بردخون را بهتر بشناسیم

به گزارش خبر نگار پانا بوشهر ، بردخون شهری در استان بوشهر که شغل اصلی مردم صیادی و کشاورزی می باشد و یکی از بخش ها و دهستان های شهرستان دیر است و دارای 20آبادی کوچک و بزرگ می باشد که مهم ترین آنها عبارتند از: شهنیا، مغدان، بردخون کهنه، زیرود، زیدان، مل سوخته، درواحمد، شیبرم

پیشینه

بردخون چند سده پیش در کنار خنی(سفره های زیرزمینی که به صورت یک گودال دره مانند طبیعی بودند)واقع در شمال شرقی محل کنونی یعنی روستای سجادیه تشکیل شده که به دلیل سکونت در کنار خنی به اهالی آن بردخنی ها(برد به ضم اول به معنی کناره و حاشیه می گفتند که هنوز نیز استعمال دارد و به تبع، آن محل چنین نامی گرفته و بعدها با تغییراتی (بردخان)شاید به علت تشابه خنی با کلمه خان (یا خانی)و تطابق آن با خورخان و اینکه خوانین در اینجا از جمله خنی ملک زیاد داشتند و سپس با تعابیر اداری و دولتی باز هم به علت غرابت زبان بومي و با تشابه لفظي (بردخون) نام گرفته است.

بردخون در مختصات جغرافیایی 28سانتیگراد و4 دقیقه عرض شمالی و 51سانتی گراد و35دقیقه طول شرقی در وسعتی بالغ بر847 كيلومتر مربع گسترش یافته و از حدود 35 روستاي اين بخش اكنون 30 روستا باقي مانده و از اين تعداد تنها 21 روستا داراي سكنه است.

بردخون از مشرق و جنوب شرقي با بخش مركزي دير همسايه است و از شمال و شمال شرقي با بخش مركزي دير و بخش كاكي شهرستان دشتي همجوار مي باشد و از جنوب تا روستاي كورك - آخرين روستای تابع در جنوب شرقي آن - در همسايگي خليج فارس، گوش به نجواي موج ها سپرده است.

بردخون در سال1359به عنوان یکی از بخش های شهرستان دیر معرفی شد و مركز اين بخش بردخون نو مي باشد كه از سال 1379 با تاسيس شهرداري به شهر تبديل شد.

شغل مردم

روزگاری مردم این دیار با کشاورزی سنتی و صیادی امرار معاش می کرده اند و با کمترین امکانات روزی خود را به دست می آورده اند اما با وجود پیشرفت کشاورزی، صیادی منطقه به دلیل عدم وجود اسکله و موج شکن و دلسردی صیادان آنچنان که باید پیشرفتی نداشته که نیازمند حمایت و همراهی مسئولان در این زمینه است.

دلیل عمده رونق مشاغلی مانند بقالی، کار در کشورهای حاشیه خلیج فارس بی اعتمادی مردم منطقه به زمستان کوتاه است.

به موازات رودخانه مند یک فقره آب زیرزمینی با عرض ناچیزی موجود است که از روستای کناری تا شیبرم ادامه دارد و همه روستاهای شمال غربی بخش میان این خط زیرزمینی آب و رودخانه مند واقع شده اند و گندم و گوجه فرنگی مهم ترین محصول آنها می باشد که در گذشته باغ های نخل سراسر منطقه را پوشش می داده اما به دلیل کمبود آب به مرور خشک شده است.

در زمین های بایر منطقه دو دسته گیاه خودرو می رویند که دسته اول گیاهانی که مصرف غذایی و دارویی دارند مانند جوسال، توله، خلیلو، هكال ، كاكل، منگك، گل زرد، اوشه، دريمه و تهما و دسته دوم خاربوته هایی است که در منطقه روییده شده اند.

سابقه منطقه

با همه جستجوهایی که انجام گرفته تاریخ آغاز دقيق تشکیل و نحوه سكونت آغازین ساكنان اطلاعات جامع و مستندی به دست نیامده و آنچه که موجود است حاكي از اين است كه بردخون از دير باز در اين كشور پهناور شناخته شده و به عنوان یکی از بنادر مهم شناخته می شود.

آنچه که به دست آمده و مورد توجه بوده اینکه بندر سی نیز و بندریگ از مهم ترین مراکز تجاری- بازرگانی روزگار خود قلمداد می شده و بدون شک بردخون مورد نظر محققان بردخون کهنه بوده که از سال1333هجری قمری(1915میلادی)بیشتر بر سر زبان ها افتاد.

در زمان جنگ جهانی اول که انگلیسی ها بر خلاف اعلام بی طرفی ایران به جنوب کشورمان حمله کردند؛ بوشهری ها، تنگستانی ها و دشتستانی ها به فرماندهی رئیس علی دلواری و حمایت روحانیون منطقه به پا خاستند و خالوحسین بردخونی با200 سوار و جنگجو از بردخون به یاری آنان شتافت.

