آموزش‌و‌پرورش در ‌برنامه هفتم توسعه؛ از تهیه سند جامع سرمایه انسانی تا بازمهندسی ‌تشکیلات

پرویز پیکری؛ آیت‌الله رئیسی در این نشست و هنگام تقدیم لایحه، با بیان اینکه مدرسه‌محوری در حوزه آموزش ‌در برنامه هفتم مورد توجه قرار گرفته است، تاکید کرد ارتقای علم در کشور ما جایگاه بالایی دارد اما باز هم جا دارد این جایگاه ارتقا‌ پیدا کند.

رئیس‌جمهوری همچنین از اعتماد نمایندگان به رضامراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش تشکر کرد.

فصل 19 لایحه‌ای که به مجلس تقدیم شد، با عنوان «ارتقاء نظام آموزشی» به موضوعات مختلف آموزش و پرورش، سرمایه انسانی، کیفیت و عدالت تربیتی، نظام مدیریتی، مساله بازماندگان از تحصیل پرداخته است. آنچه در زیر می‌خوانید همه مباحث مربوط به وزارت آموزش و پرورش در لایحه ‌برنامه هفتم توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کل کشور است.

ماده 86 - در اجرای بند بیستم سیاست‌های کلی برنامه و به‌منظور تحقق اهداف کمی زیر مطابق با احکام این فصل، اقدام می‌شود

‌اهداف کمی سنجه‌های عملکردی ارتقای نظام آموزشی

سرمایه انسانی

ماده ۸۷- به‌منظور ارتقای کیفیت نیروی انسانی آموزش و پرورش به‌عنوان محور تحول در نظام تعلیم و تربیت کشور:

الف: «سند جامع سرمایه انسانی آموزش و پرورش» ظرف مدت شش ماه پس از ابلاغ برنامه، با پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و تایید سازمان اداری و استخدامی کشور به تصویب هیات وزیران می‌رسد.

ب- ‌جذب و تربیت نیروهای مورد نیاز در مشاغل آموزشی و پرورشی منحصرا از طریق دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید‌رجایی با تقویت زیرساخت‌ها و ظرفیت‌ها و توسعه کمی و کیفی آن‌ها و با همکاری حوزه‌های علمیه منتخب (برای تربیت و توانمندسازی معلمان گروه معارف اسلامی،‌ قرآن و مربی امور تربیتی) ‌و سایر دانشگاه‌های دولتی صورت گیرد. وزارت آموزش و پرورش مجاز است نسبت به تامین نیروی مورد نیاز خود از بین دانشجویان واجد صلاحیت‌های عمومی و تخصصی سایر دانشگاه‌های دولتی و یا حوزه‌های علمیه منتخب با طی دوره مهارت‌آموزی و یا دانشجومعلمی در دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید‌رجایی، همزمان با تحصیل در دانشگاه دولتی یا حوزه علمیه منتخب و یا از طریق اعطای مدرک تحصیلی مشترک اقدام کند.

پ- دوره کارشناسی ارشد حرفه‌ای تربیت معلم با همکاری سایر دانشگاه‌ها و جذب دانشجوی متعهد به خدمت در این رشته‌ها از سال اول برنامه ایجاد شود به‌طوری که تا پایان برنامه حداقل ۳۰ درصد ظرفیت پذیرش دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید‌رجایی به این دوره اختصاص یابد.

تبصره- ایجاد دوره‌های کاردانی برای تامین نیاز مناطق خاص به تشخیص وزارت آموزش و پرورش، صرفاً با روش بومی‌گزینی مجاز است. هرگونه تقاضای انتقال‌ این نیروها به سایر مناطق، به منزله استعفا تلقی می‌گردد.

ت- مدت زمان تحصیل همه مشمولان قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش، جزو سنوات خدمتی آن‌ها محسوب‌ نمی‌شود.

ث- صلاحیت‌های عمومی و حرفه‌ای معلمان و کارکنان اعم از رسمی یا پیمانی، علاوه بر گزینش بدو خدمت، در طول سنوات خدمتی در قالب اعطای گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای و نظام ارزیابی مشارکتی (‌با مشارکت مراجع ذیصلاح و خانواده دانش‌آموزان) و بر‌اساس نظام رتبه‌بندی معلمان و آیین‌نامه انضباطی خاص فرهنگیان که به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌رسد، ‌احراز می‌شود. با اجرای این حکم، فرهنگیان مشمول قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب ۱۳۷۲ نخواهند شد.

ج- هرگونه به‌کارگیری نیروی جدید از طریق خرید خدمات آموزشی، حق‌التدریس ‌آزاد و آموزشیار‌‌ نهضت سواد‌آموزی در مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی دولتی ممنوع است.‌ مقررات این حکم مانع از مشارکت افتخاری نخبگان بدون ایجاد هرگونه تعهد استخدامی برای دولت، نمی‌باشد.

