ناگفته های طرح معلم یار در مناطق روستایی محروم آذربایجان شرقی

تعطیلی اجباری مدارس بر اساس تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا به دلیل کنترل شیوع این ویروس، همه معلمان و دست اندرکاران دستگاه تعلیم و تربیت و خانواده ها را برای نحوه ادامه آموزش و حتی پرورش دانش آموزان به فکر فرو برد.

در ابتدای امر، تصور همه بر این بود که این تعطیلی ها موقتی است و دوباره فعالیت مدارس از سر گرفته خواهد شد، اما این ویروس منحوس اجازه این کار را نداد و در دفعات مختلف، مدارس از هفته اول اسفند تا پایان سال تحصیلی تعطیل اعلام شدند.

این مسئله، معلمان که عنصر کلیدی در آموزش و پرورش هستند را بر آن داشت تا با خلاقیت های متنوع وارد میدان شوند و آموزش دانش آموزان را از طرق مختلف از جمله رسانه ملی و تدریس در شبکه های اجتماعی پی گیری کنند تا نبض آموزش را پویا نگه دارند.

نبود زیرساخت های لازم برای اتصال به اینترنت و نداشتن گوشی هوشمند و حتی تلویزیون در مناطق محروم موضوعی بود که برای جبران عقب ماندگی تحصیلی دانش آموزان مناطق روستایی محروم و در راستای تحقق عدالت آموزشی مورد تاکید در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش باید فکری به آن می شد.

تبریز که همواره شهر اولین ها بوده است این بار نیز با ابتکار اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی، اولینی دیگر را شاهد بود؛ طرح معلم یار از روستای«سولجا» منطقه خواجه با حضور مدیر کل آموزش و پرورش استان از روز چهارشنبه ۲۱ اسفند ماه ۹۸ کلید خورد.

مدیر کل آموزش و پرورش استان در حاشیه اجرایی شدن این طرح در گفت گو با خبرنگاران اعلام کرد که ۳۰ درصد مدارس آذربایجان شرقی زیر ۱۵ دانش آموز و چند پایه هستند که ۱۳۰۰ همکار آموزشی در این طرح به طور رایگان مشارکت می‌کنند.

محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش نیز در گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم در اسفند ماه ۹۸ از این طرح جهادگرانه آموزش و پرورش استان قدردانی کرد.

استمرار فرآیند یادگیری در خانه در همه زمان ها، تعامل سازنده معلم و دانش آموز در فرآیند رسمی یادگیری در فضای مجازی ایمن و سلامت، انجام رسالت معلمی در برابر دانش آموز در هر شرایط، غنی سازی اوقات دانش آموز در خانه با رعایت برنامه تحصیلی هفتگی، استفاده از موقعیت ها و رسانه های متنوع یادگیری در فرایند یادگیری رسمی، ضرورت تغییرکلاس ها از معلم محوری به یادگیرنده محور، از دیرباز در آموزش و پرورش کشور و به تبع آن در استان به وضوح احساس می شد، این را مدیر کل آموزش و پرورش استان می گوید و ادامه می دهد: در اقدامی ابتکاری و مبتنی بر روحیه و تفکر جهادی و ایثارگرانه، طرح ارزشمند "معلمان فن یار جهادگر" با شروع تعطیلات ناشی از بحران شیوع کرونا در ۳۹ ناحیه و منطقه استان اجرا شد.

جلوگیری از ترک تحصیل دانش آموزان روستایی در ایام کرونا

جعفر پاشایی با بیان این که یکی از اهداف مهم اجرای این طرح ، ایجاد انگیزه تحصیل و افزایش پوشش تحصیلی در مناطق دور دست و محروم بود، می گوید: با توجه به تعطیلی طولانی مدت مدارس، بیم آن می رفت که در مناطق روستایی، اولیاء دانش آموز اجازه تحصیل به فرزندان را ندهند و با اجرای این طرح سعی شد که بین دانش آموزان و آموزش فاصله ایجاد نشود.

مشارکت ۱۸۳۲ نفر از فرهنگیان استان در طرح معلم یار

او که بارها خدمات مجاهدان آموزشی را هم ردیف خدمات مدافعان سلامت عنوان کرده است، می گوید: یک هزار و ۸۳۲ نفر از کارکنان ستادی، راهبران آموزشی، مدیران مدارس و سایر عوامل آموزشی اعم از آموزگار ودبیر و حتی معلمان حق التدریس در این طرح به صورت داوطلبانه مشارکت داشتند کهبا رعایت تمام پروتکل های بهداشتی به این مناطق اعزام می شدند و خدمات آموزشی لازم را ارایه کرده و اشکالات درسی را رفع می کردند و در دفعات بعدی نیز به صورت تلفنی پی گیر وضعیت آموزشی این دانش آموزان بودند.

