بازخوانی گاهشمار تحولات مربوط به گفتوگوهای ایران و عربستان؛
مصالحه بزرگ؛ ایران و عربستان در خان پنجم توافق می‌کنند؟
وزیر خارجه: هیأت‌های دو کشور (ایران و عربستان) در «آینده نزدیک» دور هم جمع می‌شوند و در مورد مسائل رایزنی و گفت‌وگو می‌کنند
تهران (پانا) - گفت‌وگوی عربستان سعودی با جمهوری اسلامی ایران در ماه‌های اخیر، جزو رخدادهای مورد توجه در سطح منطقه بوده است. یخ روابط بین دو کشور در حال آب شدن است و ممکن است منجر به تجدید روابط دوجانبه شود. امری که با بازگشایی دفاتر دیپلماتیک می‌تواند به صورت رسمی اعلام شود و نوید مصالحه بزرگ دو کشور را به جهان مخابره کند.
روابط تهران و ریاض در طول چهار دهه گذشته دستخوش فراز و فرودهای زیادی بوده است. بعد از تشکیل شورای همکاری خلیج فارس در سال 1981 به پیشنهاد عربستان، این کشور تاثیرگذاری فراوانی روی روابط ایران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس ایجاد کرد. ولی در طول سال‌های اخیر این روابط گاهی در حد روابط مستحکم و گاهی هم به سطح بسیار پایینی رسیده است. در طول پنج سال اخیر نیز این روابط به طور کامل قطع شد. در زیر ضمن بازخوانی گاهشمار تحولات مربوط به بهبود روابط دو کشور، مهمترین رویدادها و زمان دقیق آنها را در طول چهار دور مذاکره بین تهران و ریاض مرور خواهیم کرد.
3 مهر 1399/ چهارماه قبل از ریاست‌جمهوری جو بایدن، آن زمان هنوز دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری ایالات متحده بود که با تشکیل مثلثی شوم شامل آمریکا، عربستان و رژیم صهیونیستی، اتهامات زیادی را مرتبا متوجه جمهوری اسلامی ایران می‌کردند. عربستان سعودی هم که امنیت خود را در چنگ زدن به آنها جست‌وجو می‌کرد از سیاست‌های خصمانه آنها علیه کشورمان پیروی کرده و در مجامع مختلف به بهانه‌های پوچ و واهی، به طرح اتهاماتی علیه ایران می‌پرداختند. روابط عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران از ژانویه ۲۰۱۶ پس از اعدام «شیخ نمر باقر النمر» روحانی برجسته شیعه توسط حکومت آل سعود که مورد محکومیت جامعه جهانی هم قرار گرفت، رو به وخامت گذاشته و در طی این سال‌ها شدت آن نیز بیشتر شده بود. در همه این سال‌ها عربستان سعودی با حمایت دونالد ترامپ، شدیدا علیه کشورمان جریان‌سازی کرد. در این تاریخ حسین امیرعبداللهیان، دستیار وقت محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، یکبار به اتهام‌زنی‌های پادشاه عربستان علیه ایران واکنش نشان داد و در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «پادشاه عربستان که با تسلیح داعش آمریکا - اسراییلی، عراق و سوریه را ویران و به یمن تجاوز کرد، تهران را متهم می‌کند!؟ ایران دست صلح دراز کرد اما ریاض، کاخ سفید را به جنگ علیه ایران تشویق کرد و تامین هزینه آن را پذیرفت. ایران امن، قابل اتکاءترین کشور است. این منطقه جای آمریکا نیست.»
چهار ماه بعد از این تاریخ دونالد ترامپ از عرصه قدرت در آمریکا کنار گذاشته شد و جو بایدن جای او را گرفت. با پیروزی جو بایدن نامزد حزب دموکرات، به دلیل نگاه منفی دموکرات‌ها به حاکمیت عربستان، خارج کردن بلافاصله پاتریوت‌های آمریکا از عربستان به دستور رئیس‌جمهور آمریکا، بازگشایی مجدد پرونده 11 سپتامبر 2001 و پرونده قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار سعودی، همه این‌ها موجب نگرانی عربستانی‌ها شد و نشان داد که تیم جو بایدن نگاه مثبتی به شخص محمد بن سلمان و عربستان ندارد و به این ترتیب این کشور به مرور در انزوا قرار گرفت.
