نقالی در معرفی، تعالی فرهنگ و تمدن یک جامعه بسیار موثر است

محسن میرزاعلی؛ یکی از مرشدان سرشناس و حرفه ای، نقال پرده خوان در ایام اربعین با تاکید بر اینکه آموزش و پرورش بستری مناسب برای شناخت استعداد دانش آموزان در زمینه نقالی است با پانا به گفت وگو نشست که در ادامه می خوانید.

محسن میرزاعلی؛ مرشد باسابقه و حرفه ای علل اصلی حضور در این حرفه را اینگونه عنوان کرد: این فعالیت ها از دیرباز در خانواده ما موروثی بوده است هم از طرف خانواده پدری و هم از طرف خانواده مادری و این باعث افتخارم است که در خانواده ای متولد شدم که ۴ قرن در زمینه های مختلف مثل مقتل خوانی، تعزیه خوانی، پرده خوانی، نقالی، شاهنامه خوانی و... فعالیت داشته است. همین مسئله‌ سبب علاقه مندی من در سنین کودکی به این حرفه شد و چندین دهه است که به لطف خدا در این حرفه فعالیت می کنم.

وی ادامه داد: پدر بزرگ و پدرم در شروع فعالیت های من بسیار موثر بودند. در کنار این دو مسئله وراثت هم نقش مهمی را ایفا می کند. به هر حال من از کودکی نظاره‌گر نقالی، پرده خوانی و فعالیت های مشابه آن در سطح خانواده بودم‌‌. همین حالا نیز با دیدن و حتی شنیدن صدای تعزیه خوانی، دیدن پرده نقاشی، روح من به پرواز در می آید و بسیار ذوق زده می شوم. قطعا این مسائل از کودکی با من عجین شده است و بذر اول در دل، جان و ذهن من توسط پدرم که خودشان از استادان به نام در نقالی و پرده خوانی بودند کاشته شد.

وی با یاد آور شدن این مسئله که نقالان خوب باید توانایی های مختلفی داشته باشند، اظهار کرد: یک نقال خوب باید دارای حافظه ای خوب باشد. اشعار متنوعی را بلد باشد، فن بیان قوی داشته باشد، کمی روانشناسی بداند. اما شاید مهمترین نکته از نظر خود من، انسان بودن یک نقال است. باید به آنچه می گوید اعتقاد داشته باشد. برای اهل بیت ارزش قائل باشد، خداشناس باشد. راجع به حرفه ای که فعالیت می کند مطالعه کافی داشته باشد و با توکل بر خدا وارد میدان سخن شود و با به کارگیری از تمام این نکات بتواند فعالیت کند.

میرزاعلی؛ محبوب بودن قصه گویی در میان مردم ایران را علت علاقه عامه مردم به اینگونه فعالیت ها دانست و تصریح کرد: قصه گویی و شنیدن قصه در میان مردم شرق آسیا به ویژه ایرانیان خیلی رایج است. همه مردم در تمام سنین در کشور ما با قصه خاطره دارند و بخشی جدانشدنی از کودکی آنهاست. شیوه اجرای این فعالیت ها که در جان و سرشت مردم نشسته است، قدمتی کهن دارد و در دل مردم از گذشته ارتباطی احساسی برقرار شده است. برای مثال شیوه های اجرایی تعزیه بسیار تاثیرگذار است. موسیقی، رنگ ها، آوازها خیلی متنوع است و در اروپا در خصوص این مسائل ساعت ها بحث شده و مقاله های مختلف نوشته شده است. این فعالیت ها برای معرفی، رشد و تعالی فرهنگ و تمدن یک جامعه بسیار موثر است‌. تمام فعالیت هایی که امروزه می‌بینیم تکامل یافته فعالیت ها در دوران کهن است و مردم هم ارتباط خوبی با آن برقرار کردند چرا که جنبه حماسی، عاشقانه، بزمی، مذهبی و..‌ دارد.

