شکوفایی تمدن بشر برآیند ایده‌های مهندسان است

به بهانه روز مهندس یادی می کنیم از خواجه نصیرالدین طوسی حکیم شاعر ،فیلسوف فقیه ستاره شناس اندیشمند ریاضیدان منجم و پزشک و معمار ایرانی که نامش در بین روزها و سالها به فراموشی سپرده شده است و دانشمند بزرگی که بعد از اسلام برترین در بین علما و دانشمندان بود و خدمات بزرگی در زمینه های مختلف به بشریت کرد.
حکیم ابو جعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی پنجم اسفند سال ۵۷۹ هجری شمسی دیده به جهان گشود محل زندگی ایشان قم، خراسان، قزوین، آذربایجان و بغداد بوده؛ وی ایرانی بودند و علوم دینی و عقلی را زیر نظر پدرش و منطق و حکمت طبیعی را نزد دایی اش آموخت در نیشابور تحصیلاتش را به اتمام رساند.
زندگی او بر پایه دو هدف اخلاقی و علمی بنا نهاده شده بود خواجه نصیر با استفاده ازآرای فلسفه ابن سینا کلام شیعه را بر برهان عقلی مبتنی کرد اثر وی به نام تجرید الاعتقاد یکی از مهمترین متون کلامی شیعه است که شرح های گوناگونی دارد.
وی در کتاب شکل القطاع مثلثات را برای اولین بار به عنوان دانشی مستقل معرفی کرد و آن را در پیش گفتار علم نجوم معرفی می کند در کتاب تجدید الکلام درباره نور با تکیه بر نظریه ذره، مطالبی را عنوان کرده است که در علم فیزیک فوق العاده اهمیت دارد در کتاب البصائر نوشته اقلیدوس وی انتشار صوت را به امواج آب تشبیه کرده است.
وی در نحوه استفاده از ساعت آفتابی ابتکار جدیدی برای رصد کردن به خرج داده بود که این ابتکار در علم ستاره شناسی بسیار ارزشمند است خواجه نصیرالدین (زیج ایلخانی) را از روی رصدهای انجام شده در رصدخانه مراغه می شناسیم زیج ایلخانی از اعتبار خاصی در بسیاری از سرزمین های آن زمان برخوردار بوده است در سال ۱۳۵۶ میلادی ۳۰۰ سال بعد از مرگ طوسی ترجمه و در اروپا منتشر شد و قدیمی ترین نسخه این کتاب در کتابخانه ملی پاریس نگهداری می شود از دیگر آثار او می توان اساس الاقتباس و اخلاق ناصری اشاره کرد که این کتابها نشان دهنده این نکته هستند که خواجه نصیر در مسائل مربوط به بهداشت جسمانی و روانی هم صاحب نظر بوده است.
احداث رصدخانه مراغه یکی از مهمترین کارهای وی در زمان هلاکوخان بود کتابخانه بزرگی در کنار آن ساخته شد که به عنوان مرکز علمی شناخته شده بود افراد برای کسب علم به این کتابخانه می رفتند. دانشمندان زیادی در این کتابخانه جمع می شدند و در مورد مباحث علمی بحث و گفتگو می کردند.
سرانجام وی در تاریخ ۱۱ تیر ۶۵۳ در بغداد درگذشت و در کاظمین به خاک سپرده شده است.
ما در این گزارش قطره کوچکی از دریای علم و معرفت و خدمت این دانشمند بزرگ شریت را بیان کردیم یاد این حکیم بزرگ را گرامی میداریم و وی را سرلوحه همیشگی خود در زندگی قرار می دهیم.

* دانش آموز خبرنگار