چ- کار‌کنان وزارت آموزش و پرورش می‌توانند به اختیار خود عضویت در صندوق ذخیره فرهنگیان یا حساب پس‌انداز کارکنان دولت را انتخاب کنند. در صورت جابجایی بین حساب و صندوق مذکور صرفا برای یکبار وجوه پس‌انداز آن‌ها به تفکیک سهم دولت، سهم مستخدم و سود حاصل از سرمایه‌گذاری به محل عضویت جدید انتقال می‌یابد.

ح- دولت مجاز است در صورت تامین اعتبار در قوانین بودجه سنواتی، پاداش بازنشستگی معلمان در رتبه‌های استادیار معلم و ‌بالاتر را در سال سی‌ا‌م خدمت بدون اعمال فرایند بازنشستگی پرداخت و با استمرار خدمات آنان تا ۵ سال افزایش خدمت با رعایت سقف ۶۵ سالگی موافقت کند.

کیفیت و عدالت تربیتی

ماده ۸۸ - به‌منظور برخورداری دانش‌آموزان از فرصت‌های تعلیم و تربیت با‌کیفیت و تامین و بسط عدالت تربیتی، وزارت آموزش و پرورش مکلف است با همکاری دستگاه‌های ذیربط تا پایان سال اول برنامه:

الف- استانداردها و ضوابط ‌اداره کیفی مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی در زمینه‌های آموزشی، پرورشی، تجهیزاتی و اداری را طراحی و ضمن ابلاغ به مدیران واحدهای مرتبط، تمهیدات لازم برای اجرای ‌صحیح قواعد اعلام‌شده با آن‌ها ‌اخذ شود.

ب- بودجه مدارس متناسب با سطح کیفیت آموزشی و تربیتی تعیین و به هر واحد آموزشی ابلاغ کند.

پ- ارزیابی عملکرد مدارس بر مبنای شاخص‌های سنجش‌پذیر در بخش‌های آموزشی و تربیتی و بر‌اساس میزان اجرای تعهدات موضوع این ماده مبتنی بر اهداف محقق‌شده انجام شود.

ت- نسبت به ایجاد «بانک جامع سوابق فرهنگی، تحصیلی، آموزشی و مهارتی» برای دانش‌آموزان در قالب «پرونده الکترونیک آموزشی - ‌رشدی - تربیتی) با همکاری دستگاه‌های مرتبط از جمله سازمان ثبت احوال کشور، وزارت‌خانه‌های بهداشت، ‌ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان اداری و استخدامی کشور اقدام کند.

ث- رشته‌های آموزش‌های فنی، حرفه‌ای و مهارتی در دوره متوسطه دوم مبتنی بر آمایش و آینده‌پژوهی و توسعه زیرساخت‌های کمی و کیفی هنرستان‌ها بر‌اساس بسته‌های حمایتی مصوب‌ دولت با مشارکت سازمان‌ها، ‌نهادهای عمومی غیردولتی، شهرک‌های صنعتی، صاحبان صنایع و مشاغل اتحادیه‌های ‌حرفه‌ای اصناف و بنگاه‌های اقتصادی برای راه‌اندازی هنرستان‌های جوار کارخانه، شهرک‌های صنعتی و پارک‌های علم و فناوری را بازطراحی و توسعه دهد.

ج- به‌منظور غنی‌سازی برنامه‌های قرآنی، فرهنگی، هنری و ورزشی در مدارس و تامین سلامت روحی و جسمی دانش‌آموزان و پیشگیری و یا مقابله به‌هنگام و موثر با آسیب‌ها و مخاطرات اجتماعی دانش‌آموزان با بهره‌گیری از انواع روش‌های تربیتی، و با استفاده از ظرفیت دستگاه‌های اجرایی، مساجد، گروه‌های جهادی، سازمان بسیج مستضعفین، آستان‌های مقدس و حوزه‌های علمیه و مشارکت دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند و خانواده‌ها، براساس «نظام جامع امور تربیتی» و «نظام مراقبت‌های اجتماعی دانش‌آموزان» که ظرف مدت شش ماه پس از ابلاغ برنامه تهیه می‌گردد، نسبت به تسهیل‌گری و فراگیرکردن انواع روش‌های تربیتی از جمله اردوهای علمی، فرهنگی، ورزشی، زیارتی، راهیان نور و راهیان پیشرفت دانش‌آموزی با رعایت ملاحظات تربیتی اقدام کند.

تبصره 1- استفاده از ظرفیت مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی و معلمان و مربیان شاغل و بازنشسته واجد صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای در اجرای فوق‌برنامه‌های فرهنگی تربیتی در ساعات غیر‌آموزشی و ایام تعطیل مجاز می‌باشد.

