بلع دردناک؛ از دلایل تا درمان

به‌گزارش عصرایران، عمل بلع بسیاری از ماهیچه‌ها و اعصاب در دهان، گلو و مری را درگیر می‌کند. افراد بسیاری حداقل یک‌بار در طول زندگی خود هنگام بلع احساس درد را تجربه خواهند کرد. اصطلاح پزشکی برای بلع دردناک اُدینوفاژی است. با مشاهده علائمی خاص اغلب می‌توان دلیل احساس درد هنگام بلع را تشخیص داد.

با توجه به‌دلیل، علائم ممکن است شامل درد تیز و شدید یا مبهم در فک، گلو، سینه، یا مری باشند. درد ممکن است یک سمت از گلو را تحت‌تاثیر قرار داده و شدت آن می تواند زمانی که فرد نفس عمیق می کشد، تغییر کند.

دلایل احساس درد هنگام بلع

بیماری‌ها و شرایط متعددی که به عفونت، التهاب، و انسداد گلو، دهان، یا مری منجر می‌شوند می‌توانند موجب احساس ناراحتی و درد هنگام بلع شوند.

با توجه به‌دلیل، علائم دیگری نیز اغلب وجود دارند. دلایل زیر می‌توانند به بلع دردناک منجر شوند:

گلودرد

عفونت‌های گلو یکی از شایع‌ترین دلایل درد هنگام بلع هستند. گلودرد میکروبی یکی از این موارد و عفونتی است که به‌واسطه باکتری استرپتوکوک شکل می‌گیرد.

افراد مبتلا به گلودرد میکروبی ممکن است متوجه موارد زیر شوند:

- گره‌های لنفاوی متورم و حساس در یک یا هر دو سمت گردن

- درد در نرم‌کام

- نقطه‌های قرمز روی نرم‌کام

- تب

- لکه‌های سفید روی لوزه‌ها

تونسیلیت

تونسیلیت به عفونت و التهاب لوزه‌ها که دو گره لنفاوی در پشت گلو هستند، گفته می‌شود. تونسیلیت شایع‌ترین دلیل بلع دردناک است.

تونسیلیت شرایطی واگیردار است. عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، از جمله گلودرد میکروبی می‌توانند موجب تونسیلیت شوند.

اگر درد هنگام بلع ناشی از تونسیلیت باشد، افراد ممکن است متوجه موارد زیر شوند:

- لوزه‌های متورم

- نقطه‌های سفید یا زرد روی لوزه‌ها

- بوی بد دهان

- فک یا گردن حساس

- تب

اپی‌گلوتیت

اپی‌گلوتیت یک عفونت گلو است که موجب التهاب اپیگلوت یا دریچه نای می‌شود که زبانه‌ای در پشت گلو است که از ورود غذا به نای پیشگیری می‌کند.

افزون بر درد هنگام بلع، علائم معمول اپی‌گلوتیت شامل موارد زیر می‌شوند:

- دشواری در بلع معروف به دیسفاژی

- تب بالا

- آبریزش از دهان

- ترجیح برای نشستن در حالت خم شده به سمت جلو

یک عفونت مخمری

عفونت‌های مخمری در دهان، گلو، یا مری می توانند به احساس ناراحتی هنگام بلع منجر شوند. مخمر نوعی قارچ است که رشد آن در صورت فراهم شدن محیط می‌تواند از کنترل خارج شود.

یک باکتری به نام کاندیدا دلیل شایع عفونت‌های مخمری است.

از علائم دیگر عفونت مخمری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- از دست دادن قدرت چشایی

- لکه‌های سفید روی زبان

- قرمزی در گوشه‌های دهان

ازوفاژیت

لوله غذایی که به نام مری شناخته می‌شود امکان انتقال غذا و مایعات از دهان به معده را فراهم می‌کند. ازوفاژیت به التهاب مری گفته می‌شود.

شایع‌ترین دلیل ازوفاژیت بیماری رفلاکس معده است که در آن اسید معده بالا آماده و وارد مری می‌شود.

برخی داروها و واکنش‌های آلرژیک می‌توانند دلیل ازوفاژیت نیز باشند.

افزون بر بلع دردناک، ازوفاژیت می‌تواند موجب علائم زیر شود:

- سینه درد

- معده درد

- گرفتگی صدا

- سرفه

- سوزش سردل

- حالت تهوع

آسیب دیدگی گلو

اگرچه نسبت به دلایل دیگر کمتر شایع است، بروز یک آسیب‌دیدگی در گلو نیز می‌تواند به احساس درد هنگام بلع منجر شود.

غذا خوردن یا نوشیدن چیزی بیش از حد داغ می‌تواند درون گلو یا مری را بسوزاند. همچنین، ممکن است به‌واسطه خوردن چیپس یا کراکر با خراشیدگی یا بریدگی در پشت گلو مواجه شوید.

با توجه به محل و میزان آسیب‌دیدگی ممکن است تنها درد یک سمت گلو وجود داشته باشد یا پایین‌تر رفته و مری را نیز درگیر کند.

