حمیدرضا قطبی: فارابی برای اکران فیلم‌هایی که خودش تولید کرده دنبال راهکار باشد

نشست تحلیل و بررسی فیلم سینمایی «قطار آن شب» که نمایش عمومی آن به دلیل شیوع کرونا متوقف شد و باردیگر به چرخه اکران بازگشته است، با حضور «حمیدرضا قطبی» کارگردان، «افشین هاشمی» بازیگر، «محمد رسولی» مدیر فیلمبرداری و «جابر قاسمعلی» کارشناس و منتقد با اجرای «مسعود بهارلو»، در ادامه سلسله‌ برنامه‌های «آف‌لاین» کافه هفت برگزار شد.

بنا بر این گزارش، حمیدرضا قطبی در این جلسه با اشاره به این که بعد از موفقیت «قطار آن شب» در جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان و کسب جایزه ویژه هیأت داوران و همچنین جایزه داوران کودک، انتظار شرایط بهتری برای اکران فیلم داشته است، عنوان کرد: «این فیلم برای مخاطب طیف سنی متوسطه اول (راهنمایی) ساخته شده و فیلم خانواده است، اما شرایط اکران آن عادلانه نبود. این فیلم برنده جایزه جشنواره بین‌المللی فیلم رشد (وابسته به آموزش و پرورش) شد اما من وقتی با کارشناسان آموزش و پرورش برای اکران فیلم صحبت کردم، به من گفتند «احتیاج نداریم!» گویی درباره دستگاه تصفیه آب صحبت می‌کنند!»
او با گلایه از برخورد سینماداران و تصمیمات پشت‌پرده اکران فیلم‌های سینمایی گفت: «در سفری که به آبادان داشتم، دیدم فیلم «قطار آن شب» که تازه به صف اکران پیوسته در هیچ سالنی اکران ندارد اما یک فیلم کودک و نوجوان دیگر (تورنا۲) که اکران آن ماه‌هاست به اتمام رسیده، روی پرده رفته است! به نظرم بنیاد سینمایی فارابی که برای سینمای کودک و نوجوان دغدغه و نقشه راه دارد، بهتر است حداقل برای فیلم‌هایی که خودش در تولید آن دخیل بوده، دنبال راهکارهایی باشد که چنین اتفاق‌هایی رخ ندهد. اگر فیلم درست ساخته شود همه را مجذوب خود می‌کند اما پروسه ساخت تا اکران فیلم را باید مهندسی کرد تا یک اثر بتواند مخاطب خود را پیدا کند.»
مجری نشست در این بخش ضمن وارد دانستن این انتقاد به طرح معضل رفتاری «هم‌سفره‌ها در سینمای ایران» پرداخت و گفت: «فیلمسازانی که سر سفره نباشند، باید با چنین مسائلی دست و پنجه نرم کنند.»
«افشین هاشمی» در بخشی از این نشست، عنوان کرد: «سینمای کودک باید مطابق با تکنولوژی و باورهای روز باشد تا کودک امروز که در معرض ابزار و آثار مدرن‌تری نسبت به گذشته است، بتواند با آن ارتباط برقرار کند. »
او ضمن تحلیل شرایط حاکم بر سینمای کودک و نوجوان و موفق نبودن ایده‌آل این آثار در اکران، گفت: «با نگاه محتاط نمی‌توان فیلم جذاب برای بازار ساخت و من معتقدم باید این نگاه تغییر کند تا سینمای کودک شکست نخورد.»
«جابر قاسمعلی» کارشناس سینما، فیلمنامه‌نویس و منتقد که به صورت آنلاین در جلسه حضور داشت، در خصوص آثار اقتباسی که به نوعی آشتی سینما و ادبیات محسوب می‌شود، گفت: «حرکت به سمت اقتباس سینمایی، یک حرکت صنعتی است. مثلا فیلم «جامه‌دران» یک حرکت درست صنعتی است و در آن تبدیل یک داستان به فیلمنامه خیلی خوب است.»
او با اشاره به این که در سینمای دنیا بارها اقتباس‌های متعددی از یک اثر ادبی صورت گرفته است، گفت: «قطار آن شب» فیلمی است که قبلا توسط «حمیدرضا حافظی» در مدیوم تله‌فیلم اقتباس شده بود و حالا «حمیدرضا قطبی» اقتباس سینمایی آن را ساخته است. هر فیلم‌سازی با جهان‌بینی خودش وارد یک داستان می‌شود و این امر خیلی خوب است. قصه، یک قصه است اما نگاه‌ها به آن متفاوت است. این اتفاق خیلی خوب است که هم به رونق سینما کمک می‌کند و هم نوعی معرفی کتاب نیز محسوب می‌شود.»
قاسمعلی عنوان کرد: «با توجه به اقتباسی که صورت گرفته است، حمیدرضا قطبی با نگاهی که دارد فیلم‌هایش متفاوت است و این فیلم نیز چون طیف مخاطبان آن نوجوان است به خوبی کار شده است وحسی را که به مخاطب القا میکند یک اقدام خوب است.»
