ایران متناسب با هر تصمیمی در شورای حکام واکنش مناسب دارد

جلسه کشورهای عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از روز ۲۶ خرداد امسال به صورت مجازی آغاز شده است. (آمریکا اردیبهشت‌ماه ۹۷ از توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ خارج شد؛ اقدامی که با محکومیت دیگر امضاکنندگان این توافق و جامعه جهانی رو به رو شد. جمهوری اسلامی ایران نیز پس از یک سال صبر راهبردی از اردیبهشت‌ماه ۹۸ و در پی انجام نشدن تعهدات دیگر امضاکنندگان این توافق، اقدام به کاهش برخی تعهدات خود از جمله سطح غنی‌سازی طبق توافق برجام کرد.) ایران موضوع اصلی این نشست بوده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این نشست در گزارشی که در اختیار کشورهای عضو شورای حکام قرار داده، اعلام کرده که ذخیره اورانیوم غنی شده ایران تقریبا به هشت برابر حد مجاز در برجام رسیده است. (ایران براساس توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با گروه ۱+۵، اجازه ذخیره ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده را دارد. از سوی دیگر در برجام پیش‌بینی شده بود که ایران اجازه غنی‌سازی اورانیوم با غلظت بیش از ۳.۶۷ درصد را ندارد. در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده، ایران اکنون به غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۴.۵ درصد ادامه می‌دهد.)

از روز اول این جلسه، کاظم غریب آبادی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین از تداوم کارشکنی‌های آمریکا و متحدانش علیه ایران در نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی خبر داده بود. آمریکایی‌ها به دنبال تصویب قطعنامه‌ای در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند که حاوی «محکومیت عدم همکاری ایران با پادمان‌های آژانس باشد. این در حالی است که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آذرماه سال ۹۴ با تصویب قطعنامه پیشنهادی گروه ۱+۵، پرونده ادعایی ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران موسوم به «پی.ام.دی» را درباره مسائل گذشته پرونده هسته‌ای تهران بست تا روند اجرای برجام آغاز شود.

در نشست فعلی شورای حکام اما سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان که از امضاکنندگان برجام هستند پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای ارائه به شورای حکام آژانس آماده کردند‌ و در آن خواهان «همکاری کامل» ایران با آژانس شدند. ایران هم به شدت از این اقدام اروپایی‌ها انتقاد و تصریح کرده، درخواست آژانس براساس ادعاهای رژیم صهیونیستی و فشارهای آمریکا مطرح شده است که با وجود خروج از برجام، به دنبال آن است که تحریم‌های تسلیحاتی جمهوری اسلامی بعد از سر آمدن مهلت آن در توافق هسته‌ای را تمدید کند. در تازه‌ترین خبر اما به دنبال مخالفت چین و روسیه با این قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی علیه ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار نشست حضوری شورای حکام شده و تاکید کرده قطعنامه‌ها باید با اجماع یعنی بدون هیچ مخالفتی به تصویب برسد.

امیرعلی ابوالفتح در گفت‌وگو با پانا در این باره گفت: «کسانی که نسبت به توانمندی هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده‌اند در طیف حامیان آمریکا قرار دارند، کشورهایی مانند عربستان، امارات و اسرائیل که به اعتقاد این کشورها، ایران برنامه هسته‌ای خود را حفظ کرده و در مسیر دسترسی به سلاح اتمی قرار گرفته است و تعهدات برجام را رعایت نمی‌کند و به همین خاطر به آمریکا فشار وارد می‌کنند حتی به کشورهای اروپایی عضو برجام و از آن‌ها می‌خواهند تا به ایران برای تغییر مسائل هسته‌ای، فشار وارد کنند.»

این کارشناس بین‌الملل و تحلیلگر ارشد مسائل آمریکا به تلاش آمریکا و هم‌پیمانانش برای تصویب قطعنامه‌ای علیه ایران اشاره کرد و گفت: «اگر این قطعنامه صادر شود، باید دید که مفاد آن چه خواهد بود. اگر آژانس بخواهد موضوع را به شورای امنیت ارجاع دهد مانند اتفاقی که چند سال پیش و قبل از برجام رخ داد، پرونده ایران به شورای امنیت می‌رود و در آنجا باید بررسی انجام شود که آیا اقدامات ایران مخل امنیت جهانی است یا خیر؛ در آن صورت امید دارند قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت به تصویب برسد؛ اما در صحبت‌هایی که چند روز گذشته آقای لاوروف، وزیر خارجه روسیه با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان داشتند، تاکید کردند که روسیه با چنین اقدامی قویا مخالفت خواهد کرد. به نظر می‌رسد این تلاش برای تصویب قطعنامه علیه ایران در حوزه هسته‌ای و محکوم کردن کشورمان و نیز مباحث مربوط به تحریم تسلیحاتی، از طرف روسیه وتو شود و قطعنامه هم به تصویب نرسد.»