وی در رابطه با تاریخچه نقالی، پرده خوانی، تعزیه خوانی و فعالیت هایی از این قبیل افزود: تاریخچه دقیقی از این هنر در دسترس نیست. بعضی ها اعتقاد دارند تعزیه مربوط به دوران سیاوش کشان است و در دوران آل بویه هم این فعالیت وجود داشت ولی در دوران قاجاریه به اوج رسید. اما زمان حال بهترین زمان تعزیه در چند قرن گذشته است. وسایل و امکانات متنوع شده است. در زمان های قدیم برای یافتن ابیات شعر باید چندین کتاب را مطالعه می کردند، اما الان با یک جستجوی ساده تمام مطالب به راحتی در دسترس است. برای نقالی هم طبق بعضی از آمارها، نزدیک به ۵ قرن است که به این صورت اجرا می شود.

میرزاعلی حس و حال خودش را نسبت به اجرا در ماه محرم وصف ناشدنی دانست و تاکید کرد: من در ایام مختلف مانند ماه رمضان، ماه محرم، ماه صفر و... اجرا داشتم و بیشتر هم با شاهنامه خوانی و حماسه خوانی در خدمت مردم بودم. اما اجرا در ماه محرم و صفر حس و حالی دیگر دارد و هنرمندان هیج مکان و زمانی دیگر این حس و حال را تجربه نخواهند کرد.

میرزاعلی این فعالیت ها و هنرهای قدیمی را سبب انتقال تاریخ کهن و قدیمی ایران را به نسل جدید دانست و اذعان کرد: هنر جهت خودشناسی و تعالی است. برای مثال وقتی یک نقال وارد میدان سخن می شود و از تاریخچه ایران در قالب داستان، بازی و موسیقی تعریف می کند، ممکن است کسانی بدون آنکه کتب مذهبی، تاریخی و... را بخوانند با مشاهده نقالی، تعزیه خوانی، شاهنامه خوانی اطلاعات خوبی را کسب کنند و با توجه به اینکه سرانه مطالعه کشور ما هم پایین است، این نمایش ها می‌توانند کمک حال این موضوع برای مردم، هم از لحاظ سرگرمی و هم کسب اطلاعات از تاریخ کهن کشورشان باشند.

وی، تحقیق و پژوهش دقیق را موجب پیشرفت علاقه مندان به این حرفه دانست و عنوان کرد: اولین توصیه با توجه به پیشرفت کشورها در زمینه های مختلف، مطالعه، تحقیق و پژوهش است‌. انشاالله به زودی کتاب خود بنده هم که اولین طومار شاهنامه و نقالی است برای عموم مردم منتشر خواهد شد. در درجه بعدی به سراغ افراد خبره، حرفه ای، با اخلاق و مطلع این کار بروند و گول ظاهر بعضی ها را نخورند، چرا که هرکس با یک عصا و جلیقه مرشد نمی شود. انشاالله بعد از ماه صفر هم کلاس های خود بنده برای افراد مشتاق این حرفه برگزار خواهد شد.

میرزاعلی؛ آموزش و پرورش را بستری مناسب برای شناخت استعداد دانش آموزان در این زمینه دانست و تاکید کرد: به نظر من آموزش و پرورش چون بستری مناسب دارد می تواند با بهره گیری از افراد خبره و بلد کار استعداد دانش آموزان را در این حرفه شناسایی کرده و برای پرورش آن تلاش کنند. چون دانش آموزانی بودند که از نقاط مختلف کشور با من ارتباط گرفتند و گفتند افرادی برای آموزش به آنها هزینه های هنگفتی را طلب کردند و این کاملا اشتباه است. ما باید این حرفه را رایگان آموزش دهیم و آموزش و پرورش با برنامه ریزی های خوب می تواند کمک حال در این مسئله باشد. به طوری که ما سالانه در کشور چیزی حول و حوش ۱۰۰ تا ۱۵۰ نقال خوب را از میان دانش آموزان تربیت کنیم و این باعث اتفاقات مثمرثمری همانند بهبود یافتن سرانه‌ مطالعه کشور، کم شدن بزهکاری در سطح جامعه، پیشگیری از آسیب های اجتماعی مختلف برای دانش آموزان و روی آوردن دانش آموزان به هنر، یادگیری تاریخ کشورشان و انتقال آن به نسل های بعدی می شود و این اتفاقی بزرگ و مفید برای جامعه است.

وی در پایان گفت: امیدوارم این گفت و گو باعث کمک و راهنمایی به افراد علاقه مند و هنرمند به رشته نقالی و پرده خوانی شده باشد.

دانش آموز خبرنگار: امیر عرشیا آقایی