29 فرودین 1400/ اما فایننشال تایمز از مذاکرات مهمی پرده برداشت و مدعی شد مقامات ایران و عربستان 20 فروردین در بغداد مذاکره کرده‌اند. این روزنامه خبر داد که مقام‌های ارشد ایران و عربستان سعودی برای بهبود روابط دو کشور در بغداد پایتخت عراق مذاکرات مستقیم برگزار کرده‌اند. این روزنامه انگلیسی از ایفای نقش نخست‌وزیر عراق برای آغاز مذاکرات مستقیم بین مقام‌های ارشد ایران و عربستان سعودی در بغداد خبر داده بود و در گزارشی به نقل از «سه مقام» مدعی شده بود که مقام‌های ارشد عربستان سعودی و ایران در تلاش برای بهبود روابط بین این دو کشور رقیب در منطقه، در حال انجام مذاکرات مستقیم بوده‌اند. منابع استنادی فایننشال تایمز مدعی شده بودند که اولین دور مذاکرات مستقیم عربستان سعودی و ایران در تاریخ نهم آوریل (۲۰ فروردین) انجام شده و به گفته یکی از مقام‌ها، این گفتوگوها، «مثبت» بوده است. این روزنامه آن زمان نوشت که ریاست هیات سعودی در مذاکرات بیستم فروردین‌ماه را «خالد بن علی الحمیدان» مدیرکل اداره اطلاعات عمومی عربستان برعهده داشته است و مصطفی الکاظمی در این باره در ریاض با شاهزاده محمد (ولی‌عهد عربستان سعودی) گفت‌و‌گوهایی داشته و مقدمات انجام مذاکرات را تسهیل کرده است.
31 فروردین 1400/ خبرگزاری فرانسه در گزارشی به نقل از منابعی با تأیید دیدار طرف‌های سعودی و ایرانی در بغداد، هدف از آن را تلاش برای بهبود روابط میان ریاض و تهران اعلام کرد. یک منبع دولتی در عراق و یک دیپلمات غربی که نامشان ذکر نشده بود به خبرگزاری فرانسه گفتند: «هیأت‌های عالی رتبه‌ای از عربستان سعودی و ایران اوایل ماه آوریل در بغداد با هم دیدار کرده‌اند». منبع دولتی عراق تأکید کرده بود که ریاست هیأت سعودی را «خالد بن علی الحمیدان» رئیس اطلاعات سعودی و هیأت ایرانی را نمایندگانی از سوی علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران بر عهده داشته‌اند. یک دیپلمات غربی نیز به خبرگزاری فرانسه گفته بود که از این مذاکرات آگاهی داشته و هدف از آن بهبود روابط میان ایران و عربستان سعودی بوده است.
2 اردیبهشت 1400/ محمدجواد ظریف، وزیر خارجه وقت جمهوری اسلامی ایران در جریان سفر به سوریه و دیدار با بشار اسد، رئیس‌جمهوری این کشور، درباره روابط ایران و عربستان گفت «ما همواره آماده هستیم تا همکاری نزدیکی با عربستان سعودی داشته باشیم و مطمئنا از همکاری با برادران سعودی هم در دنیای عرب استقبال می‌کنیم. ما امیدواریم تا در ارتباط با عربستان سعودی همکاری صمیمانه‌ای برای ایجاد صلح و ثبات در یمن داشته باشیم».
17 اردیبهشت 1400/ سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان، در واکنش به مذاکره ایران و عربستان، آن را مثبت دانست و گفت هرگونه مذاکره‌ای که در آرامش منطقه سهم داشته و محور مقاومت را تقویت کند را تایید می‌کند. وی تصریح کرد «کسانی که باید از مذاکره ایران و عربستان نگران باشند، هم‌پیمانان ریاض هستند نه هم‌پیمانان تهران».
