پاسداشت مقام علم و عالم
منصور غلامی*
دوازدهم اردیبهشت ماه که مصادف با سالروز شهادت استاد فرزانه، شهید مرتضی مطهری است را روز معلم و استاد نام نهاده‌اند. این روز ضمن قدر نهادن به ارزش و مقام استاد، فرصتی به دست می‌دهد تا تلاش و سختکوشی جامعه علمی کشور مورد مداقه قرار گیرد و از دستاوردها و کامیابی‌های نهاد علم، باوجود تمامی سختی‌ها و دشواری‌های این عرصه، گفته و نوشته شود. پیش از هر چیز به خاطر داریم که علم بنابر ماهیت انباشتگی و تاریخی خود ریشه در تلاش عالمانه و محققانه آموزگاران و استادانی دارد که گرچه امروز در بین ما نیستند و رخ در نقاب خاک دارند ولی ما را از خوان دانش و علم خود بهره‌مند کرده‌اند، یادشان گرامی و روحشان در آرامش باد.
نیاز به توضیح ندارد که جامعه نخبگان همواره بنابر جایگاه خود در فرآیند تحول و پیشرفت کشور، با انتظار به نسبت بالای جامعه روبه‌روست و این مطالبه، به هنگامی که کشور با مسائل جدیدی مواجه می‌شود و تلاش خود را روی‌گذار موفق از این مسائل و دشواری‌ها متمرکز می‌کند، مضاعف می‌شود. چنانکه در سال‌های اخیر جامعه علمی کشور در مصاف با مشکلات خوش درخشیده و کارنامه قابل قبولی دارد.
سال تحصیلی جاری سال متفاوتی برای نظام آموزش عالی بوده است. قرار گرفتن کشور تحت شرایط تحریم‌های ظالمانه امریکا از یک‌سو، و بروز و همه‌گیری بیماری مهلک کووید۱۹ از سوی دیگر، ما را در وضعیت نامتعارف، غیرعادی و فوق‌العاده‌ای قرار داده که ضرورت تغییر بسیاری از فرآیندها را ایجاد کرد و لازم است تا فعالیت‌ها متناسب با شرایط اضطرار تغییر کنند و امور به‌گونه‌ای سازماندهی شوند که کمترین اختلال و هزینه‌ای بر این شرایط مترتب شود. خوشبختانه با ورود به‌موقع مجموعه نظام آموزش عالی، در مدت زمان سپری‌شده از زمان شیوع ویروس، اقدامات مناسبی در عرصه‌های گوناگون آموزشی، پژوهشی، فناوری، فرهنگی و دانشجویی انجام شده است. بی‌تردید در وضعیت کنونی، مسئولیت و وظایف حرفه‌ای و اجتماعی استادان دو چندان شده، وظیفه و مسئولیتی که از مأموریت‌های ذاتی ناشی از انتظار ایفای نقشی مؤثر در مقیاس‌های درون خانواده نظام آموزش عالی، سطوح منطقه‌ای ملی و نیز، در سطح بین‌المللی فراتر است. هماهنگ شدن با نظام انتظارات جدید، تغییرات، و شرایط تازه خود امری مهم و در عین‌حال، توانفرساست.
امری که آشنایی و تسلط بر فناوری‌های نوین آموزشی و پژوهشی و شراکت در دانش و نظام فناوری جهانی را ضروری ساخته است. چه، علم گستره‌ای جهانی دارد که برای پیشرفت نیازمند تبادل، ایده‌پردازی و نوآوری در بستر تجربه‌های جهانی، تدارک و پشتیبانی کامل از تحقیقات و طرح‌های نوآورانه، و حضور مستمر و بی‌واسطه در جریان‌های زنده علم‌زایی و علم‌آموزی است. در طول این سال‌ها آموزش‌عالی ایران توانسته در مجامع علمی حضور خود را تثبیت کند و این در شرایطی انجام شده که در خیلی از موارد استادان و دانشمندان عرصه دانشگاه، به‌دلایل سیاسی خارج از اراده خود، اجازه حضور در مجامع علمی را به بهانه‌های سخیف استکبار جهانی پیدا نکرده‌اند و منابع علمی روزآمد با سرعت و کیفیت مورد انتظار در اختیار آنها قرار نگرفته است. همچنین، در بهره‌مندی از مواد مورد مصرف و پایه‌ای آزمایشگاهی و ملزومات فناورانه، به میزان کافی و در زمان مناسب، با محدودیت‌هایی معنی‌دار مواجه شده‌اند و بسیاری از دستاوردهای علمی و مقالات آنان به دلایلی جز براهین متعارف علمی منتشر نشد و در محک نقد و ارزشیابی قرار نگرفت.
