گفت‌وگو با هادی مظفری، مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی:
موزه هنرهای معاصر پایان تابستان بازگشایی می‌شود
تهران (پانا) - دوسالی می‌شود که موزه هنرهای معاصر به‌دلیل مرمت و بازسازی زیربنایی، به روی علاقه‌مندان بسته است و در روزگار کرونایی، بسیاری امیدوار بودند که بتوانند به‌صورت تورهای مجازی، آنچنان که در بسیاری از کشورها و موزه‌های معتبر دنیا اتفاق افتاد از آثار موجود در این موزه دیدن کنند.
به‌گزارش ایران، طرح «نوبه‌نو» پایان اسفندماه، طی چهل شب و شماری از آثار این موزه را به نمایش گذاشت و حالا هادی مظفری این خبر خوب را به علاقه‌مندان حوزه تجسمی می‌دهد که این موزه تا پایان تابستان امسال بازگشایی خواهد شد. در این گفت‌وگو او از چالش‌های تورهای مجازی و موزه‌های امروزی و البته چالش‌های بازسازی و مرمت موزه هنرهای معاصر تهران سخن می‌گوید.
سه‌ماه از تعطیلی موزه‌ها و گالری‌ها می‌گذرد و در این بین موزه هنرهای معاصر هم تعطیلی دوساله خود را به‌دلیل مرمت و بازسازی تجربه می‌کند. آیا تعریف یا رویکرد جدیدی برای آینده این موزه طراحی و تدوین شده است؟
در تعریف موزه می‌گویند موزه جایی است برای نمایش و بازنمایی یک آرشیو که قطعاً این تعریف مربوط به یک مقطع و دوره تاریخی است و هیچ موزه‌ای نمی‌تواند ادعا کند که تمام یا بخشی عمده از تاریخ بشریت را در اختیار دارد. امروزه موزه‌ها در میان جنگ حافظه‌ها به سر می‌برند و در روزگاری که هر روز فراموشی بیشتر و بیشتر می‌شود و در میان روایت‌های معتبر و نامعتبر، موزه‌ها باید امانتداران خوبی باشند. به قول یکی از استادان، موزه‌ها با آلزایمرهای تاریخی و فرهنگی مقابله می‌کنند و این نقش و کارکرد اساسی و مهمی برای موزه‌های ما نیز هست. امروز نگاه به موزه در دنیا با نگاه و تعریفی که در ابتدای پاسخ به سؤال شما به آن اشاره کردم آنچنان منطبق نیست موزه‌ها دیگر صرفاً محلی برای نگهداری اشیایی مربوط به گذشته نیستند و تعریف‌های گسترده‌ای پیدا کرده‌اند و به یک نهاد اجتماعی تبدیل شده‌اند که خود مخاطب هم جزئی اساسی از این رکن است. ما برای پویایی موزه‌ها به مبانی بینارشته‌ای نیاز داریم و همیشه بنا بوده که موزه‌ها حافظه تاریخی ما را تقویت کنند و صرفاً محل جمع‌آوری آثار ارزشمند نباشند. سه ویژگی برای موزه حائز اهمیت است. موزه باید
در دسترس عموم باشد و مهم‌ترین کارکرد موزه اخیر، نوع و نحوه تاباندن نور به این آثار ارزشمند است. همین باعث شده که در دوره‌های اخیر تخصصی به‌نام کیوریتوری یا نمایشگاه‌گردانی در موزه‌ها بسیار حائز اهمیت شود. از طرفی دیگر موزه‌داری با انبارداری صحیح بسیار متفاوت است و شاید تلقی قدیمی این بود که آثار مربوط به بخشی از تاریخ را ما باید به شیوه‌ای صحیح فقط نگهداری و حفظ کنیم و آنها را به نمایش بگذاریم. در موزه‌داری، آثاری از سرمایه بشریت در اختیار ماست که اتفاقاً باید روی آنها بحث و نقد و نظر و از همه مهم‌تر روایت‌گری صورت بگیرد. به‌نظر من تفاوت روایت با نقد و نظر و... این است که در روایت، قضاوت‌گری کمتری اتفاق می‌افتد و اتفاقاً به همین دلیل بسیار حائز اهمیت است. امروز ما در موزه‌ها بسیار نیاز به روایت‌های صحیح داریم. روایت از خلق اثر، روایت از مجموعه آثار یک هنرمند یا هنرمندان متعددی که در طول بخشی از تاریخ آثاری را خلق کرده‌اند.
