مزایای استفاده از تلویزیون در مقام ابزار آموزشی
تهران (پانا) _ تعطیلی مدارس کشور در پی بروز بحران اپیدمی کرونا اهمیت آموزش‌های مکمل از جمله آموزش‌های تلویزیونی را بیش از پیش آشکار کرده است.
کافی است نگاهی به تاریخچه تعطیلی مدارس در چند دهه اخیر بیندازیم تا ببینیم حوادثی نظیر جنگ و بمباران، بلایای طبیعی، بارندگی و سایر تغییرات جوی و اخیرا آلودگی هوا در کلان‌شهرها تا امروز صدها و هزاران کلاس درس را در سراسر کشور به تعطیلی کشانده است.
همه این رویدادها بر وجود زیرساخت‌هایی به عنوان جایگزین یا مکمل آموزش‌های رسمی در مدارس تاکید می‌کند که یکی از آنها بهره‌گیری از تلویزیون به عنوان یکی از قوی‌ترین و فراگیرترین رسانه‌های عصر حاضر است که نقشی انکارناپذیر در زندگی افراد دارد.
تا امروز تعابیر و تفاسیر متعددى از کاربرد آموزشی تلویزیون صورت گرفته و آراء موافق و مخالف بسیاری درباره نقش آموزشی و تربیتی تلویزیون در سراسر دنیا و در کشورمان مطرح شده است و البته درباره نحوه بهره‌گیری از این رسانه در امر آموزش نیز نظرات مختلفی ابراز شده است که از جمله می‌توان به استفاده از برنامه‌های تلویزیونی در کلاس درس، تدریس دروس کتاب‌های درسی در برنامه‌های تلویزیونی و آموزش‌های پنهان و غیرمستقیم از طریق فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی اشاره کرد.
استفاده از تلویزیون در مقام یک رسانه آموزشی مزایا و معایبی با خود به همراه دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
مزایاى استفاده از تلویزیون
اجبار حضور در مدرسه و کلاس را براى دانش‌آموزان منتفى مى‌کند.
امکان ضبط و پخش مجدد برنامه‌های مناسب را در اختیار مدارس و مراکز آموزش عالى و یا دیگر مؤسسات قرار می‌دهد.
این امکان را در اختیار مسئولان و مدیران محلی می‌گذارد که براى پیشرفت یادگیرى شاگردان در سطوح مختلف و براساس نیازهاى محلى برنامه‌هایی تولید و پخش کنند.
دانش‌آموزان را از آخرین حوادث و وقایع دنیای علم و فناوری مطلع می‌کند.
فرصت مشاهده اماکن و اشیایى مثل شهرها، طبیعت، افراد، موزه‌ها، مزارع و کارخانجات را فراهم می‌کند که امکان مشاهده آنها از نزدیک برای دانش‌آموزان وجود ندارد.
به دانش‌آموزان این امکان را مى‌دهد تا آن‌دسته از آزمایشات تجربى را که انجام آن مستلزم هزینه گزاف و توأم با خطرات احتمالى است مشاهده کنند.
به دانشجویان رشته‌های تربیت معلم فرصت مى‌دهد تا بدون حضور در کلاس‌هاى درس، روش تدریس و رفتارهاى آموزشى معلمان حرفه‌اى را مورد مشاهده و تجزیه و تحلیل قرار دهند.
امکان بررسى و تجزیه و تحلیل رفتارهاى فردى و گروهى را براى معلمان و روانشناسان فراهم مى‌سازد.
محدودیت‌هاى استفاده از تلویزیون در آموزش
در استفاده گروهى از تلویزیون در آموزش، تفاوت‌هاى فردى شاگردان از حیث سرعت یادگیری، علایق و نیازهاى بخصوص آنها مورد انکار قرار مى‌گیرد.
هزینه تهیه و به‌کاراندازى تجهیزات تلویزیونى به‌خصوص در شروع کار در مقایسه با دیگر رسانه‌هاى آموزشى قابل ملاحظه است.
ارتباط از طریق تلویزیون یک ارتباط یک‌جانبه بوده و اطلاع از عکس‌العمل‌هاى آنى بینندگان براى فرستنده و یا تولیدکنندگان اصلى امکان‌پذیر نیست.
با توجه به وقت محدودى که به هر برنامه اختصاص داده مى‌شود، محتواى برنامه‌ها اکثراً فشرده و گاه ناقص ارائه می‌شود.
پژوهش در استفاده از تلویزیون در آموزش
تاکنون تحقیقات گسترده و بیشمارى را در زمینه‌هاى مختلف استفاده از تلویزیون در آموزش، به‌عمل آورده و نتایج ثمربخش و مفیدى را به مربیان و گردانندگان امور آموزش ارائه کرده‌اند. در اینجا صرفاً به چند یافته از آن پژوهش‌ها اشاره مى‌شود:
۱. ازحیث تأثیر بر یادگیرى شاگردان تفاوت قابل توجهى بین برنامه‌هاى زنده و از پیش ضبط‌شده مشاهده نشده است.
۲. در تدریس علوم پایه، نظیر فیزیک و شیمی، تدریس ازطریق تلویزیون بر تدریس حضورى ارجحیت دارد. در تدریس علوم انسانى نظیر زبان و ادبیات تفاوت قابل توجهى دیده نشده است.
۳. در یک محدوده از زمان، انتقال حجم بیشترى از اطلاعات توسط تلویزیون امکان‌پذیرتر است تا تدریس حضوری.
۴. چنانچه تعداد کافى از گیرنده‌هاى تلویزیونى در دسترس باشند، مسئله نشستن در ردیف‌هاى مختلف در کلاس درس ارتباطى به میزان یادگیرى شاگردان نخواهد داشت.
۵. در اکثر برنامه‌هاى تلویزیونی، محتواى و متن دیدارى آنها بیشتر از متن کلامى آنها جلب توجه می‌کند.
۶. در میزان یادگیرى دختران و پسران ازطریق تلویزیون اختلافى وجود ندارد.
۷. یادگیرى ازطریق تلویزیون زمانى بیشتر صورت مى‌گیرد که برنامه ازجانب معلمان دنبال شده و درباره نکات و مسائل مندرج در برنامه بحث و تبادل‌نظر صورت گیرد.
۸. آموزش مهارت‌ها ازطریق تلویزیون باید همراه با انجام بلافاصله آن آزمایشات و مهارت‌ها توسط یادگیرندگان باشد. در این صورت فراهم کردن مواد و وسایل لازم در هنگام آموزش مهارت‌ها ازطریق تلویزیون ضرورى است.
۹. میزان یادگیرى شاگردان از طریق برنامه‌هایى که از حیث دیدارى غنى هستند با برنامه‌هایى که ساده تهیه شده‌اند تفاوت قابل توجهى ندارد.
۱۰. شاگردان درهنگام مشاهده برنامه‌هاى تلویزیونى براى برداشتن نت از خود علاقه نشان مى‌دهند.
۱۱. میزان یادگیرى شاگردان با میزان معلومات و نحوه تدریس معلمان تلویزیونى نسبت مستقیم دارد.
در این نوشتار بخش‌هایی از مقاله «مزایای استفاده از تلویزیون» مندرج در مجله ویستا مورد استفاده قرار گرفته است.
ارسال دیدگاه