محیط زیست با شیوع کرونا نفس کشید

زهرا صدراعظم نوری امروز در دویست و هجدهمین جلسه صحن علنی شورای شهر تهران همزمان با هفته جهانی محیط زیست،نطق پیش از دستوری قرائت کرد.

متن نطق به شرح زیر است:

هر ساله روز ۱۶ خرداد برابر با پنجم ژوئن، در سراسر جهان روز جهانی محیط زیست گرامی داشته می شود. به همین مناسبت هر سال در تمامی جهان این روز را به منظور یادآوری اهمیت مواردی همچون توانمند سازی مردم بر ای تبدیل شدن به فعالانی در زمینه توسعه پایدار و متوازن و همچنین نقش محوری و اساسی جوامع بشری در ارتقای رفتار و بینش آنان در رویارویی با محیط زیست اطرافشان، گرامی می دارند موضوع روز جهانی محیط زیست در سال ۲۰۲۰ تنوع زیستی و شعار امسال زمانی برای طبیعت Time For Nature انتخاب شده است.

اما سال جاری، پیام‌ها کاملا متفاوت است پیام‌ها غالبا مرتبط با موضوع بحران پیش آمده به واسطه شیوع کوید ـ ۱۹ یا ویروس کرونا در سراسر جهان خواهد بود. مهمترین این پیام ها،پیامی متفاوت است که همه کشورها از سوی طبیعت دریافت کردند. نیاز محیط زیست به یک تنفس و به توقف فعالیت های مضر بشری نسبت به محیط زیست خواهد بود.

بحران کرونا مانند همه بحرانها از قبیل جنگ، زلزله، سیل، آتش سوزی و بحرانهای دیگر، دارای ویژگی‌های یک بحران است و شاید بسیار گسترده تر. شاید اولین بحرانی است که بر همه جهان اثرگذار بوده و تاثیر این بحران بسیار آشکار و ابعاد بسیار گسترده و حتی بدون درمان شفاف است جهان تاکنون چنین بحرانی که همه کشورها را در یک تناوب زمانی بچالش بکشد تجربه نکرده بود.

حال باید دید که آیا نسل انسان تحت تاثیر این اتفاق تغییر خواهد کرد؟ اگر شرایط فعلی به مدت یکسال ادامه داشته باشد، چهره شهرها و انسانها و طبیعت چگونه خواهد بود؟ آیا کرونا فرهنگ مراودات و تعاملات اجتماعی و سبک زندگی و عادات انسانها را تغییر خواهد داد؟

بی شک جهان امروز تحت اثر فراگیری این ویروس، در حال تغییر است فارغ از تبعات تلخ و کشنده ی این اپیدمی، نیمه دیگر این اتفاق بسیار شنیدنی است.

ویروس کرونا، به ما یادآور میشود که سمت روشن تکنولوژی چقدر حیاتی است. شاید انسان پس از کرونا باید بیش از هر چیز وامدار تکنولوژی باشد. سیستم آموزش انسانی تغییر خواهد کرد. تمامی مدارس به ناچار به جدیدترین ابزار انتقال علم مجهز خواهند شد و تعاریف بسیاری از علوم آموزشی دچار تحویلی بزرگ خواهد شد. این اتفاق میتواند به صورت غیرمستقیم و بعضا مستقیم، از نابودی جنگل های بسیاری جهت چاپ کتب درسی و آموزی در سراسر سیاره محافظت کند.

ویروس کووید ۱۹ به طرز شگفت انگیزی میانگین مطالعه افراد سیاره را در یکسال افزایش خواهد داد. انسانهای زیادی برای زنده ماندن مجبور به یادگیری و خواندن خواهند شد. هنر و خلاقیت های فردی بشکل قابل توجهی رشد خواهد کرد. در مدت کوتاهی صنایع دستی و هنرهای مبتنی بر فرد، یک رنسانس تازه را تجریه خواهد کرد.

