گزارش پانا از پروژه‌های آبی استان کردستان با هدف تامین پایدار آب شرب تا افق ۱۴۲۵:
سد قوچم؛ الگویی هوشمندانه برای مدیریت منابع آبی
تهران (پانا) - سد قوچم در ۳۵ کیلومتری شمال‌غربی شهر دهگلان، با هدف تنظیم جریان انتقالی آب از سد آزاد در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است. این سد نقش کلیدی در مسیر انتقال آب از غرب به شرق استان کردستان ایفا می‌کند. آنگونه که جانشین معاونت اجرایی پروژه سد قوچم می‌گوید پروژه سد قوچم، الگویی برای مدیریت هوشمندانه منابع آبی است که؛با نگاهی جامع به تأمین نیازهای شرب، حفظ محیط زیست، مقابله با بحران‌های اقلیمی و برنامه‌ریزی بلندمدت تا افق ۱۴۲۵احداث و توسعه یافته است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی پانا، در حال حاضر، حدود ۲۰ درصد از ظرفیت مخزن این سد آبگیری شده و حجم فعلی آب آن به حدود ۹ میلیون متر مکعب می‌رسد؛ در حالی که ظرفیت کل مخزن ۶۰ میلیون متر مکعب است. این حجم محدود به هیچ‌وجه نشانه‌ی کاهش بارندگی یا تغییرات اقلیمی نیست، بلکه بر اساس برنامه‌ریزی مدیریت منابع آب و با هدف صرفه‌جویی در مصرف و متناسب با نیاز فعلی پایین‌دست، چنین ذخیره‌ای در نظر گرفته شده است. همچنین با توجه به نقش تنظیمی سد قوچم و طراحی آن برای ذخیره سیلاب‌های فصلی، افزایش حجم مخزن در شرایط فعلی ضرورتی ندارد، اما در صورت نیاز، امکان انتقال بیشتر آب از سد آزاد فراهم است.
تامین بخشی از اب سدقوچم از طریق سد آزاد
بخشی از آب سد قوچم از طریق سد آزاد تامین می شود و خط انتقال آب سد آزاد به قوچم به طول ۸۸ کیلومتر بزرگترین سامانه انتقال آب استان کردستان طی ۲ مرحله که فاز اول این سامانه سال ۱۳۹۴ به بهره‌برداری رسید و فاز دوم آن با ۴۴ کیلومتر خط لوله و ۱۱ کیلومتر تونل سال ۱۴۰۰ افتتاح شد.
ابگیری سد قوچم در سال ۱۳۹۰
سد آزاد که عملیات ساخت آن از سال۱۳۸۶ آغاز و در سال ۱۳۹۰ آبگیری شد، یک سد سنگریزه ای با هسته رسی است و در کیلومتر ۴۰ جاده سنندج -مریوان و بر روی رودخانه کوماسی(آزاد) از سرشاخه های رودخانه سیروان قرار دارد.
امکان ذخیره‌سازی ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب در قوچم
این سد با طول تاج ۵۹۵ و ارتفاع ۱۲۵ متر ، امکان ذخیره‌سازی حداکثر ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب را دارد.میزان بارندگی سالانه در شرایط عادی اقلیمی معادل ۴۵۵ میلی‌متر و بیشترین میزان بارندگی سالیانه مربوط به شهرهای مریوان و بانه با حدود ۸۰۰ میلی‌متر و کمترین میزان بارندگی در شرق استان حدود ۴۰۰ میلی‌متر و در قسمت مرکزی یعنی سنندج نزدیک به ۵۰۰ میلی متر است.
تعداد دشت‌های استان ۹ دشت بوده که پنج دشت آن در نیمه شرقی، ۲ دشت در غرب و ۲ دشت دیگر در جنوب استان واقع شده است و دشت‌های قروه ـ دهگلان و چهاردولی در شرق استان جزو دشت‌های ممنوعه محسوب می‌شود.
تامین آب شهرهای دهگلان و قروه با سد قوچم
ابراهیم بامدی، سرناظر پروژه سد قوچم و سامانه انتقال، در جریان بازدید خبرنگاران از این سد اظهار کرد: «هدف از احداث این سد، آماده‌سازی ظرفیت ذخیره‌سازی و انتقال مطمئن آب شرب برای جمعیت شهرستان‌های دهگلان و قروه است.»
از حوضه های آبریز اصلی استان کردستان می‌توان به خلیج فارس و دریای عمان، دریای خزر و دریاچه ارومیه و حوضه‌های آبریز فرعی نیز به سفیدرود شامل رودخانه‌های تلوار و قزل اوزن، مرزی غرب شامل رودخانه‌های سیروان و زاب کوچک، کرخه شامل رودخانه رازآور و دریاچه ارومیه شامل رودخانه های زرینه و سیمینه اشاره کرد.
۱۸ سد در کردستان وجود دارد که از این تعداد مدیریت ۱۲ سد در اختیار استان و بهره‌برداری مابقی سدها در اختیار استان‌های همجوار از جمله آذربایجان‌غربی و کرمانشاه قرار دارد.
تامین پایدار آب شرب برای ۳۵۰ هزار نفر جمعیت شهرهای تحت پوشش
دانیال رستم‌پور، جانشین معاونت اجرایی پروژه سد قوچم در شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران نیز در جریان بازدید خبرنگاران از این سد گفت: «این پروژه به‌عنوان یکی از اقدامات زیربنایی برای مدیریت منابع آب در شرق استان کردستان، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود، تأمین پایدار آب شرب را برای جمعیتی بالغ بر ۳۵۰ هزار نفر تا افق ۱۴۲۵ در دستور کار دارد.»
وی افزود: «سد قوچم از نوع خاکی سنگریزه‌ای با هسته رسی است که ارتفاع آن ۴۶ متر، طول تاج آن ۱۸۳۸ متر و عرض تاج ۸ متر می‌باشد. تراز نرمال مخزن در ارتفاع ۱۸۵۳ متر از سطح دریا قرار دارد.»
پیش‌بینی ۰.۳ میلیون متر مکعب برای حفظ حقابه
به گفته رستم‌پور بر اساس تخصیص‌های مصوب، در افق ۱۴۲۵ حدود ۲۴.۷ میلیون متر مکعب از منابع آبی این سد برای شرب و ۰.۳ میلیون متر مکعب برای حفظ حقابه زیست‌محیطی در نظر گرفته شده است. این برنامه‌ریزی‌ها بر پایه اصول توسعه پایدار و حفاظت از منابع زیرزمینی صورت گرفته‌اند.
رستم‌پور با اشاره به عمق بالای آب‌های زیرزمینی در منطقه (بیش از ۲۰۰ متر) تأکید کرد: «انتقال آب سطحی از سد آزاد به قوچم، گامی مهم برای جایگزینی برداشت‌های بی‌رویه از چاه‌هاست و نقشی محوری در حفظ سفره‌های زیرزمینی منطقه ایفا می‌کند.»
وی همچنین خاطرنشان کرد: «پروژه سد قوچم، الگویی برای مدیریت هوشمندانه منابع آبی است؛ با نگاهی جامع به تأمین نیازهای شرب، حفظ محیط زیست، مقابله با بحران‌های اقلیمی و برنامه‌ریزی بلندمدت تا افق ۱۴۲۵.»
ناهید شمشیری
ارسال دیدگاه