بررسی اوضاع طالبان و اهداف نشست تهران در گفت‌وگوی پانا با پیرمحمد ملازهی:
اجلاس تهران؛ «توافقی جمعی» برای به رسمیت‌شناختن طالبان
جهان به سمت به رسمیت شناختن طالبان حرکت می‌کنند/خطر در افغانستان متوجه هزاره‌ها است و به‌زودی موج مهاجران آن‌ها به مرزهای ایران می‌رسد
تهران (پانا) - یک تحلیلگر مسائل افغانستان گفت به نظر می‌رسد خروجی اجلاس تهران (نشست کشورهای همسایه افغانستان) یک توافق ضمنی خواهد بود برای بررسی جمعی به رسمیت شناختن طالبان که خود طالبان هم همین انتظار را از اجلاس تهران خواهد داشت.
پیرمحمدملازهی در گفت‌وگو با پانا درباره وضعیت فعلی طالبان اظهار کرد: «واقعیت این است که طالبان در حال حاضر تمام افغانستان را به تسلط خود درآورده است و چون نیروی کیفی، با انگیزه و جهادی در اختیار دارند، طبیعتا توانسته‌اند تا حدی که شرایط به آن‌ها اجازه می‌دهد، اوضاع را کنترل کنند.»
احمد مسعود و پنجشیر نتوانست یک مقاومت سراسری را سازماندهی کنند
وی درباره احتمال شروع جنگ داخلی در افغانستان ادامه داد: «آن نگرانی که قبلاً وجود داشت که شاید جنگ داخلی در افغانستان دربگیرد، به خاطر پنجشیر بود؛ احمد مسعود و نیروهایی که با مسعود کار می‌کردند، عملا نتوانستند خارج از دره پنجشیر یک مقاومت سراسری را سازماندهی کنند. در مقابل طالبان توانست دره پنجشیر و بخش‌های اصلی آن را به تصرف خود درآورد. در سطح محدودی نیروهای مقاومت در کوه‌ها و دره‌های غیرقابل دسترس پراکنده شدند و یک عملیات کوچکی را هرازچندگاهی انجام می‌دهند، اما واقعیت این است که از این ظرفیت برخوردار نشدند که بتوانند خارج از دره پنجشیر، گروه‌های قومی دیگر را نیز با خود همراه کنند.»
بیشترین خطر در افغانستان متوجه هزاره‌ها است
این تحلیلگر مسائل افغانستان اضافه کرد: «در حال حاضر بیشترین خطر متوجه هزاره‌ها است. هزاره‌ها هم نتوانستند انسجامی را در درون خود به وجود بیاورند. رهبران قبلی آن‌ها بیشتر به دنبال نوعی معامله می‌گردند نه مقاومتی که بتواند در کنار پنجشیر قرار بگیرد.»
در آینده با موج جدیدی از مهاجران هزاره‌ها در مرزهای ایران روبه‌رو خواهیم بود
وی تصریح کرد: «بر این اساس، به نظر می‌رسد هزاره‌ها فشار بیشتری را در آینده تحمل خواهند کرد. به ویژه اینکه بحث تغییر بافت جمعیتی مناطق شیعه‌نشین مطرح است و احتمالا در آینده با موج جدیدی از مهاجرین هزاره در مرزهای ایران روبه‌رو خواهیم بود.»
ملازهی بیان کرد: «اگر در یک نگاه واقع‌بینانه به مسأله نگاه کنیم، طالبان توانسته است تا کنون حداقل به لحاظ امنیتی، آن شرایطی را که در دولت قبلی، مسافران نمی‌توانستند از شهری به شهر دیگر بروند یا در داخل شهرها امنیت مشکل بود، ساماندهی کنند و اکنون در این حوزه، توانسته‌اند اوضاع را کنترل کنند.»
طالبان توان نظامی دارد اما در سیاست و اقتصاد هنوز ضعیف است
وی یادآور شد: «در بخش اقتصاد اما و بخش شراکت دیگران در قدرت هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌اند و به نظر می‌رسد که اختلاف نظر دارند و نتوانسته‌اند راه‌‌حلی برای اینکه گروه‌های قومی دیگر را هم در قدرت شریک کنند، پیدا کنند.»
این تحلیلگر مسائل افغانستان افزود: «در چنین فضایی به نظر می‌رسد طالبان از توان نظامی برای کنترل اوضاع در مجموع برخوردار است، هرچند توان سیاسی آن‌ها ضعیف است چون هنوز نتوانسته‌اند دولتی فراگیر را شکل دهند. این واقعیت موجود افغانستان است، مقاومت هم در سطح محدودی وجود دارد ولی در حدی نیست و نبود که معادله را به ضرر طالبان شکل دهد. در بلندمدت ممکن است شکل بگیرد اما در کوتاه‌مدت این خطر کاهش پیدا کرده، هرچند به طور کامل برطرف نشده است.»