اما تاثیرات این ویروط درحوزه محیط زیست و طبیعت بسیار جالب خواهد بود. اخیرا" یک تیم تحقیقاتی محیط زیست که شامل بیش از ۵۰ دانشمند در زمینه محیط زیست و بیماریهای بیولوژیکی درمرکز مطالعات محیط زیست میشیگان فعالیت می نمایند متعقدند که «کرونا حیات بیولوژیک سیاره زمین را متحول خواهد کرد.»

دانشمند ارشد این تیم تحقیقاتی، از کرونا به عنوان «یک تنفس عمیق» این سیاره نام برد. جایی که شاید حیات سیاره آبی به این اتفاق نیاز شدیدی داشت.

مواردیکه این دانشمندان به آنها استناد می‌کنند شامل:

کاهش بیش از ۲۰۰ میلیون مترمکعب گازهای گلخانه ای و دی اکسید کربن

پایین آمدن دمای کره زمین در آینده نزدیک

حفظ بقای بیش از هفتصدگونه گیاهی و جانوری در صورت حفظ این وضعیت به مدت یکسال

آسمان های آبی تر

کاهش چند صد میلیون تن زباله بدلیل تغییر سبک زندگی

افزایش چشمگیر بهداشت عمومی

اختصاص بودجه های هنگفت جهانی و احیای سندیکاها و مجامع بهداشت در سراسر جهان برای حفظ انسان

بهره مندی عمومی تر کشورهای فقیر دنیا از بهداشت و آموزش

و در نهایت باورپذیرتربودن این دیدگاه که انسان مالک این سیاره نیست . تغییر این نگاه برای بقای نسل بشر حیاتی است.

یک مطالعه منتشر شده در ماه اردیبهشت سال ۲۰۲۰ نشان داد که میزان انتشار روزانه کربن جهانی در طی اقدامات قرنطینه در اوایل آوریل ۱۷% کاهش یافته و میتواند منجر به کاهش سالانه انتشار کربن تا ۷% شود، که این بزرگترین میزان کاهش در میزان انتشار کربن بعد از جنگ جهانی دوم است این کاهش ها عمدتا به کاهش استفاده از حمل و نقل و فعالیت های صنعتی نسبت داده می شود با این وجود، تغییرات اجتماعی ناشی از محدودیت هایش آمده و استفاده از فناوری، مانند ارتباط گسترده از راه دور و استفاده از فناوری کنفرانس مجازی، ممکن است تاثیر پایدارتری نسبت به کاهش کوتاه مدت استفاده از حمل و نقل داشته باشد.

آمار منتشر شده از شرکت بررسی اتمسفر کوپرنیکوس، طی ارایه گزارشی اعلام کردند که در بهمن ـ اسفند میزان انتشار ذرات ریز(PM۲.۵ ) نسبت به سه سال گذشته کاهش قابل توجهی داشته است. طبق گفته سازمان بهداشت جهانی PM۲.۵ یکی از مهمترین آلاینده های هوا و تاثیرگذار در سلامتی موجودات زنده محســوب می شود و در هنگام استنشاق، سیستم تنفسی را با مشکلات سلامتی جدی مواجه کرده و موجب حاد و یا بدتر شدن بیماری های مزمن و سایر مشکلات تنفسی می شوند با مقایسه تفاوت بین میانگین ماهانه فوریه ۲۰۲۰ و میانگین ماهانه در سال ۹۶، ۹۷، ۹۸، ۱۳۹۹ از کااهش حدود ۲۰ تا۳۰% سطح PM۲.۵ در بخش های بزرگی از چین بوده است گزارشات ارائه شده اعلام نمودکه براساس اطلاعات مشاهدات ماهوارهای . کاهش PM۲.۵ احتمالا به دلیل اقدامات علیه گسترش COVID- ۱۹ بوده و ممکن است تا حدودی زیادی مرتبط با کند شدن فعالیت های اقتصادی و حمل و نقلی باشد. گزارشات جالب دیگری مبنی بر واکنش های مثبت طبیعت در دوران این بحران نشان می دهند که تغییرات بسیار مهمی در حال رخ دادن است که به برخی از آنها میتوان اشاره کرد.