24 اردیبهشت 1400/ تارنمای میدل ایست آی جزئیات بیشتری از این مذاکرات منتشر کرد و در گزارشی مدعی شد که مقام‌های عراقی جزئیات گفتوگوهای ایران و عربستان را در اختیار این تارنما قرار داده‌اند. چشم خاورمیانه در این تاریخ نوشت: «مقام‌های عراقی آگاه از مذاکرات ایران و عربستان در بغداد می‌گویند که ایران از عربستان خواسته است تا به فروش نفتش و دور زدن تحریم‌های آمریکا کمک کند و در ازای آن حملات حوثی‌ها به تاسیسات نفتی سعودی را محدود می‌کند». این تارنما مدعی شد که یک مقام به آنها گفته است که هدف آنها (ایران و عربستان) از این گفتوگوها «پایان حالت مناقشه و تنش توسط نهادهای مرتبط با دو کشور در همه سطوح است». این رسانه عنوان کرده بود که در جریان این گفتوگوها، سعودی‌ها به دنبال آن بودند تا تضمینی برای پایان حملات حوثی‌ها به نهادهای نفتی و اقتصادی خود بدست آورند و در عین حال، ایرانی‌ها بر شکستن فشار اقتصادی که پس از خروج آمریکا از برجام افزایش یافته است، بودند. میدل ایست آی نوشت: «یک مقام ارشد عراقی نزدیک به ایران و مطلع از پیشرفت مذاکرات اظهار داشته که ایرانی‌ها مشخصا خواستار کمک سعودی‌ها برای فروش دوباره نفت خود بوده‌اند و پیشنهاد داده‌اند که نفت خود را با قیمتی پایین‌تر از بهای بین‌المللی به سعودی‌ها بفروشند، به شرطی که سعودی‌ها این نفت را از مسیر خود در بازارهای جهانی بفروشند».
مقام‌های عراقی که با میدل ایست آی صحبت کرده بودند، گفتند که دولت آنها از ابتدا درگیر گفتوگوهای مستقیم میان عربستان و ایران بوده و تلاش کرده است تا دو طرف را در بغداد گرد هم آورد و دو مقام کلیدی عراقی تحت نظر مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق این گفتوگوها را مدیریت کرده‌اند. یکی از آنها قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی عراق و دیگری محمد عبدالرضا الهاشمی معروف به ابو جهاد بوده که مشاور الکاظمی است. میدل ایست آی در گزارش خود نوشته بود که ایرانی‌ها اعلام کردند که حوثی‌ها باید «شرکای حکومت» در یمن باشند و سعودی‌ها نیز در برابر آن خواستار پایان حملات حوثی‌ها به نهادهای نفتی و اقتصادی و پایان تنش نهادهای ایرانی و متحدان آنها علیه عربستان سعودی و نیز خواستار مشارکت گسترده‌تر سنی‌ها در نهادهای حکومتی عراق شدند.
خبرهایی از این دست از همان زمان درباره مذاکرات بین تهران و ریاض در رسانه‌های مختلف منتشر شد. سعید خطیب‌زاده سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران هم ضمن تایید انجام این مذاکرات، در نشستی خبری از آمادگی ایران برای حل و فصل اختلافات با عربستان خبر داده بود. اما ظاهرا با شروع انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران و تغییر دولت، این مذاکرات هم برای مدتی متوقف شده بود. موضوعی که برای اولین بار سفیر ایران در عراق درباره آن توضیح داد.
25 مرداد 1400/ ایرج مسجدی، سفیر ایران در عراق جزئیات بیشتری از این مذاکرات را رسانه‌ای کرد و درباره گفتوگوهای تهران و ریاض و دلایل توقف آن به خبرگزاری رسمی عراق (واع) گفت: «چندین دور مذاکرات بین هیات جمهوری اسلامی ایران و هیات عربستان در بغداد انجام شده است، به اعتقاد من شروع این مذاکرات، مثبت بوده است و می‌تواند ادامه داشته باشد، علت توفق آن، چون مصادف شد به تشکیل دولت جدید در ایران، بعد از تشکیل دولت در مورد ادامه این مذاکرات تصمیم‌گیری خواهد شد، توقف مذاکرات دلیل خاصی نداشته است. بعد از تشکیل و استقرار دولت جدید جناب آقای رئیسی راجع به ادامه این مذاکرات تصمیم‌گیری خواهد شد، دلیل و مشکل خاصی نبوده است. ما فکر می‌کنیم که چون هم قصد ما و هم عربستان سعودی علاقه‌مندی به مذاکره و حل و فصل مشکلات فی مابین است، انشاالله این مذاکرات نتیجه بخش خواهد بود و مثبت به جلو پیش خواهد رفت.»