پاشایی ادامه می دهد: معلم یاران در این ایام، صدها محتوی آموزشی قابل استفاده دانش آموزان روستاهای محروم با توجه به بودجه بندی کتب و در قالب درسنامه های خود آموز، جزوه آموزشی و فیلم آموزشی قابل پخش در دستگاه های سی دی خوان خانگی طراحی و در اختیار دانش آموزان قرار می دادند.

از تدریس تا خرید تلویزیون برای دانش آموزان روستایی

مدیر کل آموزش و پرورش استان می افزاید: معلم یاران در این ایام ابتکارات جالبی داشتند، برخی معلمان با مشاهده وضعیت خانوادگی دانش آموزان از نزدیک از ظرفیت اولیاء و سایر اعضای باسواد خانواده برای تکمیل و پیگیری فرآیند یاد دهی و یادگیری استفاده می کردند و برخی نیز با شناسایی خانواده های بی بضاعت با همکاری ادارات منطقه، مشکلات نبود تلویزیون و حتی گوشی همراه این دانش آموزان را با کمک خیرین حل می کردند.

نحوه ارزیابی و رصد فعالیت معلم یاران

پاشایی تصریح می کند: برای ارزیابی فرآیند انجام کار و رصد لحظه ای طرح و پاسخگویی به سوالات معلم یاران، گروه ارتباطی در یکی از پیام رسان ها توسط ادارات مناطق و نواحی ایجاد شده بود و تمامی معلمان فن یاران برای دریافت گزارشات، عملکرد، پاسخ به سوالات و تبادل افکار و تجارب، عضو گروه بودند.

او ادامه می دهد: همچنین فرم های اطلاعاتی در سایت nezarat.medu.ir برای همه مناطق و نواحی جهت جمع آوری اطلاعات و ارزیابی فرآیندی طرح و ارایه بازخورد در جهت رفع کاستی ها و نقایص بارگذاری شده بود و نیز ارزیابی فرآیندی توسط اداره ارزیابی عملکرد اداره کل در سه مرحله اجرا می شد و نتایج به مناطق به منظور رقابت بین ادارات در ارایه خدمات مطلوب در اجرای طرح اعلام می شد.

مدیر کل آموزش و پرورش استان اضافه می کند: ناظران استانی به منظور اخذ گزارشات لحظه ای با معلمان یاران تماس روزانه داشتند و حتی با دانش آموزان و اولیای آنها برای حصول اطمینان از اجرای دقیق طرح و ارتباط معلم یاران بافرزندان آنها نیز تماس می گرفتند.

طراحی و چاپ۱۵۰۰جلد دفتر ویژه ثبت گزارشات وقایع آموزشی

پاشایی بیان می کند: هزار و ۵۰۰ جلد دفتر ویژه ثبت گزارشات وقایع آموزشی طراحی و چاپ شد و به معلمان فن یار مناطق و نواحی جهت درج گزارشات روزانه تحویل داده شد تا پس از پایان طرح جمع آوری و به عنوان سند مورد ارزیابی و بررسی قرار بگیرند.

بهره مندی بیش از ۲۶ هزار دانش آموز روستایی استان از خدمات آموزشی

او می گوید: بیش از ۲۶ هزار دانش آموز روستایی دورافتاده و محروم استان در قالب این طرح از خدمات آموزشی در قالب طرح معلم یار بهره مند شدند.

برگزاری مسابقه بزرگ خاطره نویسی ویژه معلمان یاریگر آموزش

مدیر کل آموزش و پرورش استان از برگزاری مسابقه بزرگ خاطره نویسی ویژه معلمان یاریگر آموزش خبر داده و می گوید: در راستای جمع آوری خاطرات تلخ و شیرین معلمان یاریگر آموزش در طول تعطیلات کرونایی که با ایثارگری های خود به یاری دانش آموزان مناطق محروم شتافتند، این مسابقه برگزار شد که نتایج آن به زودی اعلام می شود و تمامی این خاطرات با ذکر نام معلمانان یاریگردر قالب کتاب چاپ می شود.