پایتخت هند یکی از آلوده ترین شهرهای جهان است، اما آسمان آن به رنگ آبی در آمده است و بسیاری از مردم میتوانند برای اولین بار کوه های هیمالایا را ببینند. در ونیز ایتالیا، آب کانال معروف و نیز بقدری شفاف شده است که بطور وضوع شنای ماهیها در آن دیده می شود.

پایتخت ایران نیز یکی از شهرهای آلوده است که به لطف ویروس کووید ۱۹ آسمـــانش این روزهای آبی دیده می شود.

به هر صورت درک و باور این موضوع که زندگی ما کاملا با طبیعت در تعامل است و اینکه اگر از طبیعت مراقبت نکنیم نمیتوانیم از خود مراقبت نماییم، ما را بر این خواهد داشت که با طبیعت بعنوان قویترین متحد انسانها مهربان بوده و بیش از ظرفیت تحمل محیط زیست بر آن فشار وارد نکنیم.

البته باید اذعان نمودکه شرایط امیدوار کننده ایکه در این مدت به دلیل ویروس کرونا برای محیط زیست به وجود آمده است، درمان نیست بلکه یک مسکن مقطعی است و نیاز است تا همه انسانها در تغییر سبک زندگی و فعالیتهای اقتصادی خود بازنگری داشته و بدانند که این تاثیرات در صورت عدم توجه منجر به بازگشت دوباره آلودگی هایی که تاحدودی کاهش داشته خواهد شد.

اینک که قریب به نیم قرن از تاریخچه روز جهانی محیط زیست میگذرد، به منظور بخشیدن چهرهای انسانی به مسائل محیط زیستی و توسعه پایدار و متوازن آن به ویژه در کلانشهر تهران به عزمی جمعی بین نهادهای متولی سازمان حفاظت محیطزیست، سازمان جنگلها و منابع طبیعی، وزارت نیرو و مدیریت شهری نیاز است. تا ثمره و برکات تصمیمات منطبق بر اندیشه، تعهد و تخصص آنها مرهمی گردد بر مخاطرات چندین ساله محیطزیستی ناشی از فعالیت صنایع خودروسازی قدیمی ایران، کیفیت سوخت و ناوگان خودرویی فرسوده، موتورسیکلتها و انتشار مواد کربنی آنها، مدیریت پسماند و تصفیه فاضلابهای آلوده، تولید و دفع مواد پلاستیکی در طبیعت، مصرف سوختهای مازوت در نیروگاههای برق، کشاورزی سنتی با مصرف بالای آب و سموم شیمیایی و در نهایت نارسایی در ترویج و آموزش جهت کنترل آلودگیهای محیط زیستی در صنایع مختلف.

در پایان برای فراخوانی همگانی برای احقاق حقوق شهروندی در حوزه حفاظت از محیط زیست. از همه همکاران عزیز و ارجمند تقاضا دارم در ضمیر بیدار خود خردورزند که ابعاد کلیدی در رفع این قبیل مشکلات محیطی در شهرمان چیست؟ در پاسخ باید گفت: نگاه به مسئله‌ی آب و هوا، نگاه به مسئله‌ی دود و غبار، نگاه به مسئله‌ی جنگلها، نگاه به مسئله‌ی هوای سالم، آب سالم و محیط زیست سالم نگاه‌های اصلی است و مسئولان کشور و مدیران شهری برای نجات از تضییع خسارت‌بار منابع حیاتی و طبیعی و ضایع شدن درخت، آب و خاک، مکلف به توجه و برنامه‌ریزی دقیق، مدیریت صحیح و جدیت در کار هستند.