اجرایی شدن بیش از 70 درصد تفاهم‌نامه‌های دانشگاه علامه طباطبایی با دانشگاه‌های جهان

به گزارش دانشگاه علامه طباطبایی، سید جلال دهقانی فیروزآبادی، استاد روابط بین‌الملل و معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی درباره تفاوت بین‌المللی شدن در دانشگاه علوم انسانی با دانشگاه‌های جامع، فنی مهندسی یا پزشکی بیان کرد: تفاوت ماهوی میان رشته‌ها و دروس در علوم انسانی و اجتماعی با دیگر شاخه‌های علم و فناوری سبب شده است که برنامه‌ریزی برای گسترش همکاری‌های علمی بین المللی در این زمینه در دانشگاه ما متفاوت از دیگر جاها باشد. در حالی که در اغلب شاخه‌های دانش، مانند علوم مهندسی و پزشکی، با تولید و انباشت علم در کشورهای صنعتی، به ویژه در غرب، روبرو هستیم؛ رشته های علوم انسانی و اجتماعی از این توانمندی برخوردارند که ماهیتی مستقل داشته و در هر جامعه و فرهنگ، ویژگی های منحصر به خود را بروز دهند.

وی افزود: رویکردها و نظریه‌های جامعه‌شناسی، اقتصاد، علوم سیاسی، حقوق، ادبیات و بسیاری دیگر از رشته‌ها، از گوناگونی و گستره مطالعاتی پهناوری برخوردارند. از این رو، نمی‌توان یک نظریه علوم اجتماعی که در یک نقطه از جهان ارایه شده و سازگار با محیط و جامعه و مردم آن بخش از جهان است را به سراسر جهان تعمیم داد. این امر، فرصتی مناسب را در اختیار پژوهشگران و استادان رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی می‌گذارد تا با اتکا به پیشینه فرهنگی و اجتماعی هر جامعه‌ای، به تحلیل و ارایه نظریه در حوزه‌های گوناگون علم بپردازند. این امر به ویژه در کشورهایی با تمدن‌های کهن که سنت‌ها و مکاتب فکری ویژه خود را دارا هستند، منابعی ارزشمند را در اختیار دانشگاهیان می‌گذارد تا با بازخوانی و تفسیر نوین از منابع کهن، ایده‌های نوینی را به جهان مدرن ارایه دهند. بنابراین، در رشته های علوم انسانی و اجتماعی، روابط علمی دو سویه خواهد بود و اندیشمندان از خاور و باختر جهان می توانند در گفت‌وگوهای تمدنی و فرهنگی به تبادل ایده و تجربه بپردازند.

دهقانی در پاسخ به این سوال که دانشگاه علامه طباطبایی چه رویکردی را برای فراهم کردن زمینه تبادل دانش و تجربه در حوزه علوم انسانی و اجتماعی دنبال کرده است، توضیح داد: رویکرد ما، دوری از دو گرایش خودشیفتگی و خودباختگی بوده است. در واقع، کوشیده‌ایم تا با فراهم کردن زمینه گفت‌وگو و تبادل علمی میان استادان و دانشجویان خود با همتایانشان در دیگر کشورها، نخست از اینکه گمان کنیم بی‌نیاز از دانستن و آگاهی نسبت به علوم نوین هستیم دوری کنیم و دوم آنکه، با ترغیب و تشویق مطالعات بنیادین در متون و مکاتب کهن فکری در حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی، زمینه باورمندی استادان و دانشجویان را نسبت به اینکه ما نیز سخنان و ایده ها و تجربه‌های ارزشمندی داریم که می توانیم با جهانیان به اشتراک بگذاریم را فراهم کنیم.

این مدرس دانشگاه گفت: در واقع، افزایش آمد و شدهای علمی و فراهم کردن زمینه‌های گوناگون برای حضور استادان و دانشجویان ما در برنامه‌های علمی بین المللی، پویایی ویژه‌ای در حوزه همکاری‌های علمی بین‌المللی در دانشگاه پدیدار کرده است. بر این باور بوده‌ایم که سهم دانشمندان ایرانی در زمینه حضور در نهادها و انجمن‌های علمی بین المللی نسبت به جایگاه علمی و میزان تولید علم در کشور، در مقایسه با بسیاری دیگر از کشورهای جهان، اندک است و ما باید به تربیت بازیگرانی علمی برای ایفای نقش در سطح بین المللی روی بیاوریم تا بتوانیم جایگاه علمی درخوری را برای ایران فراهم کنیم. این امر تنها از راه گسترش همکاری با دانشگاه ها، نهادها و انجمن های علمی بین المللی ممکن است. از این رو، از سال ۱۳۹۲ دانشگاه پشتیبانی ویژه‌ای از فعالیت‌های خانواده علمی خود به عمل آورده و دستاوردهای پر ثمر آن را امروز شاهد هستیم.