مسجدی درباره مواضع دو طرف، انتظارات، زمان ازسرگیری مذاکرات و تمرکز گفتوگوها بر موضوعات و پرونده‌ها نیز اینگونه توضیح داده بود: «من شخصا در مذاکرات حضور نداشتم و قرار نبود که سفرا حضور داشته باشند. قرار بود هیات‌هایی که از ایران و عربستان آمده بودند خودشان مذاکرات را انجام بدهند اما در جریان دقیق مذاکرات هستم، چون مذاکرات در بغداد هم برگزار می‌شد. ما در صحبت‌هایی که با دوستان خودمان و هیات ایرانی داشتیم از مذاکرات کاملا مطلع می‌شدم و در جریان قرار می‌گرفتم. آن چیزی که مد نظر بود اراده دو طرف برای حل و فصل مسایل فی مابین بود. در بغداد هم جناب آقای مصطفی کاظمی نخست وزیر عراق نقش مهمی داشتند در ترتیبات مذاکرات بین ایران و عربستان سعودی، که ما لازم می‌دانیم از دولت عراق صمیمانه تشکر کنیم به خاطر نقشی که در این موضوع داشتند. موضوعات مختلفی در مذاکرات مطرح بوده هم در رابطه با روابط دوجانبه، حل وفصل مشکلاتی که در این راه بین ایران و عربستان وجود دارد و هم در رابطه با موضوعات منطقه‌ای، مساله یمن و سایر موضوعات. اما چون هنوز مذاکرات ادامه دارد و به نتیجه نهایی و تصمیم دو طرف نرسیده، طبیعتا از مفاد و جزییات آن بنا نیست که چیزی مطرح شود تا اینکه انشاالله مذاکرات تداوم پیدا کند که امیدوارم نتیجه‌بخش باشد و بعدا حتما به اطلاع عموم خواهد رسید.»
سفیر ایران در عراق درباره احتمال بازگشایی سفارت دو کشور در پایتخت‌ها نیز گفته بود: «یکی از موضوعات هم، بحث بازگشایی دفاتر نمایندگی‌های دو کشور است که مورد صحبت قرار گرفته و حتما ادامه خواهد داشت که امیدوار هستیم منجر به این شود که بین ما و عربستان با تصمیم مشترکی که می‌گیرند نمایندگی‌هایمان شروع به کار کنند. به دلیل این که این تصمیمات هنوز قطعی و نهایی نشده فعلا نمی‌توان جزییات آن را عنوان کرد اما چون نگاه و اراده دو کشور بر همکاری و حل و فصل مشکلات است امیدوارم که انشاالله به نتایج مثبتی برسد.» مسجدی البته به میزبانی بغداد از این مذاکرات هم اشاره کرد بود. وی در این باره به واع گفته بود: «اینکه ادامه مذاکرات قرار است کجا صورت بگیرد، بستگی به توافق دو طرف دارد، ممکن است در بغداد باشد یا در ایران یا عربستان صورت بگیرد. قرار بر این است که دو طرف با هم صحبت و توافق کنند و در مورد هر جایی که دو طرف به توافق برسند ادامه مذاکرات در همانجا تداوم خواهد داشت.»
31 شهریور 1400/ «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان سعودی در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد ابراز امیداوری کرد که مذاکرات کشورش با ایران منجر به اعتمادسازی شود. پادشاه عربستان سعودی در این سخنرانی گفت «ایران کشور همسایه ماست و امیدواریم که مذاکرات ما با این کشور به اعتمادسازی منجر شود. عربستان سعودی به صلح به عنوان یک گزینه راهبردی برای حل بحران در خاورمیانه ایمان دارد. جامعه جهانی امروز با چالش‌هایی مواجه است که تقویت همکاری بین‌المللی چندجانبه را می‌طلبد و سیاست خارجی عربستان سعودی بر اهمیت تحکیم امنیت، ثبات و حمایت از راه‌حل‌های صلح‌آمیز تأکید دارد».