بسیاری از آثار مکتوب که از بردخون و توابع یاد کرده اند از دقت کافی برخوردار نیستند در حالی که به روایت بسیاری از قدیمی های منطقه هرآبادی نامی داشته که بیانگر ویژگی های اقلیمی و بومی خاص آن بوده است.

نام های قدیمی در بردخون

نام بسیاری از مکان ها یادآور خاطرات و سرگذشت مردم این دیار کهن است که یادگار مانده نظیر: لشتی، امسنی، خني عبدو ، خني مطري، كنار مسجدي، گياچي، گياركو، تل بورجوه، سورا، تل جمشيدي، بسي لري، گز تل کاکلی، كنار كاشي، چه وردي احمد، گوده سوري، گوده سيد جعفري، چهكو، گزهاي خويني، تل هاي مشكي، دره باشكوه، دره ارري (اردهايي)، انه كلاتو، گز مزيدي، دوه فريدو، چم دره، توريج، دره زنبوری، اوز واري، دره اوليا، چه خان، چه ملي، جموليهاي سيد حسين، براحمدو، باغ، جبري، باغ سيد اسدالله، چهاب گندو، چه رضا، كت فرهادو، سنجر، پاريو، ميمني دو، امير ديون، استادا، تل ملاي وي وي، دوه، سه تلو، چه تحلو، زي زار، كورزار، مسيله ، دري مخكي، بورم (گورو)، سيد، كت موه دو، گوده مير حاجي، آمار، بالبالو، اشك تنكو، شيخ ويا، بلادو، تل هاي حاجي پير، تل بروي، قلعه چار طاق، قلعه شاداب،اژدی و دهها نام و اصطلاح که به مرور در حال فراموشی است.

جزایر بردخون

جزاير ام الگرم و نخيلو که خالي از سكنه و در حدود منطقه بردخون در سواحل جنوبي استان بوشهر، در فاصله كمي نسبت به يكديگر قرار گرفته اند و جزيره نخيلو در حال حاضر بيش از هر چيز محل زيست لاك پشتان خليج فارس است و اهميت زيست محيطي قابل توجهي دارد.

جزيره گُرم مقابل شهرستان دير در خليج فارس واقع شده و به علت وجود انبوه درختان جنگلي (موسوم به گرم) به همين نام نيز مشهور شده و جزاير مطاف، مرغي، تهمادو و چراغي كه در مقابل محدوده بردخون قرار دارند و خالي از سكنه اند.

صنایع دستی:

عبا بافي از رشته هاي صنعت نساجي است كه روزگاري در ايران و به ويژه در مناطق روستايي داراي گستردگي فراواني بوده است. اين صنعت در پاره اي از نقاط استان بوشهر مانند روستاهاي تنگ ارم، بنار آزادگان، زيارت، سعدآباد، بردخون، كردوان سفلي و عليا و حومه شهر اهرم رايج بوده كه علاوه بر تأمين نيازهاي روستاهاي استان به كشورهاي حوزه خليج فارس نيز صادر شده است.

علاوه بر این صنایع دیگری از برگ درخت خرما و اسفنج ها و سنگ های دریایی در منطقه ساخته می شود که زمانی به عنوان وسیله زندگی و کار استفاده می شده است.

شخصیت ها و بزرگان:

دين داري، دين باوري و دين ورزي مردم بردخون از طرفي و وجود علماي بزرگواری در بین اين مردم خداجوي و مومن از ديگر سوي، از دير باز، اين ديار را كانون علم و ادب و معرفت نشان داده است .

علماي مرحومی مانند شيخ عبدالنبي بحراني، سيد علي ركني، آقا سيد اسدالله ركني، آقا شيخ محمد بحراني، شيخ علي بحراني، حاج سيد محمد حسيني در هدايت و گسترش دين و دنياي مردم اين ديار و مناطق همجوار نام هاي بسياري ماندگاري داشته اند.

سيد بهمنيار حسيني (متخلصين به مفتون بردخوني) شاعر نام آشناي اين ديار است، فايز هم كه زادگاه او زيارت دشتي است، در محضر علماي بردخون كسب فیض كرده و الفباي دين و عشق و زندگي آموخته است .

از شيخ احمد زاير عالي طاهر طاهري، حسين اكبري خسروي، رئيس ابول رئيسي و رييس مظفر رييسي نيز اشعاري پراكنده باقي است كه قوت و صلابت اشعار شاعران توانمند در آنها موج مي زند. از زنده ياد شيخ عبدالمهدي بحراني، زاير محمد حصيري و حاج سيد محمد حسيني نيز آثار منظومي به جاي مانده است.