بهره مندی ۷۵ دانش آموز با نیاز ویژه مناطق روستایی محروم استان از خدمات آموزشی

رییس آموزش و پرورش استثنایی استان نیز در این رابطه می گوید: معلمان دانش آموزان با نیازهای ویژه نیز در ایام تعطیلی مدارس همچون سایر معلمان، آموزش ها را پی گیری می کردند و در مناطق روستایی محروم که امکان دسترسی به فضای مجازی نبود ۱۷ نفر از معلمان در قالب طرح معلم یار به صورت حضوری در منزل تک تک دانش آموزان حاضر می شدند و خدمات آموزشی لازم را ارایه می دادند و در سنامه های آموزشی را نیز توزیع می کردند.

مریم خوشبخت ادامه می دهد: در استان ۴ هزار و ۸۳ دانش آموز با نیاز ویژه در حال تحصیل هستند که از این تعداد ۷۵ نفر آنان که کم توان ذهنی و معلول جسمی و حرکتی هستند و در روستاهای محروم و دورافتاده زندگی می کنند و به همت این معلمان از آموزش های لازم بهره مند شدند.

تدریس تمام محتوای درسی تعریف شده

او می افزاید: یکی از معلمان که در روستای نظرلو صوفیان زندگی می کند حیاط خانه خود را به محل تدریس و آموزش این دانش آموزان اختصاص داده بود و تمام محتوای درسی تعریف شده برای سال تحصیلی را تدریس کرد.

در تاریخ آموزش و پرورش ایران، چنین تعطیلی طولانی مدتی نبوده است

استاد بازنشسته و عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان نیز می گوید: در تاریخ آموزش و پرورش ایران، چنین تعطیلی طولانی مدتی را نداشتیم و فقط در سال ۱۳۵۷، مدارس و دانشگاه ها از مهر تا بهمن ماه به دلیل تظاهرات علیه رژیم پهلوی تعطیل بودند.

علیرضا بهروزمند ادامه می دهد: البته در این مدت تعطیلی مدارس، هیچ تدریسی به طرق مختلف نبود و بعد از بازگشایی مدارس در سال ۵۸ پس از مدت کوتاهی بلافاصله امتحانات شروع شد.

او همچنین می فزاید: در دوران جنگ تحمیلی نیز به دلیل بمباران هوایی دشمن، تعطیلی های مدارس به صورت مقطعی بود و بعد از یک وقفه کوتاه دانش آموزان سر درس و مدرسه برمی گشتند.

احتمال ترک تحصیل دانش آموزان روستایی و افزایش امید به آینده با اجرای طرح معلم یار

مدرس دانشگاه و روان شناس تربیتی با بیان این وقتی برای کنترل این ویروس، مدارس تعطیل شد دانش آموزان شرایط سختی را تجربه کردند، می گوید: دانش آموزانی که به فضای مجازی دسترسی داشتند از آموزش ها عقبنماندند و در نتیجه اثرات منفی این ویروس در آنها کمتر از افرادی شد که از آموزش محروم شدند.

نرگس پورطالب ادامه می دهد: دانش آموزانی که به دلایلی امکان دسترسی به آموزش ها را نداشتند ممکن بود دچار خشم، بی انگیزگی و حتی افسردگی شوند و یا این که حتی تصمیم بگیرند ترک تحصیل کنند به ویژه در دوران راهنمایی امکان این موضوع به طور جد وجود داشت.

او می افزاید: معلم یاران با حضور در مناطق روستایی محروم استان البته بارعایت پروتکل ها، امیدواری و خوش بینی این دانش آموزان به آینده را افزایش دادند و به پیشرفت تحصیلی آنها کمک شایانی کردند و به شکل غیر مستقیم نیز به دانش آموزان نشان دادند که باید در شرایط مختلف، انعطاف پذیر بود و از کوچکترین فرصت ها استفاده کرد.

این مدرس دانشگاه می گوید: دانش آموزان روستایی محروم شاید احساس می کردند که بی عدالتی آموزشی پیش آمده ولی معلم یاران با این اقدام مثبت خود در مسیر آینده دانش آموزان تاثیر گذاشتند.

پور طالب همچنین بیان می کند: این ویروس در کنار تمام آثار منفی خود، انقلابی در سیستم آموزشی کشور چه در آموزش عالی و چه در آموزش و پرورش به وجود آورد و به سمت استفاده موثر از فضای مجازی و استفاده از تکنولوژی آموزشی پیش برد.

گزارش: لیلا موثق