1 مهر 1400/ سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری خود، درباره آخرین وضعیت مذاکرات ایران و عربستان با اشاره به اینکه در چند ماه گذشته چند دور گفت‌وگو و مذاکره با دولت عربستان در بغداد برگزار شده است، گفت «درخصوص موضوعات دو جانبه گفتگوهای خوبی شده است. درخصوص امنیت خلیج فارس نیز پیشرفت در گفتگوها خیلی جدی بوده است. این گفتگوها هیچ وقت متوقف نشده است و پس از روی کارآمدن دولت دکتر رئیسی نیز در سطح مناسبی پیامها رد و بدل شده است.»
سخنگوی وزارت امور خارجه آن زمان تصریح کرد «فکر می‌کنیم اگر دولت پادشاهی عربستان سعودی به این پیام جمهوری اسلامی ایران توجه جدی کند که راه‌حل مشکلات در منطقه، درون خود منطقه است و باید به یک ساز و کار فراگیر منطقه‌ای برسیم، ما می‌توانیم رابطه پایدار و خوبی میان دو کشور مهم منطقه یعنی ایران و عربستان داشته باشیم.»
2 مهر 1400/ سفیر ایران از برگزاری دور «چهارم» مذاکرات ایران و عربستان در بغداد خبر داد. ایرج مسجدی این بار نیز به خبرگزاری واع عراق درباره مذاکرات تهران - ریاض گفته بود «دور چهارم گفتوگوها با عربستان سعودی در بغداد برگزار خواهد شد و امیدواریم این گفتوگوها به شکل سازنده‌ای با عربستان سعودی شاهد پیشرفت باشد». وی بیان کرده بود: «گفتوگوها با عربستان سعودی در روندی رو به رشد به جلو حرکت می‌کند و ما امیدوار هستیم که به نتایج مشخصی دست پیدا کنیم چون هر دو طرف تمایل به مذاکره و دست‌یابی به نتایج دارند».
7 مهر 1400/ به دنبال انتشار برخی اخبار درباره دیدار علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی با «عادل الجبیر» وزیر مشاور در امور خارجی عربستان سعودی در بغداد، یک منبع مطلع در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی گفت هیچ‌گونه ملاقات یا تماسی میان دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان با مقامات عربستان سعودی انجام نشده و برنامه‌ای نیز در این رابطه وجود ندارد.
11 مهر 1400/ رئیس‌جمهوری عراق خبر داد که مذاکرات ایران و عربستان پیشرفت خوبی داشته است. برهم صالح در این باره گفته بود «همچنان چالش‌هایی مقابل این گفتوگوها وجود دارد اما امیدواریم که گشایش بزرگ به وجود بیاید و این گفتوگوها مداوم باشد. عراق و منطقه نیازمند این امر است.»
14 مهر 1400/ جزئیات بیشتری اینبار از توافقات ایران و عربستان منتشر شد. پایگاه خبری عربی پست به نقل از برخی منابع آگاه مدعی شد که تهران و ریاض بعد از چهار دور مذاکره به تفاهماتی رسیده‌اند که از مهمترین آنها می‌توان به توقف حمایت‌های عربستان از گروه‌های معارض ایرانی، سرمایه‌گذاری عربستان در عراق و سوریه، ایجاد جاده بین‌المللی میان مشهد-کربلا و مکه و همچنین بازگشایی سفارت‌های دو کشور اشاره کرد. این رسانه عربی در این تاریخ نوشت: «فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی اعلام کرد که کشورش در 21 سپتامبر دور چهارم مذاکرات خود با ایران را برگزار کرده است اما این مذاکرات همچنان در مرحله مقدماتی است». یک منبع دیپلماتیک عراقی هم به عربی پست گفته بود: «دور آخر مذاکرات تهران و ریاض در داخل فرودگاه بین‌المللی بغداد برگزار شده و فضای این مذاکرات "بسیار مثبت" بوده است».
این منبع عربی پست، با بیان این که بعد از توقف مذاکرات ایرانی-سعودی به دلیل انتقال دولت در ایران، نگرانی‌هایی نسبت به شکست این مذاکرات وجود داشته، مدعی شده بود: «نشست اخیر که با حضور علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و عادل الجبیر، وزیر مشاور دولت سعودی در امور خارجه برگزار شد نشان دهنده رسیدن به تفاهمات بیشتر میان دو کشور است و نشان می‌دهد که دو طرف تصمیم به ازسرگیری مذاکرات دارند.»