وی با اشاره به شاخص‌هایی که موجب برگزیده شدن دانشگاه علامه طباطبایی در زمینه فعالیت‌های بین‌المللی شده است، گفت: سیاست عدم تمرکز را در همکاری‌های علمی بین المللی را دنبال کرده‌ایم. این بدان معناست که هر یک از استادان و دانشجویانی که ایده‌هایی برای همکاری با یک نهاد یا دانشگاه در کشوری دیگر را داشته‌اند، این فرصت در اختیارشان گذاشته شده که زمینه بستن تفاهم‌نامه و اجرای برنامه های مشترک را دنبال کنند و دستاوردهای علمی خوبی داشته باشند. از این رو، بیش از ۷۰ درصد تفاهم نامه های امضا شده ما با دانشگاه های جهان، به مرحله اجرا در آمده اند که به گفته وزارت علوم، یک رکورد در میان تفاهمنامه های علمی امضا شده توسط دانشگاه های کشور است.

دهقانی افزود: همچنین برای تداوم این همکاری ها و نهادسازی برای اجرای برنامه های بلندمدت، تاکنون هفت مرکز مشترک بین المللی در ایران و دیگر کشورها راه اندازی کرده ایم که به نوبه خود، ابتکار نوینی در همکاری های دانشگاهی در سطح بین المللی به شمار می رود. از طرفی سالانه شمار زیادی از برترین استادان و پژوهشگران حوزه های علوم انسانی و اجتماعی برای شرکت در همایش های علمی، برگزاری کارگاه های آموزشی، گذراندن دوره های فرصت مطالعاتی و بازدید و ایراد سخنرانی به دانشگاه ما می آیند. این امر سبب شده که یک فضای چند فرهنگی در کلاس ها و دانشکده ها شکل بگیرد و استادان و دانشجویان به آسانی فرصت تعامل و گفت‌وگو با این اندیشمندان را داشته باشند.

وی اضافه کرد: افزایش شمار دانشجویان خارجی از ۸۲ تن به بیش از ۵۳۰ تن نیز فضای خوابگاه ها و کلاس های درس را به عرصه هایی برای همزیستی و بحث و گفت‌‌وگوی علمی در سطحی بین المللی ارتقا داده است. دانشگاه همچنین پشتیبان حضور استادان و دانشجویان نخبه در برنامه های علمی بین المللی بوده و سالانه صدها تن به برنامه های گوناگون کوتاه و بلندمدت اعزام می شوند. در این میان، گسترش فرهنگ ایرانی و زبان فارسی در دیگر کشورهای جهان، از اهمیت ویژه ای برای ما برخوردار بوده است. از این رو، با استفاده از توان علمی استادان و دانشجویان رشته های زبان و ادبیات فارسی و آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان، در کشورهای گوناگون، از جمله اسپانیا، ترکیه، روسیه، کره جنوبی، چین، قزاقستان، بنگلادش و بسیاری دیگر از کشورها، زمینه تدریس کوتاه و بلندمدت زبان و ادبیات فارسی را فراهم کرده ایم.

این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه همه گیری بیماری کرونا در ماه های اخیر تاثیری بر فعالیت های علمی بین المللی دانشگاه گذاشته است، گفت: اگرچه در روزها و هفته های نخست گسترش این بیماری مشکلاتی پدید آمد و ما باید زمینه بازگشت دانشجویان بین المللی به خانه هایشان را فراهم می‌کردیم و بسیاری از برنامه های علمی مشترک ما که از پیش تدوین شده بودند، به تعویق افتادند، اما به سرعت توانستیم با بهره گیری از فناوری های نوین، عرصه تازه ای از فعالیت های بین المللی را تعریف کنیم و به اجرا در آوریم. از ۱۵ فروردین ۱۳۹۹ تا پایان اردیبهشت ماه، ۵۲ نشست تخصصی علمی بین المللی در دانشگاه ما به صورت آنلاین برگزار شده است که ۲۱ مورد تدریس استادان ما برای استادان و دانشجویان دیگر کشورها بوده، ۲۷ مورد تدریس استادان دیگر کشورها در کلاس ها و دانشکده های ما بوده و ۴ مورد نیز میزگردهای مشترک برای بحث و گفتگو درباره مسایل علمی، از جمله راه های حفظ انسجام اجتماعی در دوران همه گیری بیماری کرونا بوده است.

وی افزود: همچنین کرسی یونسکو در دانشگاه علامه طباطبایی با تشکیل یک کارگروه تخصصی با حضور پژوهشگران و استادانی از دو کشور ایران و افغانستان، توانسته است یک پروژه بین المللی را با پشتیبانی سازمان بهداشت جهانی برای تولید محتوای آگاهی بخش علمی در زمینه پیشگیری و درمان بیماری کرونا ویژه مردم فارسی زبان منطقه به اجرا در آورد.