مارها؛ منشأ احتمالی ویروس کرونا در چین

دانشمندان چینی با استفاده از نمونه‌های ویروس که از بیماران گرفته شده است، کد ژنتیکی ویروس را تعیین و با به‌کارگیری میکروسکوپ از آن تصویربرداری کرده و دریافته‌اند عامل بیماری‌زای این همه‌گیری جدید ویروس کرونای تازه‌ای است. این ویروس از همان خانواده‌ی ویروس‌های مشهور سندرم تنفسی بسیار حاد ویروس کرونا (SARS) و سندرم تنفسی خاورمیانه‌ی ویروس کرونا (MERS) محسوب می‌شود که در ۱۷ سال گذشته، هزاران نفر از مردم را کشته است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) ویروس کرونای جدید را۲۰۱۹-nCoV نامیده است.

اغلب کروناویروس‌هایی که افراد را بیمار کرده‌اند، صرفا باعث ایجاد سرماخوردگی می‌شوند؛ اما آن‌ها به‌طور بالقوه بسیار خطرناک هستند. این ویروس‌ها طیف گسترده‌ای از حیوانات را نیز آلوده کرده‌اند و اگر کروناویروسی با منشأ حیوانی با موفقیت به انسان منتقل شده باشد، سیستم ایمنی بدن ما ممکن است در شکست مؤثر آن توانایی کمتری داشته باشد. این آسیب‌پذیری می‌تواند ویروس تازه را به‌شدت مرگ‌بار کند؛ اما لزوما موجب مسری‌بودن آن نمی‌شود.

کریت تایوانی (کریت چینی) گونه‌ای به‌شدت سمّی از کفچه‌مار است که بیشتر در مرکز و جنوب چین و جنوب‌شرق آسیا یافت می‌شود.

هنگامی‌که موارد اولیه‌ی مبتلا به کروناویروس جدید در دسامبر گذشته در منطقه‌ی ووهان چین شناسایی شدند، پزشکان به‌سرعت گمان بردند این ویروس ازطریق حیوانات گسترش یافته است. اغلب قربانیان اولیه از بازار غذای محلی که اکنون تعطیل شده، بازدید کرده بودند که به‌طور مکرر میزبان تمام انواع حیوانات زنده بود. از آن زمان تاکنون، تعداد قربانیان ثبت‌شده‌ی جدید به‌شدت افزایش یافته است و به‌نقل از دولت چین، تا ۲۱ ژانویه (اول بهمن) درمجموع به بیش از ۴۰۰ مورد رسیده و مرگ دست‌کم ۱۷ نفر نیز ثبت شده است. موضوع نگران‌کننده‌تر این است که کروناویروس جدید افرادی را آلوده می‌کند که هرگز از بازار یادشده بازدید نکرده‌اند. این نکته نشان می‌دهد۲۰۱۹-nCoV می‌تواند همچون آنفلوانزای معمولی با انتقال از فردی به فرد دیگر شیوع پیدا کند.

در مطالعه‌ی تازه‌ای که روز چهارشنبه در نشریه‌ی Medical Virology منتشر شد، پژوهشگران توالی ژنتیکی کروناویرویس جدید را با دیگر گونه‌های شناخته‌شده‌ی آن مقایسه کردند و در تجزیه‌وتحلیل اولیه‌ی خود دریافتند ویروس تازه مخلوطی از دو نوع کروناویروس است که اولی از خفاش‌ها نشئت می‌گیرد و دیگری منبعی ناشناخته دارد. این فرایند ادغام که «نوترکیبی ژنتیکی» نامیده می‌شود، ظاهرا بیشتر در بخشی از RNA ویروس آشکار است که به آن امکان می‌دهد گیرنده‌های سطح سلول را تشخیص دهد. پژوهشگران سپس برپایه‌ی الگوهای RNA ویروس تازه که با دیگر کروناویروس‌های مارآورده مشترک است، نتیجه گرفتند محتمل‌ترین میزبان طبیعی ویروس مار است. مارها معمولا به‌عنوان غذا و جایگزین دارو در چین پرورش می‌یابند و فروخته می‌شوند.

