تابستانی بی نزهت برای کودکان محبوس در کلاس های تقویتی

چند دقیقه به پایان کلاس باقی مانده. جلوی در کلاس ایستاده و به ساعتش نگاه می کند.درِ کلاس را آرام می زند و اجازه دخترش را می گیرد. به سمت ماشین حرکت می کند و با استرس می گوید: «امروز خیابان ها شلوغ است، امیدوارم سر موقع برسیم.»

هانیه صدری دارای مدرک لیسانس و خانه دار است. هرروز صبح دخترش یاسمین را راهی کلاس ها می کند. میگوید از اول اردیبهشت ماه در کلاس های ریاضی و علوم برایش جا رزرو کرده و کلی تلاش کرده تا با کلاس موسیقی و زبانش تداخل نداشته باشد.

می پرسم: «خودش دوست داشت در این کلاس ها ثبت نام کند یا پیشنهاد شما بود؟» همزمان با جواب منفیه دخترش، نگاهی به او انداخته و میگوید: «هردو! اگر در کلاس های درسی ثبت نام نکند مطمئنا در طول سال با مشکل مواجه می شود. خودش هم علاقه به موسیقی داشت و پدرش هم اصرار به یاد گرفتن زبان. الان همه بچه هایشان را اینطوری تربیت می کنند.»

خرداد ماه و پایان مدرسه هایش یعنی آغاز روزهایی که دیگر نیازی به بیدار شدن از ساعات اولیه صبح نیست،قانونی به نام نظم وجود ندارد، استرس درس و مشق به پایان رسیده و شب های طولانی تابستان و مهمانی و خوشگذرانی برقرار است.

این تمام آن الگویی است که همه کسانی که حداقل متولدین دهه 70 هستند آن را به خوبی لمس و تجربه کرده اند. از دهه های بعد، تعطیلات تابستانی بیشتر از اینکه برای دانش‌آموزان شاد و مفرح باشد و باعث افزایش توانایی‌های تحصیلی‌ آنها شود، بیستر به دورانی مبدل گشت که تنها خستگی های مدرسه را از تن آنان بیرون نکرده، بلکه با شیوع رسمی ناخوش آیند به نام شرکت در کلاس های تقویتی درسی، آسیب زا هم شد.

در چند سال اخیر خانواده‌ها و مربیان آموزشی با پدیده‌ای مواجه شد‌ه‌اند که کودکان و نوجوانان به جای بیرون رفتن و بازی با دوستانشان خود را در خانه و پای گوشی هوشمند و تبلت حبس می‌کنند و تمام تعطیلات خود را این گونه می‌ گذرانند؛ اگرچه علت آن نیز آن طور که باید آسیب شناسی و به خانواده ها در رابطه با نحوه استفاده فرزندانشان از گوشی و تبلت و اینترنت، آموزش داده نشده است.

چسبیدن به گوشی هوشمند موجب یک‌ جانشینی کودکان و نوجوانان شده است و در پی همین بی‌تحرکی چاقی و اضافه‌ وزن را برای آنها به ارمغان آورده است. به خصوص که این فقر حرکتی در کمین دختران امروز و مادران آینده نشسته و اجتماع و فرهنگ و آپارتمان نشینی نیز دست به دست او داده اند تا دختران امروزی بازی های محله ای و بالا و پایین پریدن های گذشته را نداشته باشند.

اوقات فراغت از آنجا که پیامدهای فرهنگی، اخلاقی، روانی، اجتماعی و سیاسی مهمی را در بین نوجوانان و جوانان بدنبال دارد از اهمیت خاصی برخوردار بوده، اگر در این ایام توان بالقوه آن‌ها در یک مسیر صحیح هدایت شود و به تمایلات و خواسته‌های مشروع آن‌ها پاسخی مناسب داده شود، دنیای آن ها به خوبی‌ها و شادی‌ها و بالندگی‌ها، خلاقیت و نوآوری مبدل می‌شود و رشد و اعتلای شخصیت و شکوفایی استعدادهای آن‌ها را در پی خواهد داشت.

بازی ممنوع

ماهیت ثبت نام در کلاس های درسی به خودی خود نه تنها بد نیست بلکه موجبات توقیت پایه های تحصیلی دانش آموزان راهم فراهم می کند اما اشکالی که امروزه در جامعه دارد، این است که بعضی از والدین بدون اینکه خودشان علمی بر آن کلاسی که دانش آموز می رود داشته باشند صرفا به علت اینکه فرزند خواهر یا همکارشان به آن کلاس می رود و می خواهند که به اصطلاح فرزند خودشان از بقیه عقب نماند، او اسیر کلاس های فاقد خروجی علمی می کنند.

دریغ از اینکه کودکان بیش از کلاس زیان و ریاضی و فیزیک و ... روزانه سه ساعت نیاز به بازی با والدین دارند تا سلامت فکری، جسمی، روحی و روانی داشته باشند. در دنیای امروزی، کودک و نوجوان ما نیز استرس، ناراحتی و نگرانی را می آموزند و با گذراندن وقت با هم سن و سالان خود و بازی و تفریح کردن می آموزند که مشکلاتشان را چگونه حل کنند.