وضعیت موزه هنرهای معاصر به کجا رسیده و کی می‌توان شاهد بازگشایی آن بود؟
همه ما تجربه کار بازسازی و مرمت بنا را در زندگی داشتیم اما تفاوت کار مرمت و بازسازی یک بنای معمولی، با ساختمانی که دارای ارزش تاریخی و معماری است بسیار متفاوت است. دقت و وسواس در این نوع دوم، بسیار حائز اهمیت است و کار وقتی سخت‌تر می‌شود که آثار نفیسی در این بنا وجود دارد و باید بدون خروج آنها از ساختمان و تخلیه کار مرمت انجام شود. باید اصل آثار بدون آسیب بمانند و در کنار این مسأله، کار مرمت هم باید طبق یک قاعده درست و صحیح مرمت و بازسازی انجام شود. این دو سال، یعنی از اردیبهشت ۹۷ تا امروز، دلیل این سختی چنین موضوعاتی است. از سال ۵۶ تا دو سال پیش که کار مرمت شروع شد، تقریباً طی بیش از ۴۰ سال این موزه دچار فرسایش شده بود و سیستم‌های سرمایشی گرمایشی و تأسیساتی‌اش عمر مفید خود را سپری کرده بودند و طبیعی بود که این موزه باید مرمت شود و دولت تصمیم گرفت این کار را انجام دهد و سختی کار را به جان خرید. همه می‌دانند مرمت جای بسیار مهمی مثل موزه هنرهای معاصر، کار بسیار سختی است اما این اتفاق افتاد و کار پیش رفت و تا امروز بیش از ۸۶ درصد کار پیش رفته و امیدواریم که تا پایان نیمه‌نخست همین امسال، یعنی پایان تابستان
موزه بازگشایی شود.
شما طرحی به‌نام «نوبه‌نو» را در روزهای پایانی سال و با شیوع ویروس کرونا و بحث قرنطینه اجرایی کردید...
بله... در ایام قرنطینه هم موزه هنرهای معاصر یکی از پیشگامان بود و در روزهای پایان سال، یعنی از ۲۵ اسفند ۹۸ تا پایان فروردین، چهل شماره رویدادی را به‌نام «نو به نو» هر روز به معرفی یک یا چند اثر از آثار موزه اختصاص داد و استقبال خوبی هم از آن شد و از فرصت تعطیلی و عملیات عمرانی و بازسازی موزه سعی کردیم به بهترین شکل ممکن استفاده کنیم و همکاران ما در موزه کار پژوهشی بسیار گسترده‌ای را آغاز کردند و تک‌تک آثار و مجموعه را مورد تحقیق قرار دادند و این ثروت به مرور منتشر خواهد شد و مردم از آن در قالب کتاب و مقاله و نمایشگاه استفاده خواهند کرد. طی ۴۰ سال اخیر، بانک اطلاعاتی صحیح و کاملی از مجموعه آثار موزه در اختیار نداشتیم و همه چیز به‌صورت دست‌نویس و سنتی اداره می‌شد و مرمت و بازسازی این فرصت را داد تا با برنامه‌نویسی و ایجاد بانک اطلاعاتی به‌روز و نرم‌افزار قابل دسترسی، تمامی آثار موزه از قبیل شناسنامه، زمان خرید، نوع مالکیت و ابعاد آنها و... جمع‌آوری و راستی آزمایی شود و حالا آماده است تا با بازگشایی این اطلاعات در اختیار عموم قرار بگیرد.
برش
تور مجازی موزه معاصر
همانطور که شما اشاره کردید برخی موزه‌های دنیا دسترسی آنلاین تماشا را برای مدت چند روز در اختیار علاقه‌مندان قرار داده‌اند اما باید به این نکته دقت داشته باشیم که آنچه در موزه‌ها و در شکل و شمایل بازدید آنلاینش می‌بینیم بیشتر حرکت در موزه و تماشای آثاری است که برای همیشه در محل موزه قرار دارد. تفاوتی که در موزه هنرهای معاصر ما وجود دارد این است که از نظر کمیت و ارزش آثار موجود، ۹گالری ما هیچ‌زمان بضاعت کافی برای نمایش همه آثار را در اختیار نداشته‌اند و رویه بر آن بوده که هر سال چهار نمایشگاه برگزار شود. به‌عنوان مثال یک یا دو نمایشگاه به هنرمندان ایرانی و مدعو اختصاص داشت یا یک یا دو نمایشگاه به نمایش آثار خود گنجینه. چیزی حدود ۳۲۶۰ اثر در گنجینه بوده و امکان نمایش همگی آنها را در آن واحد نداشته‌ایم چون کل فضای ما دوهزار متر مربع است و چنین امکانی را به ما نمی‌دهد. امروز این امکان وجود دارد که نمایشگاهی از آثار هنرمندان یک سبک به نمایش گذاشته شود و امکان تورهای آنلاین هم برای آن مهیا خواهد بود. از این نکته نباید غافل شویم که رونق حضور و رفت وآمد مردم هم مسأله‌ای بسیار حیاتی و ضروری است و همین است که
مردم از قاره‌ای به قاره‌ای دیگر سفر می‌کنند تا آثار یک موزه را ببینند و تورهای آنلاین این خون تازه که با حضور مخاطب به گردش می‌افتد دچار آسیب می‌کند. از نظر من همین موزه‌ها که گردش مجازی را فراهم کرده‌اند هم چند روزه و محدود بود و ما هم سعی کردیم تعدادی از آثار را در ۴۰ شب در رأس ساعت مقرر به نمایش بگذاریم و امیدواریم اینگونه برنامه‌ها در آینده هم ادامه پیدا کند.
ارسال دیدگاه