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه ایران متناسب با اقداماتی که طرف مقابل انجام می‌دهد، اقدام متقابل را انجام خواهد داد، اظهار کرد: «ایران تاکنون نیز همین راهبرد را پیش برده است. اکنون انتقاد مطرح شده نسبت به ایران این است که ایران یک سال است همکاری لازم را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ندارد، این یک سال همان یک سالی است که آمریکا تحریم‌های نفتی را اعمال کرد و هیچ اقدامی برای کاهش خسارت از سوی آمریکا صورت نگرفت، اما بازهم آژانس ادعا می‌کند که ایران اطلاعات لازم را به آژانس برای بازدید از مراکزی که مورد تقاضا بوده است، نداده است. در مقابل فشارهای آمریکا و بی‌عملی طرف‌های اروپایی، ایران هم همین وضعیت را پیش خواهد برد. اگر ایران محکوم شود و پرونده از سازمان انرژی اتمی به شورای امنیت برود و قطعنامه بخواهد تصویب شود، ایران برای هرکدام از تصمیمات طرف مقابل، برنامه خاص خود را دارد، از کنار گذاشتن پروتکل الحاقی که ایران به صورت داوطلبانه به اجرا گذاشته می‌تواند شروع شود تا قطع همکاری‌ها با سازمان بین‌المللی انرژی اتمی و خروج از ان‌پی‌تی و ... همه این‌ها می‌تواند سناریوها یا برنامه‌هایی باشد که پیش روی ایران است. همه این اقدامات بستگی دارد به این‌که طرف مقابل بخواهد تا چه اندازه کاری انجام دهد که ایران هم متقابلا اقداماتی در پیش خواهد گرفت و تلافی خواهد کرد.»

ابوالفتح تاکید کرد: «محتمل‌ترین اتفاق بین ایران و آمریکا باید در اکتبر اتفاق بیفتد یا در مهرماه شمسی که تا آن زمان تکلیف تحریم‌های تسلیحاتی ایران باید مشخص شود. آمریکایی‌ها تمام تلاش خود را به کار گرفته‌اند که این تحریم تمدید شود. اتفاقی که اکنون در آژانس در حال رخ دادن است و تلاش برای صدور قطعنامه علیه کشورمان، نتیجه موردنظر آمریکا است که تلاش می‌کنند طرف مقابل خود و ائتلاف مقابل خود را یعنی ایران، روسیه و چین را وادار کنند که تحریم‌ها تمدید شود و ادامه پیدا کند و به صورت نامحدود هم تمدید شود. به نظر می‌رسد اروپایی‌ها یک سیاست بینابینی را در پیش گرفته‌اند یعنی تحریم تمدید شود اما محدود باشد، روسیه و چین هم که با تحریم تسلیحاتی ایران مخالف هستند. به نظر می‌رسد صدور قطعنامه اتفاق نخواهد افتاد و شاید بخواهند به مکانیسم "ماشه" متوسل شوند، مکانیسمی که در برجام هست و در قطعنامه ۲۲۳۱ به آن تصریح شده است، این هم یک مشکل حقوقی بسیار بزرگ دارد و این که آمریکایی‌ها تا چه حد بخواهند این مسئله حقوقی را مورد توجه قرار بدهند نمی‌دانم اما در هر صورت تا اکتبر، اتفاق، مشخص خواهد شد.»

وی اضافه کرد: «ممکن است بعد از اینکه آمریکایی‌ها تحریم تسلیحاتی علیه ایران را به هر شکل ممکن به اجرا گذاشتند، آخرین همکاری‌های ایران در چارچوب برجام هم از بین برود. کما اینکه تاکنون ایران تمام همکاری‌های فنی را در قبال برجام کنار گذاشته و تنها بخشی از برجام که توسط ایران انجام می‌شود در موضوعات نظارتی است و همکاری‌هایی که با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته است. ممکن است این همکاری هم کنار گذاشته شود و ایران رسما از برجام خارج شود و هیچ تعهدی دیگر به هیچ بخشی از برجام نداشته باشد. این بستگی دارد به اینکه طرف مقابل یعنی آمریکایی‌ها تا چه حد بخواهند این فشار را افزایش دهند و به دنبال نابودی کامل برجام باشند.»

این تحلیلگر ارشد سیاست خارجی در پایان گفت: «اگر ایران بخواهد از برجام خارج شود باید فقط بحث‌های نظارتی را دنبال کند و چیز دیگری تغییر نخواهد کرد، چون ما اصلاً بخش‌های فنی را اجرا نمی‌کنیم و طرف مقابل هم از برجام خارج شده است. فقط اتفاقی که خواهد افتاد این است که اگر آمریکایی‌ها بتوانند تحریم‌های شورای امنیت را برگردانند، تحریم‌هایی جمعی خواهد بود که من این را دور از انتظار می‌بینم، آن هم با موضعی که روسیه و چین دارند.»

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم شب گذشته بعد از این نشست در توئیتی خطاب به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اشاره به دسترسی آژانس در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ و هشدار درباره تصویب این قطعنامه نوشت: «شورای حکام آژانس نباید اجازه دهد دشمنان برجام منافع عالی ایران را به خطر بیندازند. سه کشور اروپایی عضو برجام نباید بعد از عدم پایبندی به تعهداتشان، لوازم جانبی این کار را فراهم کنند. ما چیزی برای پنهان کردن نداریم، بیشترین بازرسی‌های آژانس در طی پنج سال اخیر در تاریخ آژانس در ایران صورت گرفته است. راه‌حل قابل قبول امکانپذیر است، ولی قطعنامه آن را خراب خواهد کرد.»