بهارلو در این نشست با اشاره به تمرکز حمیدرضا قطبی بر اقتباس ادبی در فیلم‌هایش از آن به عنوان یک شاخصه پیش‌برنده یاد کرد که حضور سینماگران در این مسیر می‌تواند به نفع سینمای ایران باشد. قطبی در این زمینه گفت: «من اصولا احساس می‌کنم نمی‌توانم فیلمنامه‌ای را که باب دلم خودم باشد، بنویسم. وقتی آنچه را در شروع لازم است، می‌توانم از کتاب‌ها پیدا کنم و وقتی نویسندگانی داریم که به خوبی مخاطب را درگیر می‌کنند، دغدغه من مخاطب با نویسنده یکی می‌شود و می‌توانم آن اثر را به تصویر بکشم و آن را زنده کنم. در کشورهای مختلف، کتاب‌ را فیلم می‌کنند تا نشر آن کتاب هم رونق بگیرد. از این دیدگاه، اقتباس در فیلمسازی یک تعامل بسیار خوب با ادبیات است.»
او با اشاره به این که در آینده هم اقتباس را ادامه خواهد داد، گفت: «اقتباس را دوست دارم و این را همه می‌دانند. حتی خیلی از دوستانم کتاب‌هایی را به من پیشنهاد می‌دهند و می‌گویند که آن‌ها را بسازم... من امیدوارم که با توجه به طرح جدیدی که سازمان سینمایی و بنیاد سینمایی فارابی در خصوص حمایت از آثار اقتباسی و حمایت از فیلمنامه نویسان ارائه داده، اقتباس جایگاه خوبی پیدا کند.»
در بخشی از این نشست بهارلو در خصوص مهجور بودن سینمای کودک از قطبی پرسید که او در پاسخ گفت: «فیلمسازی در سینمای کودک به من پیشنهاد شد. من بعداز «جامه‌دران» به دو فیلمنامه نزدیک به آن فیلم رسیده بودم اما شرایط ساخت‌شان فراهم نشد. در واقع تهیه‌کننده من (بهروز رشاد) پروانه ساخت «قطار آن شب» را که قبل‌تر درخواست داده بود، گرفت و قرار شد قبل از فیلم بعدی‌ام، آن را بسازم. من خیلی اتفاقی در مسیر سینمای کودک و نوجوان افتادم و البته که خودم نیز این مسیر را دوست داشتم و قبل از آن در فیلم‌های کوتاه و در تجربه‌های دستیاری‌ام آن را و نیز کار با بازیگران کودک و نوجوان را تجربه کرده بودم.»
در این نشست هاشمی در پاسخ به سوال مجری نشست درباره تأثیرگذاری بر کار کارگردان در هنگام بازی در یک فیلم، عنوان کرد: «وقتی برای بازی در یک فیلم دعوت شده‌ام، باید در اختیار کارگردان و متن باشم. ممکن است اگر کارگردان بخواهد آدم چیزی را ارائه بدهد اما اینگونه نیست که سرخود بخواهم حرفی بزنم همان طور که وقتی فیلمی را می‌سازم دوست دارم در جایگاه کارگردان راه خودم را بروم . وقتی فیلمی را بازی می‌کنم، معتقدم آنچه از من می‌خواهند را ارائه دهم و همیشه این مثال را زده‌ام که بازیگری، خطاطی است و نه شاعری و بازیگر مثل یک خطاط باید آنچه را شاعر به او می‌گوید، با خط خودش بنویسد.»
او درباره احتمال کنار گذاشتن بازیگری در پی حضور جدی‌تر در عرصه کارگردانی گفت: «بازیگری چیزی نیست که نه در صحنه و نه بر پرده، بتوان آن را کنار گذاشت. کارگردانی و بازیگری هر کدام یک لذت جداگانه دارند. وقتی فیلمی می‌سازم سعی می‌کنم قصه‌ای را بگویم که دوستش دارم.»
«محمد رسولی» مدیر فیلمبرداری «قطار آن شب» نیز در این نشست گفت: «همیشه دوست دارم حضورم در یک فیلم، به نفع کلیت فیلم باشد و هر آنچه کمک کند تا روند یک فیلم به سمت دستیابی به کیفیت مطلوب حرکت کند را انجام می‌دهم ولو این که کار خودم به عنوان فیلمبردار به چشم نیاید. »
او ادامه داد: «"قطار آن شب" برای من تجربه جالبی بود. ساده به نظر می‌آمد اما کار سختی بود. برای من فیلمی شریف و قابل احترام بود زیرا معتقدم سینمای کودک مهجور و غریب‌تر از بخش عمده سینمای ما است. ما یک تیم کارگردانی و فنی قوی داشتیم اما بودجه‌ای که در اختیار داشتیم، دست‌مان را خیلی باز نمی‌گذاشت که بتوانیم آن تخیلی که باید و شاید را برای مخاطب کودک رقم بزنیم. در نهایت اما تلاش کردیم کار خوبی ارائه دهیم.»