معاون آموزش ابتدایی تمام آمار، اقدامات، برنامهها، تحولات و گامهای عدالتمحور این معاونت را تشریح کرد؛
حمایت همهجانبه از آموزش و پرورش اولویت رئیسجمهور پزشکیان است
تهران (پانا) - نشست خبری معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش بعدازظهر امروز به منظور اعلام نتایج اقدامات انجامشده و برنامههای پیشرو برگزار شد.

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در این نشست خبری ابتدا آماری از وضعیت تعداد مدارس و دانشآموزان و بازماندگان را اعلام و سپس برنامههای اجرایی این معاونت را تشریح کرد.
۹ میلیون و ۲۲۰ هزار و ۳۶۰ دانشآموز در دوره ابتدایی ثبتنام کردند/ ۴۳۸ هزار دانشآموز از اتباع خارجی در مدارس ایران مشغول به تحصیل هستند
رضوان حکیمزاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، در نشست خبری خود آمار جدیدی از وضعیت آموزش ابتدایی کشور ارائه داد. وی اعلام کرد که در سال تحصیلی جاری، ۹ میلیون و ۲۲۰ هزار و ۳۶۰ دانشآموز در مدارس ابتدایی ثبتنام کردهاند که از این تعداد، ۸ میلیون و ۷۸۱ هزار نفر دانشآموزان ایرانی هستند. همچنین، ۴۳۸ هزار دانشآموز از اتباع خارجی نیز در مدارس کشور مشغول به تحصیلاند که این تعداد حدود ۴.۷۵ درصد از کل دانشآموزان ابتدایی را تشکیل میدهد.
وضعیت مدارس، کلاسها و معلمان دوره ابتدایی
به گفته معاون آموزش ابتدایی، در حال حاضر ۷۰ هزار و ۲۰۰ مدرسه ابتدایی در کشور فعال است که مجموعاً ۳۸۷ هزار کلاس درس را شامل میشود. تعداد آموزگاران مشغول به تدریس در این دوره نیز ۲۶۸ هزار نفر اعلام شده است که این تعداد جدا از کادر اداری مدارس است.
میانگین تراکم دانشآموزان در کلاسهای درس
حکیمزاده در خصوص تراکم دانشآموزان در کلاسهای درس دولتی اظهار داشت که میانگین تراکم در مناطق شهری ۳۰.۴۶ نفر و در مناطق روستایی ۲۲.۲۳ نفر است. همچنین، ۶۴۷ کلاس درس دارای بیش از ۴۰ دانشآموز هستند.
آمار بازماندگان از تحصیل در دوره ابتدایی
وی تعداد کل بازماندگان از تحصیل در دوره ابتدایی که شامل شش پایه میشود را ۱۶۸ هزار نفر اعلام کرد و گفت: از این تعداد، ۷۶ هزار و ۱۷۵ نفر شناسایی شدهاند و ۲۴ هزار و ۸۴۹ نفر به مدارس بازگردانده شدهاند. در پایه اول ابتدایی نیز ۷۱۶۱ دانشآموز ۶ ساله ثبتنام نکرده و بازمانده از تحصیل محسوب میشوند. همچنین، از آغاز سال تحصیلی، ۱۵ هزار و ۶۸۰ دانشآموز ۶ ساله دیگر نیز شناسایی و جذب شدهاند. در مجموع، وضعیت ۱۰۰ هزار دانشآموز بازمانده از تحصیل پیگیری شده است که بخشی از آنها به مدرسه بازگشته و برای برخی دیگر همچنان اقدامات حمایتی ادامه دارد.
اهداف و برنامههای معاونت آموزش ابتدایی
معاون آموزش ابتدایی تأکید کرد که برنامههای این حوزه براساس سه محور کلیدی که وزیر آموزش و پرورش به مجلس شورای اسلامی ارائه کرده، تنظیم شده است:
۱. توسعه عدالت آموزشی و نصیب برابر آموزشی
۲. ارتقای کیفیت آموزشی و پرورشی با تأکید بر مدارس دولتی
۳. تقویت هویت، احساس تعلق و ارزشمندی در دانشآموزان
وی افزود: برای هر یک از این اهداف، برنامههای دقیقی تعریف شده تا اجرای آنها به بهبود کیفیت آموزش ابتدایی کمک کند.