جهان به سمت به رسمیت شناختن طالبان حرکت می‌کنند
پیرمحمد ملازهی درباره احتمال به رسمیت شناختن طالبان از سوی کشورهای مختلف، گفت: «دو کشور روسیه و چین اساسا سفارتخانه خود را در افغانستان تعطیل نکردند. اتحادیه اروپا هم در واقع نمایندگی خود را به قطر منتقل و از آنجا پیگیری می‌کردند، یعنی آن‌ها هم تعطیل نکردند. بنابراین از منابع جهانی قدرت، اتحادیه اروپا، چین و روسیه تمایل به همکاری با طالبان دارند. اتحادیه اروپا ۲۷ کشور است. آن‌ها اعلام کرده‌اند که هر کدام از کشورها این آزادی را دارند که درباره همکاری با طالبان تصمیم بگیرند. واقعیت این است که همه کمابیش به سمت شناسایی طالبان و به رسمیت شناختن آن حرکت می‌کنند. در این تردیدی وجود ندارد. چینی‌ها به دنبال بستن یک قرارداد در زمینه اکتشاف و استخراج ذخایر و منابع زیرزمینی هستند که گفته می‌شود بین ۲ تا ۳ هزار میلیارد دلار ارزش این ذخایر است. روسیه دو نگرانی مهم دارد و به همین خاطر می‌خواهد با طالبان ارتباط بگیرد؛ یکی داعش که گروه‌های قومی ازبک، تاجیک و چچن می‌توانند از طریق دره فرقانه از افغانستان وارد منطقه شوند و حوزه امنیتی روسیه را به هم بریزند و این برای روس‌ها مهم است تا هرچه زودتر با طالبان ارتباط برقرار کنند تا بتوانند با این مشکل مقابله کند. مورد دوم مسأله مواد مخدر است که به از افغانستان به مسکو می‌رود.»
اجلاس تهران حرکتی به سمت به رسمیت‌شناختن طالبان خواهد داشت
وی در ادامه گفت: «بنابراین هم چین و هم روسیه، آماده‌اند برای رسمیت شناختن طالبان؛ اتحادیه اروپا هم آمادگی خود را اعلام کرده است. فقط کشورهای همسایه افغانستان و کشورهای منطقه باقی مانده‌اند که اجلاس تهران به نظر می‌رسد حرکتی به سمت شناسایی طالبان خواهد داشت.»
این تحلیلگر مسائل افغانستان در ادامه درباره اجلاس کشورهای همسایه افغانستان که قرار است فردا به میزبانی تهران برگزار شود، گفت: «واقعیت این است که همه کشورهای همسایه افغانستان منافع خود را در این می‌بینند. که طالب اکنون حاکم شده و نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند. جریانی هم شکل نگرفته که موجودیت امارت اسلامی طالبان را تهدید کند. برداشت من این است که در تهران، کشورها نمی‌خواهند تک به تک این کار را انجام دهند، می‌خواهند کارشان جمعی باشد. مثلاً کشورهای همسایه افغانستان یکجا تصمیم بگیرند که با طالبان چطوری برخورد کنند. حال شرط و شروطی هم خواهند گذاشت که مثلاً دولت باید فراگیر باشد، حق و حقوق زنان رعایت شود و ... که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها هم مطرح می‌کنند.»
خروجی اجلاس تهران؛ توافقی ضمنی برای بررسی جمعی به‌رسمیت شناختن طالبان است
ملازهی ادامه داد: «منافع ملی این کشورها هم در تضاد با طالبان نیست بلکه در توافق با طالبان است. به نظر می‌رسد خروجی اجلاس تهران یک توافق ضمنی خواهد بود برای بررسی جمعی به رسمیت شناختن طالبان که خود طالبان هم همین انتظار را از اجلاس تهران خواهد داشت.»
فضا برای نفوذ سیاسی و بلندمدت روسیه و چین در افغانستان فراهم است
وی درباره اینکه چرا ایران به اجلاس روسیه درباره افغانستان دعوت نشد اما روس‌ها در اجلاس تهران درباره افغانستان شرکت خواهند کرد، گفت: «روس‌ها و هم ایرانی‌ها در این قضیه سیاست خاص خود را دنبال می‌کنند. به نفع ایران نیست که روس‌ها حذف شوند. درست است که روس‌ها ایران را دعوت نکردند اما توجیه مسأله وجود داشت که چرا روس‌ها ایران را دعوت نکردند. واقعیت این است که روس‌ها نقش مهمی را در افغانستان می‌توانند در غیاب آمریکایی‌ها داشته باشند. آمریکایی‌ها در افکار عمومی خود هنوز برای شناسایی طالبان مشکل دارند و بایدن به سادگی نخواهد توانست ارتباط بگیرد. ولی روس‌ها این شانس را دارند که از نظر سیاسی خود را در افغانستان بازسازی کنند. به اعتقاد من این فرصت هم برای چین و هم روسیه به وجود آمده است که وقتی آمریکایی‌ها از افغانستان خارج شدند و به این سادگی‌ها نمی‌توانند بازگردند، اکنون از نظر سیاسی نفوذ خود را گسترش دهند. امارت اسلامی هم به همکاری روسیه و چین نیاز دارد و فضا برای نفوذ بلندمدت چین و روسیه فراهم است. با توجه به اینکه پاکستان پشت طالبان است و این کشور سیاست‌های نزدیکی با روسیه را در پیش گرفته و از قبل هم با چین هماهنگ کرده است، افغانستان را هم در همین چارچوب می‌گنجانند که دیگر فضایی برای بازگشت حتی سیاسی آمریکا وجود نداشته باشد.»
ملازهی در پایان گفت: «می‌شود تصور کرد هر کدام از کشورها شرایط را براساس منافع خود تنظیم می‌کنند. ایران براساس منافع خود احساس می‌کند که باید با روس‌ها کار کرد و آینده را بر این اساس ارزیابی کرده‌اند و به همین دلیل نوعی مقابله به مثل با روس‌ها نکردند و روس‌ها در این اجلاس شرکت خواهند کرد.»
ارسال دیدگاه