرد که به ناشران کمک می‌کنند.
نکته سوم اینکه تجربه‌های قبلی را کنار نمی‌گذاریم، تولیدات قبلی را سرمایه تلقی می‌کنیم و به توافق بین ناشران و سازمان احترام قائلیم. توافق‌نامه‌ای بین سازمان پژوهش و ناشران خصوصی خواهیم داشت تا در آنجا هندسه عملیاتی این مسائل تعریف شود.
نکته دیگر اینکه باید خودمان را زیر چتر اسناد بالادستی تعریف کنیم. از چتر فکری و فلسفی خارج نشویم و در این فعالیت مهم در کنار هم باشیم. یکپارچه بودن را تقویت کنیم. موضع ما تقویت یکپارچگی است. نظر ما نسبت به ناشران مثبت است. کارهای رها شده باید جمع شوند تا منابع غیر ضروری وارد مدرسه نشوند. ورودی منابع مدرسه‌ها باید از مسیر صحیح باشد. معتقدیم ناشران خصوصیِ شرافتمند و اصیل خوب کار می‌کنند، ولی جلوی موارد خطا باید گرفته شود.
نکته آخر اینکه ظرفیت متقابل سازمان و ناشران باید شناخته شود. ما به بانک اطلاعاتی جامعی از ناشران نیاز داریم تا شناسنامه ناشران و موضوع فعالیت آن‌ها را داشته باشیم که بتوانیم مناسبات را صحیح برقرار کنیم. برنامه ویژه مدرسه را پیگیر هستیم و نیازها را در آن اعلام می‌کنیم.»
ارسال دیدگاه