اجرای سند تحول بنیادین و ویژگیهای مدرسه مطلوب
حکیمزاده با اشاره به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، بیان کرد که هدف از اجرای این سند ایجاد مدارسی پویا، خلاق و یادگیرنده است که دانشآموزان را به مشارکت فعال در یادگیری تشویق کند. این مدارس با بهرهگیری از روشهای نوین آموزشی، فناوریهای روز و برنامههای درسی غنی، به پرورش تفکر انتقادی، خلاقیت و مهارتهای حل مسئله در دانشآموزان کمک میکنند. همچنین، مدارس در تراز سند تحول باید محیطی صمیمی و تربیتی فراهم کنند که ارزشهای اسلامی و هویت ملی را در دانشآموزان نهادینه کرده و به رشد همهجانبه آنها در ابعاد علمی، اجتماعی و عاطفی کمک کند.
تمرکز بر نقش خانواده، معلم و محیط آموزشی
وس ادامه داد: یکی از رویکردهای مهم معاونت آموزش ابتدایی، تأکید بر نقش خانوادهها به عنوان شرکای یادگیری، حفظ کرامت معلمان و تقویت تربیت تمامساحتی دانشآموزان است. ایجاد محیطی مثبت در مدارس که در آن همه دانشآموزان، صرفنظر از سطح تحصیلی، احساس ارزشمندی و تعلق داشته باشند، از دیگر اهداف کلیدی این معاونت است. همچنین، با توجه به تغییرات نسل جدید و دسترسی گسترده آنها به فناوری، آموزش مشارکتی و شنیدن صدای دانشآموزان در برنامههای آموزشی مورد توجه قرار گرفته است.
تدوین شاخصهای عملکردی و برنامهریزی هدفمند
معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: در راستای بهبود عملکرد آموزشی، برای اولین بار شاخصهای عملکردی دوره ابتدایی در قالب یک شناسنامه جامع تدوین شده است. این شناسنامه شامل اطلاعات دقیقی از وضعیت نرخ ترک تحصیل، تکرار پایه، جذب دانشآموزان ۶ ساله و تعداد بازماندگان از تحصیل در استانها و مناطق مختلف کشور است.
به گفته معاون آموزش ابتدایی، این دادهها امکان برنامهریزی بهتر را برای مدیران و مسئولان آموزشی فراهم میکند تا با تعیین اهداف مشخص، روند بهبود شاخصهای آموزشی را پیگیری کنند. همچنین، تفاهمنامهای میان معاونت آموزش ابتدایی، مدیران کل استانها و سایر مسئولان آموزشی امضا شده تا اقدامات برنامهریزیشده در چارچوب مشخصی اجرایی شود.
تدوین برنامههای آموزشی با مشارکت معلمان و مدیران مدارس
رضوان حکیمزاده در ادامه نشست خبری خود با تأکید بر ضرورت مشارکت ذینفعان در تدوین برنامههای آموزشی، اعلام کرد که تمامی راهبردها، رویکردها و اقدامات عملیاتی برنامه جدید آموزش ابتدایی با همکاری معاونان، رؤسای مناطق و کارشناسان آموزش و پرورش تدوین شده است. وی خاطرنشان کرد که برنامهریزی صرف در ستاد مرکزی، بدون مشارکت معلمان و مدیران، فاصله زیادی با واقعیتهای اجرایی خواهد داشت.
اجرای طرح «اتقان» برای توانمندسازی معلمان
حکیمزاده گفت: یکی از برنامههای مهم این معاونت، اجرای مجدد طرح "اتقان" برای ارتقای توانمندیهای قرآنی معلمان، مدیران و آموزگاران ابتدایی است. این طرح، که در دوره قبل نیز اجرا شده بود، امسال در چهار استان خراسان رضوی، سمنان، قزوین و زنجان برای معلمان با سابقه کمتر از ۱۰ سال اجرا خواهد شد. هدف از این برنامه، آموزش روشهای مناسب و متناسب با دوران کودکی در تدریس قرآن و ارتقای مهارتها، دانش و نگرش معلمان در این حوزه است.