تشخیص

تشخیص دقیق برای درمان احساس درد هنگام بلع اهمیت دارد. پزشکان ممکن است آزمایش‌های مختلفی را برای تشخیص توصیه کنند. پس از بررسی سابقه پزشکی و معاینه بدنی، پزشک ممکن است آزمایش‌های تشخیصی زیر را انجام دهد:

کشت گلو. پزشک برای کشت گلو نمونه‌ای از مخاط گلو را با وسیله‌ای شبیه گوش پاک کن می گیرد. این نمونه برای تشخیص این که آیا حاوی هرگونه ارگانیسمی هست که شاید موجب یک عفونت شود، آزمایش می‌شود.

آزمایش‌های خون. آزمایش‌های خون از جمله شمارش گلبول‌های سفید به پزشک در تشخیص وجود عفونت کمک می‌کنند.

بلع باریم . بلع باریم یک آزمایش پرتو اکس ویژه از مری است. پیش از تصویربرداری، پزشک از فرد می‌خواهد مایعی حاوی باریم را مصرف کند. باریم مسیرهای که غذا از دهان تا معده طی می‌کند را به‌خوبی آشکار می‌کند.

سی‌تی اسکن . پزشکان از سی‌تی اسکن برای تهیه تصاویری از گلو استفاده می‌کنند. این تصاویر به پزشک در تشخیص هرگونه ناهنجاری مانند تومورها در گلو یا مری که ممکن است موجب بلع دردناک شوند، کمک می‌کند.

درمان

درمان برای احساس درد هنگام بلع به‌طور کلی به‌دلیل بروز این شرایط بستگی دارد.

مصرف دارو روشی استاندارد برای درمان برخی انواع خاص عفونت است. پزشکان معمولا داروهای ضد قارچ را برای درمان عفونت‌های مخمری توصیه می‌کنند و آنتی‌بیوتیک‌ها را برای درمان عفونت‌های باکتریایی، از جمله گلودرد میکروبی استفاده می‌شوند.

زمانی‌که افراد به عود تونسیلیت مبتلا هستند یا اگر این شرایط واکنش خوبی به دارو ندارد، پزشک ممکن است لوزه‌ها را طی یک عمل جراحی به نام توسیلکتومی خارج کند.

درمان‌های خانگی

افراد می‌توانند از درمان‌های خانگی زیر برای رهایی کوتاه مدت از بلع دردناک استفاده کنند:

مصرف ضدالتهاب‌ها. داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی می‌توانند تورم و التهاب در دهان، گلو، و مری را کاهش داده، بلع را تسهیل و درد را کاهش دهند.

مصرف ضد اسیدها. داروهای ضد اسید بدون نسخه برای کاهش درد ناشی از رفلاکس اسید معده موثر هستند.

استفاده از اسپری‌های گلو. این اسپری‌ها می‌توانند گلو را بی‌حس کرده و عمل بلع راحت‌تر و با درد کمتر صورت بگیرد. گزینه‌های بدون نسخه این محصولات در دسترس هستند.

غرغره کردن آب نمک. آب نمک ممکن است التهاب را کاهش داده و درد ناشی از بلع را کمتر کند. یک قاشق چایخوری نمک به یک لیوان آب گرم اضافه کرده و این محلول را چند بار در روز غرغره کنید.

نوشیدن مایعات گرم. نوشیدنی‌های گرم مانند چای‌های گیاهی ممکن است به کاهش درد کمک کنند. از مصرف نوشیدنی‌های داغ پرهیز کنید زیرا می‌تواند گلو را بسوزاند.

دوش آب گرم. بخار ناشی از دوش آب گرم ممکن است به کاهش هرگونه التهاب مسئول بلع دردناک کمک کند.

پرهیز از الکل و تنباکو. مواد موجود در الکل و تنباکو می توانند بافت نرم دهان، گلو و مری را تحریک کنند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

بلع دردناک اغلب طی چند روز بهبود می‌یابد، به ویژه اگر به واسطه یک سرماخوردگی رخ داده باشد. با این وجود، در برخی موارد به کمک پزشکی حرفه‌ای برای تشخیص دلیل و ارائه درمان نیاز است.

در صورت مواجهه با شرایط زیر مراجعه به پزشک را مد نظر قرار دهید:

- دلیل بلع دردناک مشخص نیست

- درد برای بیش از یک هفته ادامه داشته یا تشدید شده است

- لکه‌های سفید در پشت گلو وجود دارند

تشخیص این که بلع دردناک چه‌زمانی می‌تواند نشانه‌ای از یک موقعیت اضطراری باشد نیز اهمیت داد. اگر بلع دردناک با موارد زیر همراهی می‌شود، فرد باید در پی دریافت کمک پزشکی فوری باشد:

- تورم گلو

- دشواری در تنفس

- مشکلات باز کردن دهان

آبریزش غیرمعمول دهان