این در حالی بود که یک هفت قبل از این تاریخ، یک منبع مطلع در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی گفته بود: «هیچ‌گونه ملاقات یا تماسی میان دریابان «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان با مقامات عربستان سعودی انجام نشده و برنامه‌ای نیز در این رابطه وجود ندارد.»
21 مهر 1400/ برخی منابع مطلع به خبرگزاری بلومبرگ گفتند که ایران از عربستان سعودی خواسته تا روابط دیپلماتیک با یکدیگر را از سر بگیرند. بلومبرگ مدعی شده بود دو شخص مطلع از مذاکرات تهران و ریاض به این خبرگزاری گفته‌اند که ایران از عربستان سعودی خواسته است تا کنسولگری‌ها را بازگشایی کنند و روابط دیپلماتیک را از سر بگیرند. این دو منبع مطلع اعلام کرده بودند که ایران پیشنهاد بازگشایی کنسولگری‌ها در مشهد و جده را هم به نشانه حسن نیت داده است.
23 مهر 1400/ وزیر امور خارجه عربستان سعودی ضمن صمیمانه و در عین حال اکتشافی توصیف کردن مذاکرات با تهران، گفت که ریاض درخصوص این گفتوگوها جدیت دارد. «فیصل بن فرحان آل سعود» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در گفت‌وگو با روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» گفته بود، «ریاض در خصوص مذاکرات با تهران جدیت دارد. برای ما این تغییر چندان بزرگی نیست. ما همیشه گفته‌ایم که می‌خواهیم راهی برای ایجاد ثبات در منطقه پیدا کنیم». فایننشال تایمز به نقل از یک مقام سعودی افزود که ریاض در حال بررسی دادن مجوز به ایران برای بازکردن کنسولگری خود در شهر بندری جده است اما افزود که مذاکرات پیشرفت کافی برای احیای کامل روابط دیپلماتیک نداشته، چیزی که به ادعای این مقام، خواست ایران بوده است.
این مقام سعودی همچنین در ادعایی بی‌اساس به این روزنامه گفته بود: «تهران روی سیگنال فرستادن متمرکز است. به ویژه به غرب، (آنها علامت می‌دهند) که "نگاه کنید، ما مسائل خود را با سعودی‌ها حل کرده‌ایم و هرگونه مسئله طولانی را می‌توانیم با هم حل کنیم، بنابراین درباره امنیت منطقه با ما صحبت نکنید. با ما مانند یک کشور عادی رفتار کنید و اجازه دهید این توافق (هسته‌ای) را انجام دهیم." رهبری (عربستان سعودی) سیاست روشنی دارد که اولویت آن رفاه، ساختن کشور، چشم‌انداز ۲۰۳۰ (طرح اصلاحات) است و شما نمی‌توانید این موارد را در منطقه‌ای که دچار آشفتگی است ارائه دهید. بنابراین در حالی که ما از امنیت ملی و حاکمیت خود به شدت دفاع می‌کنیم، سعی می‌کنیم آنها را از طریق دیپلماسی نیز حل کنیم. تلاقی رویدادهایی باعث شد احساس کنیم زمان مناسب برای گفت‌وگو با ایران است. ما همیشه مایل بودیم در صورت جدی بودن آنها گفت‌وگو کنیم. عوامل مختلفی دخیل بودند».
22 آذر 1400/ از اواخر مهر تا آذر امسال مقامات دو طرف در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های پراکنده درباره گفتوگوهای مختلف، ارزیابی مثبتی از مذاکرات داشتند و ضمن اعلام آمادگی کشورشان، موفقیت گفتوگوها را با جدیت طرف مقابل مرتبط می‌دانستند. اما در این تاریخ خبرگزاری رسمی اردن «پترا» از پایان نشست گفت‌وگوی امنیتی میان ایران و عربستان سعودی با مشارکت کارشناسان هر دو طرف در امان پایتخت اردن خبر داد. پترا نوشت که پژوهشگاه عربی ویژه مطالعات امنیتی که مقر آن در اردن است میزبان این نشست بوده و نشست مذکور بر «کاهش تهدید موشک‌ها و مکانیسم‌های پرتاب، اقدامات فنی برای اعتمادسازی میان طرفین بویژه درباره برنامه هسته‌ای ایران و همکاری در زمینه سوخت هسته‌ای و دیگر محورها» متمرکز بوده است.