اولویت دولت در حمایت از آموزش و پرورش
حکیمزاده با اشاره به توجه ویژه دولت چهاردهم به آموزش و پرورش، اعلام کرد که رئیسجمهور، آقای دکتر پزشکیان، تاکنون ۱۷ جلسه تخصصی با محوریت آموزش و پرورش برگزار کردهاند. وی تأکید کرد که رئیسجمهور شخصاً در این جلسات شرکت کرده و بر دو محور اصلی عدالت آموزشی تمرکز دارند:
۱. عدالت در زیرساختها و بهبود امکانات و تجهیزات مدارس
۲. ارتقای کیفیت یادگیری در مدارس دولتی
تحول در روشهای تدریس و یادگیری فعال
در ادامه این نشست، معاون آموزش ابتدایی به برنامههای تحول در کلاسهای درس اشاره کرد و گفت: هدف ما این است که کلاسهای معلممحور را به محیطهایی تبدیل کنیم که دانشآموزان یادگیرندگان فعال باشند و مشارکت بیشتری در فرآیند آموزشی داشته باشند.
وی افزود که در این راستا، سه محور اصلی در دستور کار قرار گرفته است:
۱. توسعه صلاحیتهای حرفهای معلمان
۲. تقویت محیطهای یادگیری مثبت و تعاملمحور
۳. بهرهگیری از فناوریهای آموزشی و یادگیری ترکیبی
حکیمزاده تأکید کرد که مشارکت فعال معلمان و مدیران در طراحی و اجرای برنامههای آموزشی، کلید موفقیت و تحول در نظام آموزش ابتدایی است.
وی خاطرنشان کرد که این برنامهها در راستای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تنظیم شده و هدف آن بهبود کیفیت یادگیری و افزایش عدالت آموزشی در سراسر کشور است.
تحول در چیدمان کلاسهای درس و روشهای آموزش در مدارس ابتدایی/ اصلاح چیدمان کلاسها برای یادگیری فعال
رضوان حکیمزاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، در ادامه نشست خبری خود به اهمیت تغییر چیدمان کلاسهای درس و نقش آن در ارتقای کیفیت یادگیری دانشآموزان اشاره کرد. وی بیان کرد که بیش از ۶۰ مدل چیدمان کلاسی متناسب با تعداد دانشآموزان هر کلاس طراحی شده است تا جایگزین روش سنتی نشستن دانشآموزان بهصورت صفی و منفعل شود.
وی با ذکر یک نمونه از شهر آمل گفت: یکی از آموزگاران نیمکتها را روبهروی هم چیدمان کرده بود تا تعامل بین دانشآموزان افزایش یابد. این نشان میدهد که حتی در محدودیتهای موجود نیز میتوان کلاسهایی پویا و مشارکتی ایجاد کرد.
وی همچنین تأکید کرد که معلمان باید بر اساس شرایط کلاس، چیدمان را متناسب تغییر دهند تا دانشآموزان از همکاری و تعامل بیشتر بهرهمند شوند.
تولید محتوای آموزشی و فیلمهای کوتاه برای معلمان
معاون آموزش ابتدایی اعلام کرد که در همکاری با سازمان پژوهش، مجموعهای از فیلمهای آموزشی کوتاه و سناریوهای طرح درس برای معلمان دوره ابتدایی تولید شده است. این منابع به معلمان کمک میکند تا روشهای تدریس فعال و کار گروهی را در کلاسهای درس پیادهسازی کنند.
جشنواره ملی "اصلاح روشهای آموزش و تحول در محیطهای یادگیری"
معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: برای تشویق معلمان به نوآوری در روشهای تدریس، جشنوارهای با عنوان "اصلاح روشهای آموزش و تحول در محیطهای یادگیری" در سال ۱۴۰۴ برگزار خواهد شد. در این جشنواره، آموزگاران میتوانند ایدهها و تجربیات خلاقانه خود را در حوزههای مختلف از جمله: ایجاد محیط مثبت یادگیری، یادگیری مشارکتی، کاربست فناوریهای آموزشی و مدیریت کلاسهای پرتراکم به اشتراک بگذارند.
