اشتیاق نفتی در بورس

طی یک ‌سال گذشته بورس انرژی با تمرکز بر بازار صادرات جهانی فرآورده‌های نفتی، موفق شد میزبان صادرات ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تن انواع فرآورده نفتی شامل بنزین، گازوئیل، گاز مایع و سایر فرآورده‌ها و حامل‌های ویژه و اصلی انرژی به مقاصد خشکی و دریایی جهان باشد.
بالغ بر ۸۷ درصد فروش فرآورده‌های هیدروکربوری بورس انرژی صادراتی محسوب می‌شود و این در حالی است که به ازای هر یک میلیارد ریال فروش در بازار داخلی، نزدیک به ۷ میلیارد ریال در بازار صادراتی انواع فرآورده نفتی معامله شده است. این نسبت در حجم صادرات به حجم فروش داخلی نیز صادق است.
فاصله گرفتن از خام فروشی و حرکت به سوی تولید فرآورده‌های نفتی به خلق مسیرهای جذاب و هموار برای فروش آنها منتهی می‌شود. هر چند این موضوع در ادبیات اقتصادی، جدید محسوب نمی‌شود اما تأکید و تمرکز تصمیم‌سازان و سیاستگذاران کشور، نشان‌دهنده شکل‌گیری عزم جدی و اجتناب ‌ناپذیر برای عملی شدن این امر مهم به‌ شمار می‌رود.

هم‌اکنون به دلایل تحریم‌های بی‌شمار و قیمت پایین، فروش نفت خام با مشکلات عدیده‌ای مواجه است. در حالی که تجربه بورس انرژی نشان می‌دهد فروش فرآورده‌های نفتی به مراتب سهل‌تر و با محدودیت‌های کمتری همراه است. فرآورده‌های نفتی ایران به لحاظ کیفیت و قیمت مزیت‌های بی‌شماری داشته و همچنین به دلیل ویژگی‌های ذاتی، امکان عرضه متنوع‌تری نیز دارند. براین‌ اساس ذخیره‌‌سازی و فروش راحت‌تری برای آنها متصور است. در این راستا و با توجه به اهمیت جهش تولید در سال‌جاری، بورس انرژی برای فروش فرآورده‌ها از ابتدای امسال اقدام به تعریف سبدهای فروش شامل چندین محموله از فرآورده‌های نفتی بطور یکجا کرده و آنها را به فروش رسانده است.
این سبدها بر پایه درخواست عرضه‌کنندگان بر اساس نیازها و سلایق متقاضیان آنها تعریف می‌شود تا به این ترتیب خریداران در کنار سایر اقلامی که در برخی ماه‌های سال از طریق بازارعادی به آنها دسترسی دارند بتوانند به آسانی نیاز مصرفی خود را برطرف کنند.

گفتنی است، در سال گذشته بورس انرژی پس از شناسایی مصرف‌کنندگان بزرگ و نیروگاه‌های متقاضی اقدام به راه‌اندازی بازاری تحت عنوان بازار گواهی ظرفیت کرد. راه‌اندازی بازار معاملات این گواهی که نشان‌دهنده ظرفیت تولید برق نیروگاهی است باعث شده تا معادل ظرفیت تولیدی برق کشور که بیش از ۸۰ هزار مگاوات است، بتوان اوراق بهاداری را تعریف کرد و از این طریق امکان خرید و فروش آن در بورس میسر شود. انتظار بر این است که نیروگاه‌ها بتوانند ظرفیت تولیدی خود را از طریق گواهی ظرفیت عرضه و از این طریق بتوانند سرمایه مورد نیاز برای ساخت نیروگاه‌های جدید هر چند که امکان فروش گواهی ظرفیت برای نیروگاه‌های در حال ساخت نیز فراهم است را تأمین کنند.

مطابق ابلاغیه وزارت نیرو به شرکت‌های برق منطقه‌ای، متقاضیان متوسط و بزرگ برق موظف هستند برای خرید برق مورد نیاز خود، گواهی ظرفیت ارائه کنند. در طراحی انجام شده برای این گواهی برابر با ۵ مگاوات، ظرفیت حد آستانه آن است. برق بالای ۵ مگاوات را شرکت‌های برق منطقه‌ای به مشتریان ارائه می‌دهند و خریدار گواهی ظرفیت را به‌طور مستقیم از بورس انرژی خریداری می‌کند. اما پایین‌تر از ۵ مگاوات را شرکت‌های توزیع برق تأمین و گواهی ظرفیت را نیز خودشان ارائه می‌کنند. انتظار می‌رود شرکت‌های توزیع برق، به یکی از خریداران گواهی ظرفیت تبدیل شوند و از این طریق بین مشتریان کوچک توزیع برق را انجام دهند.

*مدیرعامل بورس انرژی ایران

منبع: ایران