گزارش بازدید از شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران

به گزارش خبرنگار پانا، روزهای اول مهر برای دانش آموزان روزهایی به یادماندنی و هیجان انگیز است. همه چیز بوی تازگی دارد؛ لباس های نو، کیف و کفش نو و دفتر و کتاب نو. بچه ها کتاب های درسی را که از مدرسه تحویل گرفتند یا از کتابفروشی خریده اند با دقت و ظرافت جابه جا می کنند. بعضی بچه ها کتاب ها را جلد می کنند تا در طول سال آسیب کمتری به آنها برسد و تماس مکرر دستان شان طی سال جلد کاغذی شان را خراب نکند. بعد هم نامشان را روی صفحه اول می نویسند یا با برچسب روی آن می چسبانند. ولی خب این روزهای خوب که بچه ها به کتاب هایشان توجه می کنند ممکن است چندان پایدار نباشد. دور نیست روزهایی که کتاب های بعضی دانش آموزان کاربردهایی از قبیل سفره و زیرلیوانی و چهارپایه و حتی توپ فوتبال پیدا می کند! شاید آشنایی نزدیک با چگونگی تهیه و تولید یک کتاب درسی نظر خیلی ها را عوض میکرد.

اینجا شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران مهم ترین چاپخانه کتاب های درسی در کشور است. سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی که متولی تولید کتاب های درسی است از خبرنگارها دعوت کرده تا طی بازدید از این چاپخانه با روند تولید و چاپ کتاب های درسی آشنا شوند. البته بخش نرم افزاری کار یعنی تولید محتوا و طراحی کتاب ها در گروه های دفتر تالیف کتاب های درسی و با همت مولفان و کارشناسان و هنرمندان انجام میشود که حاصل تمام این زحمات در فایل های کامپیوتری به چاپخانه ارسال میشود تا کتابی متولد شود و در طول یک سال تحصیلی یار و راهنمای دانش آموزان در مسیر تاریخ و ریاضی و فارسی و هنر و... باشد.

همه کتاب های دبیرستان اینجا چاپ می شوند

سید محمد موسوی کیانی به محض ورود گروه بازدیدکننده به استقبال میهمانان می آید و ما را به سالن جلسات راهنمایی می کند. برایمان از تاریخچه تاسیس و تغییرات شرکت می گوید که در سال ۱۳۵۶ با مشارکت تعدادی از ناشران و چاپخانه داران تشکیل شده است. بعد از خرید مکان فعلی برای محل چاپخانه وزارت آموزش و پرورش وقت وارد این مشارکت می شود و با مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان هزینه خرید ماشین آلات و راه اندازی چاپخانه را تامین می کند. در حال حاضر ۴۹ درصد سهام شرکت چاپ و نشر به وزارت آموزش و پرورش تعلق دارد.

مهندس موسوی می‌گوید: از سال ۱۳۸۲ همه کتاب های دبیرستان، هنرستان های فنی حرفه ای و کاردانش و کتاب های تربیت معلم در این شرکت چاپ می شود که تولیدی شرکت طی سال گذشته ۸۰ میلیون جلد کتاب بوده است که در سال تحصیلی فعلی مورد استفاده قرار گرفته است.

وی می افزاید: در حال حاضر تولید کتاب های سال تحصیلی ۹۷-۹۸ آغاز شده تا به موقع کتاب ها را به دست دانش آموزان برسانیم. با این شیوه تولید از سال ۱۳۸۵ در کشور کمبود کتاب درسی نداریم.

سالن لیتوگرافی

اولین قدم تولید کتاب که طی آن فایل کامپیوتری تبدیل به زینک می‌شود در بخش لیتوگرافی اتفاق می افتد. مهندس عبداللهی مسئول این بخش ضمن معرفی مراحل تولید زینک می گوید: در لیتوگرافی دیجیتال همه فرایند از قبیل ویرایش، صفحه آرایی و چیدمان فرم‌ها بصورت کامپیوتری انجام می شود.

خانم لیدا نیک‌روش مدیرکل نظارت بر نشر و مواد آموزشی وزارت آموزش و پرورش که دربخشی از این گردش رسانه ای ما را همراهی می کند درخصوص قطع کتاب های تولیدی می گوید: طی سال ها ما کتاب های درسی را در قطع رحلی و وزیری تولید می کردیم که از سال گذشته قطع رقعی هم به آنها افزوده شده است. کتاب های همراه هنرجو ازجمله کتاب های قطع رقعی هستند.

سالن چاپ

سالن چاپ با ماشین های عظیم رول و شیت ایستگاه بعدی ماست. مهندس رجب رزاقی مسئول سالن چاپ و مدیر تولید شرکت که از سال ۱۳۴۲ در زمینه تولید کتاب درسی فعالیت می کند میگوید: در اینجا ۴ ماشین رول و ۱۰ ماشین شیت داریم که ۱۲۰ نفر پرسنل شبانه روز در دو شیفت کاری مشغول تولید کتاب های سال تحصیلی ۹۷-۹۸ هستند.

وی درخصوص تولید روزانه چاپخانه میگوید: به طور متوسط روزانه ۳۵۰ هزار جلد کتاب در اینجا چاپ و صحافی می شود.

صدای ماشین های چاپ شنیدن هرصدایی جز صدای ماشین‌های چاپ را دشوار کرده و مسئول سالن سعی دارد با صدای بلند توضیحاتی به مهمان ها ارائه دهد. از او درباره کارکردن دائم در محیطی پرسروصدا می پرسم. می گوید: این سروصداها باعث ایجاد عادت بلند حرف زدن در همه ما می شود. همیشه وقتی از محل کار به منزل می روم همسر و فرزندانم از صدای بلند من شکایت دارند ولی دیگر عادت کرده ایم.

سالن صحافی

فرم های چاپ شده که در دستگاه های چاپ تا خورده اند به بخش صحافی منتقل می شوند. مهندس احسان مخدومی مسئول سالن صحافی اینطور توضیح می دهد: در ماشینی به نام کتابساز ابتدا فرم های یک کتاب کنار هم قرار می گیرند سپس وارد بخش رنده میشوند تا حاشیه اضافی قسمت شیرازه کتاب بریده شود. در ادامه جلد روی آن ها قرار می گیرد و چسب میخورند. بعد به قسمت برش می روند و از هر طرف ۵ میلیمتر حاشیه بریده میشود تا شکل ظاهری یک کتابِ کامل را پیدا کنند.

وی می افزاید: اکثر کتاب ها اصطلاحا ته‌چسب هستند ولی بعضی در کتاب ها فرم ها با منگنه وصل می شوند که فرایند منگنه خوردن و برش حاشیه ها در دستگاهی به نام مفتول انجام می شود.

کتاب های آماده در پایان به قسمت شرینک می روند تا بسته بنده شده به انبار شرکت منتقل شوند.