حکیمزاده خاطرنشان کرد که برگزیدگان این جشنواره مورد تقدیر ویژه قرار خواهند گرفت و مراسم پایانی آن با حضور مقامات دولتی برگزار خواهد شد.
راهاندازی اجتماعات یادگیری معلمان در سراسر کشور
وی گفت: یکی از مهمترین برنامههای در حال اجرا، ایجاد اجتماعات یادگیری معلمان در سطح کشور است. بر اساس این طرح معلمان هر پایه تحصیلی در گروههای ۱۵ تا ۲۰ نفره سازماندهی میشوند. سرگروههایی برای هدایت و تسهیل این اجتماعات انتخاب شدهاند. معلمان ایدهها و تجربیات خود را برای بهبود روشهای تدریس به اشتراک میگذارند. محتواهای آموزشی و منابع لازم در اختیار آنها قرار داده میشود.
آمار اعضای شبکه اجتماعی یادگیری معلمان ایران
حکیمزاده افزود: در حال حاضر بیش از ۲۴۶ هزار معلم در اجتماعات یادگیری ثبتنام کردهاند که این اجتماعات بهعنوان یک بستر تعاملی، به اشتراکگذاری تجربیات و بهبود روشهای تدریس در مدارس ابتدایی کمک میکند.
برنامههای ویژه آموزش و پرورش برای ارتقای عدالت آموزشی و کاهش فقر یادگیری/ توسعه آموزش عشایری و دسترسی به فرصتهای یادگیری
حکیمزاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، در ادامه نشست خبری خود به برنامههای ویژه برای دانشآموزان عشایری و تلاش برای ارتقای عدالت آموزشی در این مناطق اشاره کرد. وی آمار و اطلاعات مهمی را در این زمینه ارائه داد:
تعداد مدارس عشایری: ۷,۱۳۰ مدرسه، از کلاسهای چندپایه در چادرهای عشایری تا مدارس شبانهروزی
دانشآموزان عشایری: ۲۱۸,۱۱۷ نفر
کلاسهای درس عشایری: ۱۴,۵۳۲ کلاس (بسیاری از آنها چندپایه هستند)
تعداد کانکسهای آموزشی: ۱,۲۸۹ کانکس
مدارس عشایری به صورت چادر: ۶۴۵ مدرسه
مدارس عشایری دارای ساختمان: ۵۴ مدرسه
تعداد راهبران آموزشی: ۳,۰۰۰ نفر که به نظارت میدانی و ارتقای کیفیت یادگیری در مدارس عشایری کمک میکنند.
وی به وجود ۶۵۰ هزار دانشآموز در کلاسهای چندپایه در سراسر کشور اشاره کرد و اعلام داشت که در راستای عدالت آموزشی، بیش از ۳۰۰ مدرسه با تنها یک یا دو دانشآموز و حدود ۵,۰۰۰ مدرسه با کمتر از ۵ دانشآموز در دوره ابتدایی فعال هستند که معلم به آنها اختصاص داده شده است.
طرح "حامی" برای کاهش فقر یادگیری
وی گفت: یکی از مهمترین برنامههای جدید آموزش و پرورش، طرح "حامی" (حمایت آموزشی مستمر از یادگیرندگان) است که با هدف کاهش فقر یادگیری در دوره ابتدایی طراحی شده است.
چرا طرح حامی اجرا میشود؟
وی افزود: بسیاری از دانشآموزان ممکن است در مدرسه حضور داشته باشند اما مهارتهای پایه مانند خواندن، نوشتن و حساب کردن را بهطور کامل نیاموزند. اگر این مهارتها در دوره ابتدایی بهخوبی آموزش داده نشوند، موفقیت تحصیلی و شغلی آینده دانشآموزان به خطر میافتد. مطالعات ملی و بینالمللی نشان دادهاند که صرف توانمندسازی معلمان کافی نیست و دانشآموزان ضعیف باید برنامههای جبرانی هدفمند دریافت کنند.
