در گفت‌وگو با پانا؛
کارگردان فیلم مستند«زمستان است»: مستند بخش فکور فرهنگی جوامع است
مهرداد زاهدیان: شبکه‌های تلویزیونی در همه دنیا باعث چرخش اقتصاد مستندسازی می‌شوند
تهران (پانا) - کارگردان فیلم مستند«زمستان است» معتقد است شبکه‌های تلویزیونی در همه دنیا مصرف‌کننده اصلی فیلم‌های مستند هستند و باعث چرخش اقتصاد مستندسازی می‌شوند ولی در کشور ما به دلیل دولتی بودن تلویزیون‌ها این چرخه ناقص است.
«زمستان است» نام فیلم مستند بلندی ساخته مهرداد زاهدیان است که به عنوان یکی از ۱۰ فیلم بخش مستند امسال در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد. این فیلم که در جشنواره سینماحقیقت ۹۸ نیز حضور داشته به تاریخچه خیابان لاله‌زار تهران از زمان قاجار تا امروز می‌پردازد. خیابانی که روزگاری مرکز فرهنگ و هنر تهران مدرن بود و امروز تبدیل به مرکز فروش لوازم الکتریکی شده است.
زاهدیان در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی پانا درباره این فیلم به سابقه مستندسازی خود اشاره کرد و گفت: «من فیلمسازی هستم که اغلب به موضوعات تاریخ معاصر می‌پردازم. این فیلم هم درباره شکل‌گیری خیابان لاله‌زار تهران است؛ اینکه این خیابان چگونه شکل گرفته و تبدیل به کانون جامعه روشنفکری آن روز و محل تجربه جهان مدرن در شهر تهران شده است. اینکه چگونه این موج هیجان و علاقه‌مندی به ناگهان فروکش کرد و به ضد خودش تبدیل شد؛ مثل هر جریان روشنفکری دیگر در مملکت ما که سرانجام به ضد خود تبدیل می‌شود. فیلم «زمستان است» پاسخی به چرایی این اتفاق است.»
این فیلمساز درباره جمع‌آوری اطلاعات و اسناد لازم برای ساخت این مستند گفت: «تولید فیلم ۳ سال طول کشید که بخش عمده آن صرف پژوهش و جمع‌آوری اطلاعات شد. با توجه به اینکه اسناد و منابع آرشیوی در کشور ما یکجا متمرکز نیست و علاوه بر آن اسناد موجود در سازمان‌های مختلف مثل آرشیو ملی ایران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر، سازمان اسناد انقلاب اسلامی و سایر دستگاههایی که اسناد، عکس و فیلم را نگهداری می‌کنند کاملا در دسترس نیستند، اگر ناگزیر به استفاده از این اسناد هستید دچار مشکلات بسیاری می‌شوید.»
وی ادامه داد: «در این فیلم منابع آرشیوی می‌بینید که به ندرت دیده شده یا اصلا دیده نشده‌اند و همگی با بالاترین کیفیت موجود.»
این فیلمساز درباره چالش‌های مستندسازی در فضای امروز سینمای ایران می‌گوید: «یکی از چالش‌های اصلی چرخه ناقص تولید فیلم مستند در کشور ماست. مستند باید بتواند تولید و عرضه شود و بازگشت سرمایه داشته باشد تا این چرخه بچرخد و کار ادامه پیدا کند. وقتی چرخه کامل نیست این کار استمرار نخواهد داشت. البته سینمای داستانی هم اگر فروش خوبی نداشته باشد، به منابع دولتی وابسته می‌شود.»
زاهدیان افزود: « مهم‌ترین مصرف‌کننده فیلم‌های مستند و کوتاه در جهان تلویزیون‌ها هستند؛ یعنی شبکه‌های تلویزیونی می‌توانند پول بدهند تا این چرخه اقتصادی تکمیل شود؛ ولی متاسفانه در کشور ما تلویزیون‌ها وابسته به دولت هستند.»
وی «تنوع مراجع تصمیم‌گیری» را دیگر چالش حوزه مستندسازی عنوان کرد و گفت: «وقتی دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده مختلف وجود دارد، فیلمساز نمی‌داند از کجا اجازه بگیرد. نمی داند خط قرمزها کجاست و برخی سازمانها روی منابع خود احساس مالکیت می‌کنند، حال این منابع آرشیوها باشند یا حتی زمین؛ مثلا شما نمی‌توانید از سواحل دریای مازندران فیلمبرداری کنید چون همه‌جا دیوارکشی شده و ارگان مربوطه آن مکان را متعلق به خود می‌داند.»
کارگردان «زمستان است» درباره جایگاه فیلم مستند در کشورمان گفت: «مستند بخش فکور فرهنگی جوامع است. مستندساز اطلاع‌رسانی می‌کند، اطلاعات را جمع‌آوری می‌کند، نقاط حساس و داغ را پیدا می‌کند و روی آن انگشت می‌گذارد. پس بخش مولد جامعه است و همانطور که پژوهشکده‌های مختلف باعث رشد فرهنگی می‌شوند، سینمای مستند هم می‌تواند فرهنگ را رشد و ارتقاء دهد و در بین مردم کنجکاوی ایجاد کند.»
وی افزود: « امروز در کشورهای توسعه یافته این موضوع را دریافتند و به آن توجه کردند به همین دلیل وظیفه گره‌گشایی در هر بخش را به سینمای مستند می‌دهند چون سینمای مستند هم فرهنگ عمومی را توسعه می‌دهد و هم راهکارهایی پیش پای تصمیم‌گیرندگان قرار می‌دهد.»
**
ارسال دیدگاه