تبصره 2- ‌در مواردی که خدمات فوق‌برنامه آموزشی، مهارتی، فرهنگی، تربیتی، هنری، ورزشی و غنی‌سازی اوقات فراغت در ساعات غیر‌آموزشی برای دانش‌آموزان و خانواده‌ها انجام می‌گیرد، نحوه ارائه خدمات فوق‌برنامه و هزینه‌کرد وجود دریافتی ‌حاصل از آن به موجب دستورالعمل خواهد بود که توسط وزارت آموزش و پرورش ابلاغ می‌شود.

بازماندگان از تحصیل

ماده ۸۹- برای جذب بازماندگان از تحصیل با اولویت دوره ابتدایی، وزارت آموزش و پرورش مکلف به انجام اقدامات زیر است:

الف- ایجاد انعطاف در نحوه اجرای برنامه‌ها، شیوه‌ها و ساعات آموزشی و ‌اصلاح ‌تقویم آموزشی مدارس در چارچوب مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش در ‌‌مناطق هدف

ب- ‌تهیه و تامین کتب درسی و تغذیه رایگان، بسته‌های حمایتی (از قبیل نوشت‌افزار، کیف و کفش و پوشاک) و منابع آموزشی و کمک آموزشی برای دانش‌آموز‌ یا اعطای کمک نهادهای حمایتی به خانواده‌ وی ‌از طریق واحدهای آموزشی

پ- ‌توسعه مدارس شبانه‌روزی، روستامرکزی، استثنایی و آموزش از راه دور با اولویت هزینه‌های سرویس ایاب و ذهاب و دانش‌آموزان روستایی و استثنایی (به‌ویژه دختران)

نظام مدیریتی

ماده 90- به‌منظور ارتقای بهره‌وری و بهبود نظامات مدیریتی آموزش و پرورش، وزارت آموزش و پرورش مکلف است، ساختار و تشکیلات اداری خود را متناسب با مأموریت‌های مقرر در سند تحول بنیادین در کلیه سطوح و تحقق تربیت تمام‌ساحتی با تاکید بر موارد زیر تا پایان سال اول برنامه بازمهندسی و اصلاح کند‌ و پیشنهاد اصلاحی را پس از تایید سازمان اداری و استخدامی کشور به تصویب شورای عالی اداری برساند.

الف- استقرار الگوی مدرسه تراز سند تحول بنیادین با تاکید بر پیوند مدرسه با نهاد مسجد، نهادهای مذهبی، انقلابی، گروه‌های جهادی و خانواده و جلب مشارکت‌های آموزشی و تربیتی مردمی و اعطای اختیارات مالی، مدیریتی، آموزشی و پرورشی لازم به مدارس مربوط؛

ب- اصل مدرسه‌محوری با تاکید بر تقویت مدارس دولتی؛

پ- حذف ساختارهای غیرضرور‌ در استان‌ها و مناطق؛

ت- اعطای اختیارات اداری و ‌مالی لازم و تقویت تصمیم‌گیری به ارکان مدرسه به‌عنوان کانون تربیتی محله

ث- به‌کارگیری فناوری‌های نوین در ارائه خدمات اداری و آموزشی و پرورشی و سامانه‌سپاری خدمات و فرآیندهای کاری با تاکید بر تکمیل و پکپارچه‌سازی نظام آماری و سامانه‌های کاربردی آموزش و پرورش.

آموزش و پرورش به مثابه امر ملی

ماده 91- ‌در راستای ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش:

الف- دستگاه‌های اجرائی مکلف‌اند بر‌اساس «برنامه تقسیم کار ملی و نقشه راه اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» و «الگوی نظارت و نظام شاخص‌ها و استانداردهای ارزشیابی این سند» که به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش تا ۶ ماه پس از ابلاغ برنامه به تصویب هیات ‌وزیران می‌رسد، نسبت به در اختیار گذاشتن امکانات و منابع خود بر اساس اعلام نیاز واحدهای آموزشی، پرورشی و ورزشی وزارت آموزش و پرورش اقدامی نمایند.

ب- ‌دولت مکلف است نسبت به تنظیم و اجرای سیاست‌های حمایتی از خیرین مدرسه‌ساز و ‌منظورنمودن معادل کمک‌های تحقق‌یافته آنان جهت تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام خیرین در بودجه سنواتی اقدام نماید، منوط به اینکه تعیین ساختگاه با مجوز آموزش و پرورش صورت گیرد.

پ- سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است، هزینه کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی در احداث، توسعه، ‌تکمیل و تجهیز فضاهای آموزشی و پرورشی، خوابگاه‌های شبانه‌روزی، کتابخانه‌ها، سالن‌های ورزشی وابسته به وزارت آموزش و پرورش و مراکز آموزش مهارتی که در چارچوب مصوبات شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان انجام می‌شود حسب مورد با تایید سازمان ‌توسعه، نوسازی و تجهیز مدارس کشور یا سازمان‌های ذی‌ربط ‌به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب کند.