رسانه‌ها باید جامعه را به «کودک‌آزاری» حساس و مطالبه‌گر کنند

ثریا عزیزپناه، فعال حقوق کودکان و زنان درباره پرونده‌های کودک آزاری عنوان کرد: متاسفانه در پرونده‌های مستندی که اعضای جمعیت امام علی در خصوص کودک‌آزاری ارائه دادند، مشاهده شد کودکان آسیب‌دیده چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند و حداقل شرایط برای آنها به سمتی بهبود نمی‌رود تا از دردهایشان کم شود.

در عمل چه قدر به پیمان‌نامه حقوق کودک عمل می‌شود

عزیزپناه با بیان اینکه در ارتباط با کودک‌آزاری و آزارهای جنسی به‌خصوص بخشی از این آزار درون خانواده رخ می‌دهد، با یک پارادایم و یک الگوواره علمی مواجهیم، گفت: در جامعه با توجه به روند قضایی و مددکاری که وجود دارد، این الگوواره آنچنان قدیمی است که حتی در برخی مراجع قضایی هم با ناامیدی برمی‌گردیم . یعنی کسی حاضر نیست به معنای واقعی وارد این عرصه بشود. در حالی که به نظرم این درد مشترکی برای همه جوامع انسانی در دنیاست.

او تاکید کرد: چگونه است که بسیاری از کشورها، از جمله کشورهای اسلامی که وجه تشابه زیادی هم با جامعه ما دارند، درصدد برنامه‌ریزی برآمدند و سه سطح پیشگیری را جدی گرفتند و در خصوص کودک‌آزاری اطلاع رسانی عمومی می‌کنند؟ ما پیمان‌نامه حقوق جهانی کودک را پذیرفته‌ایم، اما در عمل چه قدر از آن را رعایت می‌کنیم.

این فعال حقوق کودکان ادامه داد: در دنیا چه کارگروه‌ها، کمیسیون‌ها، نهادهای مختلف و کارشناسان متعددی را وارد این بحث کرده و پیشگیری از آزار کودک را جزئی از قوانین خودشان کردند و به‌صورت جدی به امور کودکان نگاه می‌کنند. وزارتخانه تأسیس کردند، نهادهایی با جایگاه قانونی بسیار بالا که حکمشان لازم الاجراست. آنها گزارش‌دهی‌ را جدی می‌گیرند و مناطق پرخطر را که همان سطح دو پیشگیری است و کودکانی که در معرض آسیب بیشتری هستند را به‌صورت جدی رصد می‌کنند.

دولت‌ها بازوهای نظارتی خود را باید بیشتر به کار گیرند

این فعال حقوق کودک در ادامه خاطرنشان کرد: خارج از مناطق شهر، مناطق حاشیه‌ای است که بخش قابل توجه آن موضوع کتاب ارزشمندی است که دوستان ما در جمعیت امام‌علی تهیه کردند. یعنی در سکونتگاه‌های غیررسمی و در خانواده‌های فقیر، دولت‌ها ملزم هستند با پارامترهای مختلف و مسائل اثبات شده در خصوص کودکانی که در معرض آسیب‌های مختلف قرار دارند، بازوهای نظارتی و چشم‌های بیشتری را به‌کار بگیرند. در خانواده‌ها، مناطق و محلاتی که بیم آن می‌رود که کودکان و نوجوانان، در معرض آسیب‌های مختلف قرار بگیرند یا در معرض آسیب دسته‌های خلافکار قرار بگیرند یا در طعمه کودک آزارها بیفتند، باید اقداماتی اساسی انجام دهند.

او افزود: رویدادهایی که مددکاران جمعیت ارائه‌ دادند، نشان‌ می‌دهد عمده آسیب‌ها درون خانواده رخ می‌دهد. اینجاست که باید مداخلات صحیح از سوی دولت و ان‌جی اوها صورت بگیرد. در واقع حلقه مفقوده همین‌جاست که خانواده توانایی صیانت از کودکش را در این مواقع ندارد و کودک در دل آسیب قرار می‌گیرد و هیچ اقدامی نمی‌کند.

عزیزپناه تاکید کرد: از آن سو ما نظارت اجتماعی و نظارت هم محله‌ای‌ها را نداریم. یعنی کسی نسبت به معتاد بودن پدر و مادر کودکی در یک محله و همسایگی‌شان اهمیت قائل نیست تا تلاش کند کودک را از دل آن خانواده پر آسیب خارج کند. در واقع خانواده متزلزل و نبود نظارت اجتماعی، خلاء بزرگی ایجاد کرده و دست آزارگران و متعرضان را باز گذاشته‌است.