نحوه اجرای طرح حامی
۱. شناسایی دانشآموزان نیازمند حمایت آموزشی توسط مدیران مدارس بهعنوان رهبران جریان آموزشی
۲. برگزاری کلاسهای جبرانی ویژه برای این دانشآموزان
۳. شروع مداخلات آموزشی از بهمنماه، بلافاصله پس از نوبت اول، بدون انتظار برای پایان سال تحصیلی
۴. استفاده از ظرفیت شورای مدرسه برای نظارت و اجرای مؤثر برنامه
حکیمزاده گفت: هدف اصلی این طرح این است که دانشآموزانی که در مهارتهای پایه مانند خواندن و نوشتن دچار ضعف هستند، در یک بازه زمانی کوتاه بتوانند این مهارتها را جبران کرده و به مسیر عادی یادگیری بازگردند.
ضرورت توجه به فقر یادگیری در کنار بازماندگی از تحصیل
رضوان حکیمزاده در ادامه سخنان خود بر یک تغییر نگرش اساسی در نظام آموزشی تأکید کرد و گفت: در گذشته، توجه اصلی جامعه علمی و رسانهها بر کودکان بازمانده از تحصیل متمرکز بود. اما امروز، کودکانی که در مدارس حضور دارند اما یاد نمیگیرند نیز به همان اندازه نیازمند توجه هستند. اگر دانشآموزی مهارتهای پایه مانند خواندن، نوشتن و ریاضیات را کسب نکند، تفاوت چندانی با یک دانشآموز بازمانده از تحصیل نخواهد داشت و این مسئله باید به یک دغدغه ملی تبدیل شود.
ضرورت مشارکت خیرین و نهادهای مردمی در کاهش فقر یادگیری
عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: بسیاری از دانشآموزانی که با ضعف یادگیری مواجه هستند، از حمایت خانوادههایشان بهرهمند نمیشوند، زیرا خانوادههای آنها ممکن است کمسواد، دارای مشکلات اقتصادی و اجتماعی، یا ناآگاه از روشهای کمک به فرزندانشان باشند. عدالت آموزشی ایجاب میکند که این دانشآموزان مورد توجه ویژه قرار گیرند. ظرفیت خیرین، داوطلبان، سمنها و دانشجویان دانشگاه فرهنگیان میتواند در قالب برنامههای آموزشی داوطلبانه، به این دانشآموزان کمک کند. در دوران کرونا، طرح "جهاد آموزشی" اجرا شد و حالا میتوان از این تجربه برای کاهش فقر یادگیری استفاده کرد.
آمار دانشآموزان نیازمند حمایت در سه درس اصلی
حکیمزاده افزود: آمار پایش یادگیری در سراسر کشور نشان میدهد که تعداد زیادی از دانشآموزان در دوره ابتدایی نیازمند تلاش بیشتر در دروس پایه هستند و این دانشآموزان، جمعیت هدف طرح "حامی" را تشکیل میدهند که هدف آن جبران ضعف یادگیری از طریق برنامههای آموزشی متمرکز و داوطلبانه است.
عدالت آموزشی و توسعه پایدار کشور
حکیمزاده تأکید کرد که مسیر توسعه کشور از مدارس ابتدایی میگذرد و عدالت آموزشی تنها به حمایت از نخبگان محدود نمیشود. بلکه همه کودکان حق آموزش و یادگیری دارند و دانشآموزانی که با ضعف یادگیری مواجه هستند نباید نادیده گرفته شوند.