اكنون طلاب، دانشجويان و فارغ تحصيلان زيادي از اين خطه در سطح كشور داراي اسم و اعتبارند . آيت الله حاج سيد احمد ركني از فضلاي ارزشمند عرصه دين و دين پروري است . آيت الله حاج سيد هاشم حسيني فرزند مرحوم حاج سيد محمد حسيني كه مدتی مديريت حوزه علميه قم را هم بر عهده داشت واکنون نماینده استان در مجلس خبرگان رهبری می باشد، از عالمان برجسته جهان تشيع محسوب مي گردند . همچنين حجج اسلام سيد حسين و سيد علي ركني (فرزندان مرحوم آقا سيد اسدالله ركني ) و سيد علي و سيد ابوالحسن حسيني (فرزندان ديگر مرحوم حاج سيد محمد حسيني)، نيز حجج اسلام سعيدي، محمودي، بحراني، واعظ ، عاشوری، حاجياني و … طلاب اهل فضل و آينده دار اين ديارند.

عليرغم نبود امكانات آموزشي كافي، بسياري از جوانان دانشگاهي اين منطقه تا عاليترين سطوح دانشگاهي رسيده اند و بسياري از مناصب ديني، فرهنگي و اداري بخش و شهرستان به وسيله فرزندان ديروز و امروز بردخون اداره مي شود.

وضعیت فرهنگی علمی

اكثر آموزگاران، دبيران به وسيله فرزندان ديروز و امروز بردخون اداره مي شود و بیشتر آموزگاران، دبيران، مديران و مسولان امور آموزشي و پرورشي منطقه بومي هستند و تعدادي از جوانان و نوجوانان امروز بردخون دست به قلم و اهل تحقیق و نوشتن هستند که به فضل خداوند آینده روشنی دارند.

تا قبل از پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1357 هجري خورشيدي، تنها تعداد انگشت شماري از فرزندان اين خطه تا سطح ديپلم تحصيل كرده بودند اما به بركت انقلاب نظام مقدس جمهوري اسلامي، اكنون صدها تحصيل كرده در مقاطع دانشگاهی و حوزوی کسب فیض و دانش می کنند.

قدیمی ترین حوزه علمیه در این منطقه فعالیت می کرده که بزرگان و علمای گرانقدری از این حوزه کسب فیض کرده اند و منشا خیر و برکت شده اند.

دوران جنگ تحمیلی نیز برای مردم این دیار دورانی خاطره انگیز و به یادماندنی است و رزمندگانی از این دیار برای دفاع از نظام اسلامی به پاخاستند که سردار شهید یوسف بردستانی و بیش از 21شهید به خون خفته و دهها جانباز و آزاده ثمره این دفاع مقدس پیروز است.

مدارکی در دست است که روزگاری گمرک بردخون فعالیت بسیار زیادی داشته و مردم منطقه به کار تجارت و بازرگانی مشغول بوده اند اما امروز اثری از این در دست نیست.

آینده بردخون همراه با توسعه و پیشرفت خواهد بود زیرا صنایع گازی پارس شمالی و منابع صنعتی و معدنی و کشاورزی و صیادی بی شک باعث ارتقا فعالیت ها خواهد شد و منطقه تغییرات شگرفی خواهد کرد.

هرچند امروز بردخون نیاز به تحولات بیشتر و اساسی تری دارد اما بردخون با وجود مردم مصمم و تحول خواه آینده ای بسیار بهتر از امروز دارد چرا که علم و تخصص و اراده جوانان و نسل آینده ساز بر پیشرفت و توسعه بردخون متمرکز شده و بی شک این تلاش ثمرات زیادی به همراه دارد.

جاذبه های گردشگری

بخش بردخون جاذبه های گردشگری زیادی نظیر منطقه حفاظت شده مند با گیاهان و جانوران کمیاب وحیات وحش منحصر به فرد، پارک ملی نخیلو، جزایر چهارگانه خان و نخیلو و ام الگرم و تهمادو بهشت پرندگان، رودخانه و پل مند، تپه های ماسه ای، مزارع گوجه فرنگی، امامزاده امیردیوان و کوه درنگ و امامزادها و زیارتگاه های مختلف در شهر و روستاها، سواحل دریا و جنگل های حرا، کنارهای بال بالو، بقایای قدیمی است .

پارک جنگلی سجادیه و مناظر طبیعی و سرسبز شهر و روستاها، بوستان ولایت بردخون نیز آماده حضور هموطنان می باشد و به دلیل اینکه بردخون در مسیر جاده ساحلی بوشهر به دیّر قرار دارد و در آینده میزبان پروژه های عظیم پارس شمالی است شاهد پذیرش و ورود تعداد زیادی از مسافران بوده که برخی درمدارس شهر و روستاها و عده ای نیز در پارک های شهر اسکان می یابند.

علاوه بر این وجود موزه زیبا و متنوع مردم شناسی بردخون که شامل آثار و تاریخ گذشته پدران ونیاکان مردم این دیار و صنایع گلیم بافی و جاجیم و عبابافی جذابیت های بردخون را بیش از گذشته نموده و مشتاقان زیادی را به سمت خود جذب کرده است.

بردخون به دلیل زیرساخت ها و استعدادهای طبیعی و انسانی در آینده تبدیل به قطب اقتصادی و فرهنگی و کشاورزی و صنعتی کشور خواهد شد .