او ادامه داد: یک پله بالاتر از آن، نظارت ارگان‌های رسمی است که با توجه به تجربه‌هایی که از روند قضایی و مددکاری در کشور عنوان شد، برخی دیدگاه‌ها در کشور وجود دارد که اصلا نمی‌خواهند موضوع کودک‌آزاری را جدی بگیرند و حکم‌های متناسب با جرم، برای آزارگران در نظر بگیرند.

به گفته این فعال حقوق کودکان، یکی دیگر از نقص‌ها این است که قضات ما قضات مخصوص دادگاه اطفال نیستند. آنها حداقل اطلاعات در خصوص حقوق کودکان را دارند.

عزیزپناه یادآور شد: زمانی‌که مددکاران جمعیت از محله پرخطر پاکدشت و تجربه‌های کودک‌آزاری در آنجا می‌گفتند، من یاد بیجه افتادم. یاد اتفاقاتی که در آن محله برای آن‌همه کودک افتاد و به‌خاطر نبود روند نظارتی درست یک ‌بار آزاد شد بار آخر همزمان به ۵ کودک تجاوز کرد و آنها را به فجیع‌ترین شکل ممکن از بین برد. بیجه یک همدست هم داشت من خیلی اوقات به این فکر می‌کنم «علی باقی» اکنون کجاست و آیا تحت نظر یک دستگاه نظارتی است؟ او مدت کوتاهی در زندان بود و بعد تبعید شد به یکی از شهرهای جنوبی.

کودک‌آزارها باید به زندان‌های طولانی مدت مجازات شوند

او تصریح کرد: جرایم علیه کودکان جرایم بسیار سنگینی است و آزارگر به راحتی نمی‌تواند از پنجه عدالت خودش را خلاص بکند و باید زندان طویل‌المدت بگیرد. اگر روزی آزاد شد، هر جا که سکونت کند، نیروی انتظامی موظف است به اهالی آن محله هشدار بدهد در یک کیلومتری شما، یک آزارگر جنسی زندگی می‌کند. حتی زمانی که مورد تأیید نظام قضایی، روانشناس، مددکار و حقوقدان قرار گرفته و همه آنها تایید کردند مدت زندانی که او کشیده، به نتیجه اعمالش واقف شده و حالا می‌تواند به جامعه و زندگی بازگردد، باز هم باید تحت نظارت باشد. در نمونه‌های عنوان شده هم مثلا آزارگرانی که مددکاران گفتند همه آزاد هستند. اینها همچنان خطر بزرگی برای کودکان و جامعه هستند و باز هم به این اقدامات دست خواهند زد.

رسانه‌ها باید جامعه را نسبت به کودک‌آزاری حساس و مطالبه‌گر کنند

او معتقد است: یک کار تحقیقاتی خوب و مورد اعتماد کودکان، همین اقدامی که جمعیت امام علی با انتشار کتاب کودک‌آزاری در سکونتگاه‌های فقیرنشین انجام داد، می‌تواند مطبوعات و رسانه‌ها را حساس کند. رسانه‌ها باید نتایج تحقیقات و پژوهش‌های ان جی اوها از جمله همین کتاب جمعیت امام علی را به جامعه بازتاب بدهند و جامعه را نسبت به کودک آزاری حساس کنند. جامعه باید مطالبه‌گر باشد تا نهادهای قضایی و مددکاری موضوعات آزار کودکان را جدی بگیرند. این یک وظیفه برای همگان است. از آن سو، یک نگاه دوباره به خودمان بیندازیم. آیا ما با نشانه‌های آزار جنسی و آزار جسمی کودکان آشنا هستیم.

۶۰درصد قربانیان کودک آزاری پسران هستند

عزیزپناه با ارائه آماری درباره کودک‌آزاری گفت: چیزی که به‌صورت الگوواره در ذهن ما وجود دارد این است که، کسانی که مورد تجاوز قرار می‌گیرند بیشتر دختران هستند. در حالی‌که حداقل طبق این پژوهش در سکونتگاه‌های فقیرنشین و غیر رسمی، ۶۰ درصد کودکان پسر هستند که مورد آزار قرار می‌گیرند. یک نگرش غلطی در خانواده‌ها شکل گرفته که کودک پسر به محض اینکه روی پاهایش بایستد، خانواده به او تلقین می‌کند که تو مردی و برو حالا وارد محله شو. تو می‌توانی از خودت دفاع کنی و بعد ما با فاجعه‌هایی مواجه می‌شویم که خود خانواده‌ها هم اغلب اوقات آن را انکار می‌کنند.

او در پایان خاطرنشان کرد: پیشنهاد می‌کنم این کتاب که قابلیت تبدیل شدن به سه الی چهار کتاب را دارد، برای استفاده بهتر دانشجویان و جامعه‌شناسان تفکیک شود. زیرا کار پژوهشی مرجعی است که بسیار می‌تواند برای جامعه مفید واقع شود.