توسعه مهارتهای پژوهشی و خلاقیت در دانشآموزان
وی تصریح کرد: علاوه بر جبران ضعف یادگیری، آموزشوپرورش سه برنامه ویژه برای تقویت روحیه پژوهشگری، کنجکاوی علمی و مهارتهای کاربردی دانشآموزان دارد:
۱. جشنواره جابربن حیان:
تمرکز بر آموزش کار گروهی و اجرای پروژههای علمی توسط دانشآموزان
بهکارگیری دانش علمی در موقعیتهای واقعی و افزایش مهارتهای ارائه و پرزنت کردن
۲. طرح خوانا: طرح خواندن و نوشتن، حسابکردن و مهارتهای زندگی
۳. آموزش مهارتهای شایستگی فناورانه و استفاده از هوش مصنوعی برای بهبود کیفیت یادگیری
تقویت مهارتهای پایه، شایستگی دیجیتال
معاون وزیر آموزش و پرورش در ادامه بر ارتقای سواد پایه و تقویت مهارتهای زبانی دانشآموزان، تمرکز بر خواندن، نوشتن، صحبت کردن و شنیدن برای بهبود مهارتهای زبانی کودکان تاکید کرد و گفت استانها مجاز به اجرای برنامههای متنوعی برای افزایش سواد پایه هستند.
حکیمزاده همچنین بر توجه ویژه به شایستگی دیجیتال و فناوری و تغییر رویکرد آموزش فناوری از مصرفکننده بودن به تولیدکننده خلاق شدن و آموزش تفکر الگوریتمی و محاسباتی از کودکی، اضافه شدن هوش مصنوعی به برنامههای آموزشی برای همگامسازی با تحولات جهانی، افزایش سواد رسانهای و دیجیتالی دانشآموزان، توجه به کاربردهای فناوری در زندگی روزمره تاکید کرد.
برنامه ویژه نوروز ۱۴۰۴: عید، هنر و داستان
وی برنامه ویژه نوروز را عید، هنر و داستان اعلام کرد و گفت: تمرکز بر مهارتهای خواندن و نوشتن برای تقویت سواد پایه، کنار گذاشتن تکالیف سنتی و پیکهای نوروزی، تمرکز بر فعالیتهای خلاقانه مانند: داستانخوانی، داستانگویی و داستاننویسی، فیلمسازی، عکاسی، نقاشی، سفرنامهنویسی و گزارشنویسی، استفاده از قصههای پدربزرگها و مادربزرگها برای افزایش ارتباط بیننسلی، قصههای قرآنی و مذهبی بهدلیل همزمانی با ماه رمضان مورد تاکید ماست.
حکیمزاده بر ممنوعیت دریافت هرگونه وجه یا ارائه تکالیف پولی تاکید کرد و گفت: اشتراکگذاری کتابها و منابع آموزشی در شبکههای مجازی مانند شاد و استفاده از کتابخانههای کلاسی برای دسترسی بهتر دانشآموزان مورد توجه و تاکید ماست.
چالشهای فضای مجازی در دوره ابتدایی
حکیمزاده گفت: در خصوص آموزش در فضای مجازی، نگرانیهایی وجود دارد. اگرچه فضای مجازی میتواند به عنوان مکمل یادگیری عمل کند، اما در دوره ابتدایی نمیتواند جایگزین آموزش حضوری شود. تجارب گذشته نشان داده که این تعطیلات باعث اختلال در یادگیری دانشآموزان میشود. آموزش مجازی به ویژه برای دوره ابتدایی، به دلیل کمبود تعامل مستقیم معلمان و دانشآموزان، اثربخشی لازم را ندارد. معلمان باید زحمات بیشتری بکشند و مجبورند مجددا مطالب را در کلاسهای درس تکرار کنند.
مشارکت والدین در فرآیند یادگیری
وی گفت: وزارت آموزش و پرورش برنامههایی برای توانمندسازی خانوادهها در نظر گرفته است تا والدین بدانند چگونه به شکل مؤثر در فرآیند یادگیری فرزندان خود مشارکت کنند. کمک به کودکان در انجام تکالیف باید به گونهای باشد که والدین با خواندن کتابها یا کمک در یافتن کلمات و مفاهیم به آنها کمک کنند، نه اینکه تکالیف فرزندشان را خودشان انجام دهند. این مشارکت صحیح میتواند از طریق آموزش خانوادهها و تقویت همکاری با انجمنهای اولیا و مربیان تحقق یابد. در نهایت، هدف این است که با همکاری همه نهادها، از جمله والدین و معلمان، بتوانیم فرآیند یادگیری دانشآموزان را به بهترین شکل ممکن ارتقا دهیم و چالشهای موجود را پشت سر بگذاریم.
ارسال دیدگاه