گشت پلیس محلی در ووهان چین، ۲۲ ژانویه (دوم بهمن)

ویروس‌ها برای شناسایی و ربودن سلول‌های میزبان ویژه‌شان و تأثیرگذاری بیشتر تکامل می‌یابند؛ به‌همین‌دلیل، ویروس سگ معمولا نمی‌تواند انسان را بیمار کند و عکسِ این امر نیز صادق است؛ اما گاهی اوقات ساختار ژنتیکی موجود ویروس می‌تواند باعث شود ویروس دیگر حیوانات را آلوده‌ کند. همچنین گاهی مواقع، جهش‌ها یا نوترکیبی ژنتیکی ممکن است به سویه‌ی ویروس توانایی تازه‌ای برای انتقال به سایر گونه‌ها بدهد.

به‌نوشته‌ی پژوهشگران، نوترکیبی ژنتیکی مشاهده‌شده در۲۰۱۹-nCoV «ممکن است به انتقال بین‌گونه‌ای از مار به انسان کمک کند». به‌نقل از برندون براون، پژوهشگر سلامت عمومی و اپیدمیولوژیست در دانشگاه کالیفرنیا ریورساید، هنوز پرسش‌های بی‌پاسخ بسیاری درباره‌ی کروناویروس جدید و توانایی آن در بروز فاجعه وجود دارد.

به‌عنوان مثال، سارس و مرس ویروس‌هایی بسیار مقاوم بودند؛ اما هیچ‌ کدامشان به سویه‌ای جهش نیافتند که هم کشنده و هم به‌شدت مسری باشد که درآن‌صورت، ممکن بود به‌خوبی به همه‌گیری جهانی تبدیل شوند. درابتدا، به‌نظر می‌آمد کروناویروس جدید بسیار خفیف‌تر از سارس یا مرس است؛ اما براساس گزارش‌ها، در روزهای گذشته، شمار کشته‌شدگان براثر آن به‌سرعت افزایش یافته است. هرچند می‌دانیم ۲۰۱۹-nCoV می‌تواند بین افراد گسترش یابد، از میزان مسری‌بودن و خطرهای جهش بیشتر آن اطلاعی نداریم. بااین‌حال، به‌گفته‌ی براون هیچ دلیلی وجود ندارد که افزایش آمادگی برای کروناویروس جدید به‌تعویق بیفتد.

کادر پزشکی در ووهان چین بیماران را به بیمارستان منتقل می‌کنند، ۱۷ ژانویه (۲۷ دی)

شماری از موارد ابتلا به۲۰۱۹-nCoV هم‌اکنون به ایالات متحده و دیگر کشورها رسیده‌اند؛ باوجوداین‌، ظاهرا تمام آن‌ها پس از سفر به ووهان چین حامل ویروس شده‌اند. درحال‌حاضر، پیشرفت سریع این بیماری به نقطه‌ی بحرانی در چین رسیده است؛ به‌گونه‌ای که روز گذشته، دولت چین دستور تعطیلی حمل‌ونقل عمومی و لغو پروازها و حرکت قطارها در شهر ۱۱ میلیونی ووهان را صادر کرد.

همچنین دیروز، سازمان بهداشت جهانی جلسه‌ای اضطراری در ژنو سوئیس تشکیل داد تا تصمیم بگیرد باید وضعیت اضطراری سلامت عمومی را در سطح بین‌المللی اعلام کند یا خیر. در کنفرانسی مطبوعاتی که روز گذشته برگزار شد، تدروس آدانام، مدیرکل WHO گفت این سازمان درباره‌ی موضوع یادشده هنوز تصمیم نهایی را نگرفته و اعلام آن به‌ بعد از جلسه‌ی امروز موکول شده است.