مفهوم اصل جبران خسارت در حقوق بیمه به چه معناست؟

امیر جنگجو، وکیل  دادگستری در گفت‌و‌گو با پانا اظهار کرد: «اصل جبران خسارت به عنوان یکی از بنیادی‌ترین اصول در قرارداد بیمه خسارت دارای نقش موضوعی است و نیز قلمرو موضوعی گسترده‌تری نسبت به مفهوم خسارت در مسئولیت مدنی دارد. این اصل متضمن دو جلوه است نخست اینکه به موجب این اصل بیمه‌گر متعهد به جبران خسارتی است که در نتیجه وقوع حادثه مورد بیمه بر اموال بیمه‌گذار در بیمه اموال و بر اشخاص در بیمه مسئولیت وارد شده است.»

وی افزود: «لذا خسارت باید زیان دیده را در وضعیتی که قبل از وقوع حادثه داشته، قرار دهد. مطابق این اصل خسارت وارده باید به طور کامل جبران شود. دوم اینکه جبران نباید موجب افزایش دارایی زیان دیده شود و بیمه نباید هرگز به صورت منبعی برای سوددهی زیان دیده درآید یعنی شخص زیان‌دیده پس از جبران خسارت در وضعیت مالی بهتری نسبت به قبل از دیدن زیان قرار گیرد.»

جنگجو گفت:‌ «این اصل از اصول آمره(اجباری) قراردادهای بیمه خسارت است که در اجرای آن بیمه‌گران تعهد دارند که خسارت واقعی ارزیابی شده زیان دیدگان را طبق مفاد و شرایط بیمه‌نامه صادر شده حداکثر تا سقف تعهدات بیمه‌ای جبران کنند و تا حد امکان زیان‌دیده را در موقعیت قبل از وقوع حادثه زیانبار قرار دهند.»

وی افزود: «وفق این اصل، بیمه‌گر متعهد به جبران خسارت و رفع تعادلی است که در پی وقوع حادثه برای موضوع بیمه در وضع مالی زیان دیده پدیدار می‌شود. اگر این اصل ملاک پرداخت خسارت نباشد، بیمه وسیله‌ای برای سودجویی و منفعت طلبی بوده و موجب ایجاد فساد و مخل نظم عمومی و مشوق ایجاد خسارت های عمدی خواهد بود. درخصوص مبنای اصل جبران خسارت در حقوق بیمه اولین توجیهی که می‌تواند موجب پیدایش اصل جبران خسارت در حقوق بیمه باشد، برقراری عدالت یا حفظ آن در جامعه است زیرا عدالت و دادگری ایجاب می‌کند که هر زیان‌دیده‌ای تا میزانی که خسارت دیده است، غرامت دریافت کند و نه کمتر و نه بیشتر.» 

این وکیل دادگستری ادامه داد:‌ «از سویی دیگر برقراری نظم و امنیت اجتماعی در این امر دخیل است و اگر اصل غرامت اساس پرداخت نباشد، بیمه می‌تواند منبع استفاده بیمه برای بیمه‌گزار و انگیزه‌ای برای ایجاد خسارت‌های عمدی که باعث فساد و مخل نظم عمومی است، باشد. از طرفی دیگر برخی دیگر  اصل مزبور را ناشی از رویکرد اجتماعی‌کردن خطرات می‌دانند؛ بدین معنا که جبران کامل خسارت زیان‌دیده تنها درصورتی امکان پذیر است که از او حمایت اجتماعی شود و بیانگر این موضوع است زیان‌دیده باید برای جبران خسارات خود ابتدا به نهادهای اجتماعی مراجعه کند.»

جبران خسارت بیمه، نباید زیان‌دیده را در وضعیت بهتری نسبت به قبل قرار دهد

این وکیل دادگستری بیان کرد: «در حقیقت هدف اصلی این رویکرد آسیب زدایی اجتماعی است به همین علت می‌توان مبنای آن را در همبستگی اجتماعی بین افراد جامعه دانست. بنابراین هدف اصلی در عقد بیمه به خصوص بیمه خسارت، جبران خسارت واقعی زیان‌دیده است. در واقع ترمیم‌کنندگی و برگردان وضعیت نخستین و اعاده روابط مختل شده به حالت عادی و قبل از روی دادن حادثه، فلسفه وجودی عقد بیمه را شکل می دهد. از سویی دیگر، پوشش چنین بیمه‌ای نباید به افزایش دارایی زیان‌دیده منجر شود و نسبت به قبل از روی دادن حادثه، او را در موقعیتی بهتر قرار دهد.»