فریبا صلحی کارشناس روانشناسی و دارای دو پسر 14 و 7 ساله است. او معتقد است که شرایط اقتصادی و کاری ایجاب می کند که کودکان امروز چندین برابر بچه های گذشته تلاش کنند و از آن جایی که نتیجه قطعی خوب درس خواندن، داشتن رشته تحصیلی خوب و داشتن کار است، باید با نمره های خیلی خوب قبول شوند.

وی با اشاره به اینکه هزینه کلاس های تابستانی فرزندانش نزدیک به 3 میلیون است، گفت: بچه ها اگر در کلاس هم ثبت نام نکنند مجبورند کل روز را در خانه با گوشی وتبلت و تلویزیون بگذرانند؛ چون دیگر مثل زمان های قدیم در کوچه وهمسایه دوستی ندارند و خانواده ها به فرزندانشان اجازه بازی کردن در کوچه را نمی دهند و آن را بی کلاسی می دانند.

اوقات فراغت، شرکت در کلاس های پرهزینه نیست

نبود حداقلی از اوقات فراغت در زندگی روزمره کودکان ونوجوانان و لو ساعتی یا کمتر از آن باعث افزایش اضطراب یا فشار روانی شده، زمینه اختلال در قوای حسی و ادراکی را در آنان فراهم می آورد و در تفکر مولد و خلاق با مشکل جدی مواجه می شوند.

ثمین اکبری کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی در این خصوص اظهار داشت: برای داشتن جامعه ای پویا، زنده و با نشاط با افرادی کار آمد باید از دوران کودکی بر روی افراد جامعه سرمایه گذاری کرد که ایام تعطیلات تابستان بهترین فرصت است تا دانش آموزان حرفه آموزی را با توجه به علایق خود بیاموزند.

وی با اشاره به اینکه مهمترین هدف غنی سازی اوقات فراغت تامین سلامت روحی و روانی و جسمی دانش آموزان است، گفت: تحولات رشدی و روانشناختی کودکان و نوجوانان فقط منحصر به بخشی از روزهای سال نیست و آن ها همواره در حال رشد و یادگیری هستند و پرداختن به این مهم مختص به ایام تابستان نیست.

این کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی اذعان کرد: اوقات فراغت لزوما یک پدیده گران قیمت و شرکت در کلاس های پرهزینه نیست و رفتن به کلاس های تابستانی هم آخرین راهکار برای گذراندن اوقات فراغت نیست، بلکه با خرج کمی خلاقیت می توان به برنامه ریزی در این زمینه پرداخت تا فرزندان بتوانند از طریق داشتن سرگرمی های شاد و مفرح نیازهای خود را برآورده سازند.

ذوق و توان فرزندانمان را مدنظر بگیریم

قدرت اله قاسمی معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش آذربایجان غربی با اشاره به اهمیت اوقات فراغت دانش آموزان گفت: اوقات فراغت فرصتی است که در آن فرد، از هرگونه وظیفه رسمی رهابوده و به فعالیت هایی می پردازد که دلخواه اوست و بسیاری از اندیشمندان معتقدند که نقش اوقات فراغت در ساختن شخصیت آدمی بیشتر از سایر اوقات در زندگی است.

وی تصریح کرد: متولیان تربیتی اعم از اولیای مدرسه، پدر و مادرها باید توجه داشته باشند که به همان میزان که به خوراک، مسایل علمی و آموزشی بچه های خودشان اهمیت قایل هستند به همان میزان، بلکه بیشتر از آن باید به چگونگی غنی سازی اوقات فراغت فرزندان و دانش آموزان خود باید حساس باشند و امروز در تعلیم و تربیت نوین و آموزش و پرورش توسعه یافته تنها از پرکردن اوقات فراغت دانش آموزان صحبت نمی کنند بلکه از غنی سازی اوقات فراغت صحبت به میان می آید.

معاون پرورشی و فرهنگی مدیرکل آموزش و پرورش استان تاکید کرد: غنی سازی اوقات فراغت تنها به این معنی نیست که فرزند خود را در یکی از مراکز فعالیت های تابستانی که به رشته های فرهنگی، هنری، و ورزشی می پردازد ثبت نام کنند بلکه پدر و مادری که خود دارای شغل و حرفه ای مناسب است مثل کشاورزی، خیاطی و ... می توانند با همراه ساختن فرزند خود علاوه بر اینکه وقت فرزند خویش را به نحو احسن پر کنند، علاقه به یادگیری حرفه و صنعتی را برای فرزند خویش فراهم سازند.

قاسمی خاطر نشان کرد: اصل واقع نگری در برنامه ریزی حکم می کند که برای غنی کردن اوقات فراغت فرزندانمان نیاز سنجی کنیم، یعنی برای غنی سازی اوقات فراغت فرزندانمان بر اساس نیاز ها، علایق و ذهنیات خودمان نباید به آنها برنامه ریزی کنیم؛ بلکه در این مسیر حتما به سلایق و ذوق و توان بچه هایمان هم حتما باید توجهی داشته باشیم.

شادی غلامی