«ایمن خلیل» رئیس پژوهشگاه عربی به پترا گفته بود که «احترام متقابل بر فضای این جلسه حاکم بود که نشان دهنده تمایل دو طرف برای توسعه روابط و تقویت ثبات منطقه‌ای است. بزودی میان طرفین جلسات بیشتری به منظور پیگیری توصیه‌های مطرح شده در نشست و نیز تدوین جزئیات برگزار خواهد شد».
2 دی 1400/ حسین امیرعبداللهیان، که میزبان وزیر خارجه عراق بود در یک نشست مطبوعاتی درباره مذاکرات ایران و عربستان و نقشی که عراق تاکنون در برگزاری این مذاکرات ایفا کرده است، گفت «در مورد روابط ایران و عربستان و مسائل مرتبط با آن مجموعه‌ای از نکات مثبت و منفی وجود دارد. ما همچنان منتظر این هستیم که پاسخ قانع‌کننده‌ای از طرف مقامات سعودی بشنویم که چرا دستگاه‌های اجرایی این کشور در انتقال به موقع سفیر ایران در یمن کوتاهی کردند». وزیر خارجه کشورمان با بیان اینکه هفته گذشته شاهد این بودیم که عربستان سعودی با صدور ویزا برای سه تن از دیپلمات‌های ایران به عنوان دیپلمات‌های مستقر در سازمان کنفرانس اسلامی در جده موافقت کردند و این ویزاها دریافت شد، گفت «آقای فواد حسین وزیر خارجه عراق و آقای مصطفی الکاظمی نخست وزیر تلاش‌های زیادی برای انجام این مذاکرات بین تهران و ریاض انجام داده‌اند و ما براساس این تلاش و کوشش‌ها در دور آینده مذاکرات ایران و ریاض در بغداد شرکت می‌کنیم و من از تلاش عراق برای رفع سوءتفاهم‌ها و بازگشت روابط به حالت طبیعی تشکر می‌کنم». رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین اظهار کرد «در دور آخر مذاکرات بین ایران و ریاض مجموعه‌ای از پیشنهادات عملی و سازنده از طرف ایران به طرف سعودی ارائه شد و در جریان مذاکرات ایران با آقای فواد حسین متوجه شدیم که طرف سعودی با نگاه مثبتی این پیشنهادات را مورد بررسی قرار داده است. ان شاءالله هیأت‌های دو کشور (ایران و عربستان) در آینده نزدیک دور هم جمع می‌شوند و در مورد این مسائل رایزنی و گفت‌وگو می‌کنند. ما آمادگی داریم که هیأت‌های فنی دو کشور از سفارتخانه‌های دو کشور بازدید کنند تا مقدمات بازگشت روابط دو کشور به حالت طبیعی فراهم شود. البته باید دید که در چه زمان و در چه مرحله از مذاکرات این موضوع انجام می‌شود». امیرعبداللهیان همچنین افزود «برای ما مهم است که مسئله روابط ایران با کشورهای همسایه عراق را مورد بحث قرار دهیم. عراق نقش مهمی در حمایت از گفتوگوها بین عربستان و ایران داشت و امیدواریم دور پنجم مذاکرات بین ایران و عربستان برگزار شود.»
2 دی 1400/ بلومبرگ اعلام کرد که عربستان به ۳ دیپلمات ایرانی برای حضور در شهر جده و آغاز کار خود در عربستان ویزا داده است. این خبرگزاری گزارش داد که گفتوگوهای بین ایران و عربستان با پیشرفت همراه بوده است.
جمهوری اسلامی ایران در هر دور گفت‌وگو با عربستان سعودی یادآوری و تأکید کرده است که میانجی نیست و به جای کسی از جمله یمنی‌ها مذاکره نمی‌کند و عربستان اگر خواستار حل بحرانش در یمن است باید مستقیما با «دولت نجات ملی در صنعاء» گفت‌وگو کند. تاکنون چهار دور گفت‌وگو میان ایران و عربستان انجام شده است و باید دید که دور پنجم گفتوگوهای تهران و ریاض که وزیر خارجه کشورمان نوید آن را داده است چه نتایجی خواهد داشت و آیا دو کشور روابط خود را به حالت طبیعی برمی‌گردانند؟
ارسال دیدگاه