این محدودیت‌ها در توسعه زیرساخت‌های فناورانه با تأکید بر فناوری اطلاعات، در تراز بسترهای پیشروی دانشگاه‌های جهان، موجب شد تا استادان ما وقت و انرژی بیشتری نسبت به استاندارد جهانی هزینه کنند. ده‌ها علت دیگر از این دست را به کسب اطلاع و دقت نظر خوانندگان ارجمند واگذار می‌کنم. این نکته مهم را نیز اضافه کنم که از بهمن ماه سال گذشته، اعضای هیأت علمی عزیز ما برگ زرین دیگری بر دفتر افتخارات خود افزوده‌اند که کم‌نظیر و بی‌سابقه است. همزمان با همه‌گیری بیماری کووید۱۹ که جامعه جهانی در شوک تصمیم‌گیری درباره چگونگی مواجهه با این بحران بشری قرار داشت و بیشتر نظام‌های دانشگاهی جهان تعطیل و یا در حالت تعلیق قرار گرفته بودند، استادان ما که خود به روش آموزش کلاسیک یا حضوری آموزش دیده و آموزش داده بودند، در کمترین زمان ممکن با سختکوشی و تعهدی مثال‌زدنی با برنامه‌های توسعه و توانمندسازی دانشگاه‌ها، با هدف حفظ جریان زنده و پویای آموزش، همراه شدند و با کوشش شبانه‌روزی به تولید محتوای آموزشی در بستر فضای الکترونیکی برای استمرار آموزش پرداختند. آنان که پیشتر دست به چنین کاری زده‌اند از دشواری و ارزش و اهمیت آن آگاهند.
در حالی که، اضطراب حاصل از خبرها و اطلاعات مربوط به عوارض بیماری کرونا جامعه و مردم را دچار نگرانی کرده بود استادان ما در کمترین زمان ممکن، در کنار میلیون‌ها دانشجو و خانواده‌های آنها قرار گرفتند و روحیه امید و عادی بودن وضعیت را به جامعه تزریق کردند. همه ما می‌توانیم تصور کنیم که موفق نشدن آموزش عالی کشور در انطباق به‌موقع با شرایط جدید می‌توانست چه تبعات روانی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی‌ای برای جامعه در پی داشته باشد. این‌همه حاصل تلاش عالمان و استادانی است که همواره پیشرفت و توسعه کشور و ارتقای سلامت جامعه در عرصه‌های جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی را مطلوب و آرمان خود دانسته‌اند و در تحقق آن تمامی توان خود را به میدان آورده و در کمال فروتنی و بی‌پیرایگی دستاوردهای خوبی را در عرصه‌های آموزشی، پژوهشی، و فناوری رقم زده‌اند و در نتیجه، جایگاه جمهوری اسلامی ایران را در رقابت بر سر سرعت و میزان علم‌زایی و دانش‌افزایی حفظ کرده‌اند.
بدیهی است که این داشته‌ها و دستاوردها بر پایه اندیشه و عمل عالمانه هزاران عضو هیأت علمی کشور به ثمر نشسته است. من هم به سهم خود در برابر این تلاش و ایثار فروتنانه استادان ارجمند، سر تعظیم فرود می‌آورم و ضمن گرامی داشتن جایگاه والای معلم شهید استاد مرتضی مطهری، ایام گرامیداشت مقام استاد و معلم را به اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور تبریک می‌گویم و کوشش و مساعی تمامی این بزرگواران را تحسین می‌کنم و از پروردگار یکتا تندرستی و دوام توفیقات تک‌تک شما را مسألت دارم.
*وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
منبع: ایران
ارسال دیدگاه