تربیتِ خویشتن به قاعده سازی امام باقر(ع)

این کلام تربیت دهنده امام محمد باقر(علیه السلام) است که می فرماید:" تو را به پنج چیز سفارش می‌کنم: اگر مورد ستم واقع شدی ستم مکن، اگر به تو خیانت کردند خیانت مکن، اگر تکذیبت کردند خشمگین مشو، اگر مدحت کنند شاد مشو، و اگر نکوهشت کنند، بیتابی مکن." ما اگر در قاعده امت- امامت برای خود شأن پیروی قائلیم باید به این مهم توجه کنیم. عمل به این نسخه است که استانداردهای سلامت فردی و اجتماعی را روزافزون می‌کند.

این منطق کاری می کند که رفتار ناپسند از هرکس سرزند از طرف دیگر پاسخ نگیرد. این راه را بر آمد و شدِ بدی می بندد و در همان زادن، مرگ آن را هم رقم می زند. دوباره بخوانیم این حدیث همواره تازه و زندگی ساز را؛ اگر مورد ستم واقع شدی، ستم مکن. چون دستی که به ستم عادت کند توان یاری را از دست خواهد داد.

گر به تو خیانت کردند، خیانت مکن. چه ما هرگز مجاز به بدی کردن نیستیم. ظلم در ساحت ملی و دینی را با دفاعی منطقی و در تراز آن پاسخ می‌دهیم اما دفاع در برابر خیانت، از جنس آن نیست بلکه با جداکردن راه خود از خائن او را در تنهایی باید بگذاریم تا به زشتی رفتار خود بیندیشد. ما باید به مهارت تعامل با دیگران برسیم. این نیازمند خودشناسی است. اشراف ما به توانایی خویشتن مهارتی به ما می دهد که بخش دیگر کلام امام را تجربه ای عملی کنیم؛" اگر تکذیبت کردند خشمگین مشو. اگر مدحت کردند، شاد مشو و اگر نکوهشت کردند بی تابی مکن." چون افراد از زاویه ای که ایستاده اند تو را می بینند اما تو خود به حقیقت خویش واقفی پس داوری نا به جای دیگران نباید تو را جا به جا کند. بر جا ماندن مان می‌تواند جامعه را هم به قراری سازنده برساند. چیزی که نیاز امروز کشور ما نیز هست.

پس در میان خویش به قاعده "مروا کراما" رفتار کنیم حتی اگر با "لغو" مواجه شدیم. این رفتار به سلامت جامعه کمک می کند. مقابله را باید بگذاریم برای دشمنان که آگاهانه و با هدف به زیر کشیدن ما سر برمی‌آورند. آنان را باید با هوشیاری چنان سر کوفت که توان سربرآوردن برای شان نماند. با خودی ها حتی اگر تلخ زبانی و تند رفتاری کردند، بخشندگی را باید به مشق در آورد. این برای ما و کشور ما بهتر است....

کارشناس رسانه*